Nilüfer AKCİ, Kadir AKAN, İsmail SAYIM, Namuk ERGUN, Sinan AYDOĞAN

Arpa Ön Verim Denemesi Materyalinin Arpa Çizgili Yaprak Lekesi Hastalığına Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi

Arpa, buğdaygiller grubundan taneleri malt ve yem sanayisinde kullanılan önemli bir bitkidir. Orta Anadolu Bölgesi üretim alanlarında arpanın verim ve kalite özelliklerini olumsuz yönde etkileyen biyotik ve abiyotk stres faktörler bulunmaktadır. Arpa çizgili yaprak lekesi (etmen: Pyrenophora graminea (anamorph: Drechslera graminea)) hastalığı arpanın önemli fungal hastalıklarından birisidir. Hastalığın kontrolünde dayanıklı çeşitlerin kullanılması önerilmektedir. Bu çalışmanın amacı; Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü (TARM) Arpa ıslah Birimince geliştirilen 1.523 arpa ön verim denemesi materyalinin arpa çizgili yaprak lekesi hastalığına karşı fide evresinde reaksiyonlarının belirlenmesidir. Çalışma 2016 yılında TARM Yenimahalle (Ankara) lokasyonu sera koşullarında yürütülmüştür. Materyale hastalığın inokulasyon için sandviç metodu ile kullanılmış olup çalışma, 2 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Ekimler 7±2 cm sıra arası mesafeye 20±1 cm’lik sıralara elle yapılmıştır. Hastalıklı bitkilerin toplam bitkiye oranlanması ile hastalık reaksiyonları belirlenmiştir. %20 ve daha düşük reaksiyon belirlenen materyal dayanıklı olarak değerlendirilmiştir. Hassas kontrol grubun da hastalıklı bitki oranı %70-100 olarak değerlendirilmiştir. Sonuçlar incelendiğinde; 1.362 arpa genotipinin (%89)’ü arpa çizgili yaprak lekesinin kullanılan izolatına karşı dayanıklı olduğu, 160 arpa genotipinin (%11) hassas olduğu belirlenmiştir. Çalışma sonucunda Islah grubundan gelen ön verim materyalinin hastalık reaksiyonları belirlenmiştir. Bu şekilde ıslah programlarının sürdürülebilir bir şekilde sürekli gelişmesine katkı sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Arpa, arpa yaprak lekesi, reaksiyon testi, dayanıklılık ıslahı

PDF

___

Akan K, Mert Z, Ergun N 2016. Arpa Ön Verim Denemesi Materyalinin Arpa Çizgili Yaprak Lekesine Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi. Uluslararası Katılımlı Türkiye VI. Bitki Koruma Kongresi, 5-8 Eylül 2016, Konya Sayfa: 721
Aktas H 1984. Spread of Leaf Spots in Barley Growing Areas in Turkey. Proc. 6th. Congr. Un. Phytopath. Mediterr. Cairo, Egypt. 338-341.
Albustan S, Çetin L, Düşünceli F, Tosun H, Akar T 1999. Orta Anadolu Bölgesi için TARM Tarafından Oluşturulan 1998 Yılı Arpa Nörserilerinde Yaprak Lekesi (Rhynchosporium secalis) ve arpa çizgili yaprak lekesi (Pyrenophora graminea) Hastalıklarına Karşı Dayanıklılık Bakımından Değerlendirilmesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu Bildirileri, 8-11 Haziran 1999 Konya; s:700–704.
Bayraktar, H, Akan K 2012. Genetic Characterization of Pyrenophora graminea Isolates and the Reactions of Some Barley Cultivars to Leaf Stripe Disease Under Greenhouse Conditions. Turk J Agric For 36:329-339.
Çetin L, Albustan S, Düşünceli F, Tosun H, Ottekin A, Akar T 1995. Bazı Arpa İleri Kademe Hat ve Çeşitlerinin İç Anadolu Bölgesinde Arpa Çizgili Yaprak Lekesi (Drechslera graminea) Reaksiyonları ve Verimle İlişkilerinin Belirlenmesi. Arpa-Malt Sempozyumu (III), 5-7 Eylül 1995, Konya.
Çetinsoy S 1995. Importance and Control of Barley Leaf Blight in Turkey. Rachis,14(1/2):25-26.
Damgacı, E, Aktuna İ 1983. The Investigations on the Establishment of Damage Degree and the Distribution of Barley Stripe (Pyrenophora graminea Ito and Kurib.) in Central Anatolia and the Reactions of Some Barley Varieties Against the Disease. The Journal of Turkish Phytopathology, 12(2-3): 116-117.
Mamluk OF, Çetin L, Brawn HJ et all., (1997). Current Status of Wheat and Barley Diseases in the Central Anatolian Plateau of Turkey, Phytopath. Medit, 36:167-181.
Mohammad A, Mahmood M 1974. Inoculation Techniques in Helminthosporium Stripe of Barley. Plant Disease Reporter, 58(1): 32-34.
Tunalı B 1992. Ankara İlinde Arpa Çizgi Hastalığı Etmeni Drechslera graminea (Rabh.) Shoem.’e Karşı Arpa Çeşitlerinin Dayanıklılıkları Üzerinde Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı. 109 s.
Ulus C 2006. Bazı Arpa Çeşitlerinin Arpa Çizgili Yaprak Lekesi Hastalığı Etmeni Drechslera graminea (Rab.) Shoem. ‘ya Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı. 36 s.