Ut Pictura Poesis’in Bazı Hassas Kuralları: Miftahu’l-Ulûm’da Teşbih’in Prensipleri

Yazar, Sekkâkî’nin Miftâh adlı eseri özelinde Arap retoriğinin beyânî yönlerinden birini teşkil eden “teşbîh” olgusunu ele almaktadır. Bu bağlamda teşbîhin unsurlarını (erkân), hallerini (ahvâl), çeşitlerini (envâ’) ve yapılış gayelerini (eğrâz) akıl ve his ekseninde ayrıca nefis, iyi-kötü, kolay-zor, yaygın-nadir, tanıdık-tanınmadık unsurlar muvacehesinde değerlendirmektedir. İlgili makaleyle yazar, bir taraftan Sekkâkî’nin ilgili olguyu anlamlandırmasını sunarken, öte yandan Cürcânî ve Râzî gibi kendisinden etkilenen şahıslarla mukayese yapmak suretiyle Arap edebiyat eleştiri arenasına katkısını da sorgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Teşbîh, Ahvâl, Eğrâz, Sekkâki, Cürcânî, Arap Belağatı, Arap Edebî Eleştirisi

Some Quick Rules Ut Pictura Poesis: The Rules for Smile in Miftâh al-Ulûm

The author deals with phenomenon of simile (tashbîh) which is a topic of al-bayan sub-field of Arabic Rhetoric in the case of Miftâh by Sakkâkî. In this context, he evaluates elements (arkân) and circumstances (ahwâl) and kinds (anwâ’) and reasons (ağrâz) of simile in axis of intellect and sense according to elements such as soul (nafs), good-bad, easy-difficult, common-rare, familiar-unfamiliar. With this article, the author, on the one hand, presents that Sakkâkî’s considering this issue, on the other hand, interrogates also contribution of Sakkâkî to field of Arabic literary criticism by comparing between him and his predecessors such as Jurjânî and Râzî.

Keywords:

Simile/Comparison/Tashbîh, Ahwâl, Ağrâz, Sakkâkî, Jurjânî, Arabic Rhetoric, Arabic Literary Criticism,

PDF

___

Acemî, Mansur, Neckveins of Winter, Leiden, 1984.
Brockelmann, C., Geschichte der Arabischen Litteratur, Leiden, 1939-1949.
Bürgel, J. C., “Die Beste Dichtung ist die Lügenreichste”, Oriens, 23/24, 1974, ss. 7-102.
Dayf, Şevki, el-Belâğa: Tatavvur ve Tarih, Kahire, 1965.
Ebu Dîb, K., Al-Jurjani’s Theory of Poetic Imagery, Warminster, 1979.
el-Cürcânî, Abdülkahir, Esrâru’l-Belâğa, ed. H. Ritter, İstanbul, 1957.
Matlub, Ahmed, el-Belâğa inde’s-Sekkâkî, Bağdad, 1964.
Râzî, Fahruddin, Nihâyetü’l-Îcâz fi Dirâyeti’l-İ’câz, Kahire, 1317.
Ritter, Helmut, Geheimnisse der Wortkunst, Wiesbaden, 1959.
Ritter, Helmut, Über die Bildersprache des Nizâmî, Berlin, 1927.
Sellheim, R., Materialien zur arabischen Literturgeschichte, Wiesbaden-Stuttgart, 1976-1987.
Smyth, William, “The Canonical Formulation of Ilm al-Balaghah and al-Sakkaki’s Miftâhu’l-Ulûm”, Der Islam, Vol. 72 (1), 1995, ss. 7-24.
Smyth, William, “The Making of a Textbook”, Studia Islamica, no. 78, 1993, ss. 99-115. Van Gelder, G. J. H., Beyond the Line, Leiden, 1982.
W. Heinrichs, Hand of th Northwind, Wiesbaden, 1977.