EBU'L HASAN HARAKANİ'NİN (Ö.M. 1033 ) PEYGAMBER TASAVVURU

İnsanları hidayete sevketmek ve Allah'ın emir ve yasaklarını onlara tebliğ etmek için gönderilen peygamberlerin konumunun ne olması gerektiği hususu, tevhit inancının, şirkten ve yanlış düşüncelerden uzak tutulması açısından hayati bir önem taşımaktadır. Peygamberlere itaat ve onları sevme hususunda elbette ki en önemli ölçü, Allah'ın kitabıdır. Peygamberlerin sözleri ve uygulamaları ile onları takip eden alimlerin ve mutasavvıfların düşünceleri de, toplumdaki peygamber tasavvurunu şekillendirmiştir. Çalışmada, Peygamber tasavvuru ele alınırken, Allah'ın kitabı olarak Kur'an-ı Kerim, peygamber olarak da Hz. Muhammed (s.a.v.) esas alınmıştır. Zaman içinde iki peygamber algısı teşekkül etmiştir. Birincisi Kur'an'ın sınırlarını çizdiği ve Hz. Peygamber'in de sahih hadisleri ile teyit edilen tevhit merkezli peygamber telakkisi; ikincisi ise, peygamberleri olağanüstü güçlere sahip, her hali mucize olan, beşer üstü vasıflarla mevsuf kişiler olarak gösteren ve bunu kaynağı belli olmayan uydurma rivayetlerle destekleyen menkibevi peygamber algısı... Tasavvufun müesseseleşmesinde ve ilkelerinin teşekkülünde önemli bir yeri olan ve kendisinden sonraki Mevlana Celaleddin-i Rumi, Ebu'l Hayr ve Yusuf-u Hamedani gibi büyük mutasavvıfları derinden etkileyen, 10. ve 11. asrın en önemli mutasavvıflarından Ebu'l Hasan Harakani'ye ait olduğu düşünülen "Nuru'l Ulum" ve Feridü'ddin-i Attar'ın "Tezkiretu'l Evliya"sındaki sözlerinden yola çıkılarak Harakani'nin peygamber tasavvurunun niteliği incelenecektir. Harakani'nin peygamber algısı, Kur'an ve sahih hadise dayalı tevhit eksenli bir tasavvur mu, yoksa menkibevi bir telakki midir? İşte bu çalışmada bu soruya cevap aranacaktır.

The Perception about Prophet of Ebu'l Hasan Harakani

The issue of what should be the position of the prophets who are sent in order to announce God's orders and prohibitions to people and to refer them to the rigt way, carry a curicial importnace in terms of keeping the people from wrong ideas and polytheism out of the unity faith. Of course the most important measure abo36 COŞTU, B. - KARATAŞ, F.Ö. - AYAS, A. 2003: "Kavram öğretiminde çalışma yapraklarının kullanılması", Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(14), 33-47 konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesi ve giderilmesinde çalışma yapraklarının önemi", Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 3(10), 22-37.ut on the issue of obedience to the prophets and of loving them ise the God's book. Together with prophets' words and applications and the ideas of scholars and sufies following them, too, have shaped the perception of prophet in society. In the study, while discussing the prophet perception, as being God's book, Quran and as being the prophet, Muhammed Have been taken as a basis. In time, the perception of two prophets has consisted of. At first, the prophet consideration, centered unity confirmed by the authentic hadiths of Muhammed and drew the lines by Quran; the second one is the epicel prophet perception supporting the prophets with the superstitions rumors which the source is unknown and showing the prophets as having supernatural powers, as being miracle each manner of them and as being persons having over-human qualifications. At the institutionalization of theperception and the formation of its principles, sufis like Mevlana Celaleddin-i Rumi, Ebu'l Hayr and Yusuf-u Hamedani have an important place and the followings and affected them profoundly and "Nuru'l Ulum" written by one of the most important sufis of 10th and 11th centuries, called Ebu'l Hasan Harakani and in "Tezkiretu'l Evliyas" words, the prophet perception qualification of Harakani will be examined. Is Harakani's prphet perception a unity based on Quran and authentic hadith, or else an epical consideration? Namely, in this study, this question will be examined and answered.

___

ATTAR, F. 2007: Evliyâ Tezkireleri, Çev: Süleymen Uludağ, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.

AY, M. 2008: "Sufi Teolojinin Peygamberlik Algısı", AÜİFD XLIX, S: I, s.21, Ankara.

BAĞCI, M. 2007: "Müslümanların Peygamber Tasavvuru", Uluslararası Hz.Muhammed'i Tanıma ve Tanıtma Sempozyumu, Ankara,

ÇİFTÇİ, H. 2004: Ebu'l Hasan Harakani, Hayatı ve Eserleri, Şehit Ebu'l Hasan Harakani Derneği Yayınları, Kars.

ÇİFTÇİ, H. 2005, "Mevlâna ile Şems-i Tebrîzî'ye Göre Ebu'l-Hasan-i Harakanî", Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, S. 14, Ankara.

ERUL, B. 2003: "Uydurma Rivayetlerde Peygamber Tasavvuru", İslam'ın Anlaşılmasında Sünnetin Yeri ve Değeri Sempozyumu , T.D.V., Ankara.

ERUL, B.: "Peygamber Tasavvuru Üzerine", Röportaj, http://www.fikribeyan.net /1936_Prof-Dr-Bunyamin-Erul-ile-Peygamber-Tasavvuru-Uzerine.html el-HANİ, Abdülmecid bin Muhammed 2011: Hadaiku'l Verdiyye Nakşi Şeyhleri, Semerkand Yayınları, s.105, İstanbul.

HARAKANİ, Ebu'l Hasan 2006: Seyr-ü Sülük Risalesi, (Derleyen: Sadık Yalsızuçanlar), Sufi Kitap, İstanbul.

İMAM RABBANİ, Ahmed Faruki Serhendi 2008: Mektubat, (Çev. H.Hilmi Işık), Hakikat Yayınevi, İstanbul.

KIRBAŞOĞLU, H. 2010: İslam Düşüncesinde Sünnet, s.37, Ankara Okulu Yayınları, Ankara.

YAZIR, Elmalılı Hamdi 2012: Kur'an-ı Kerim, Renkli, Kelime Mealli, Mekki Yayıncılık, İstanbul.

KUŞEYRİ, Abdulkerîm 1966: er-Risâletu'l-Kuşeyriyye", (nşr. Abdulhâlim Mahmûd-Mahmûd b. eş-Şerîf), Dâru'l-Kutubi'l-Hadîsiyye, Kahire.

ÖZAFŞAR, M. E. 2003: "Hadisçilerin Peygamber Tasavvuru/Anlayışı", Diyanet İlmi Dergi, Peygamberimiz Hz. Muhammed Özel Sayısı, Ankara.

RUMİ, Mevlana Celaleddin 2000: Divan-i Kebir, (Hazırlayan: Abdulkadir Gölpınarlı), I-VII, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.

SEYHAN, A. E. 2013: "Ebu'l-Hasan El-Harakânî'nin Sünnete Bağlılığı Ve Hadis Anlayışı", Jass International Journal of Social Science, Volume 6, Issue 8, s.555.

YÜCE, A. 2010: "Ebu'l Hasan El-Harakani", Yeni Ümit Dergisi, Sayı: 87, Yıl:23, İstanbul.