SAĞLIK BAKANLIĞI TEŞKİLAT YAPISINA İLİŞKİN MERKEZİYETÇİLİK/ÂDEMİ MERKEZİYETÇİLİK DÜZENLEMELERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Bakanlıklar, Türkiye’de kamu politikalarının temel uygulayıcılarındandır. Bakanlıkların teşkilat yapıları küresel düzeydeki etken, aktör ve süreçler, ulusal ölçekte talep ve ihtiyaçlar ile sunulan hizmetlerin getirdiği gereklilikler çerçevesinde dönüşerek şekillenmektedir. Kuşkusuz bu değişim ve dönüşüm gayretlerindeki temel amaç hizmetlerin daha iyi düzeyde, kaliteli, verimli ve etkin sunulmasının sağlanması için iyi bir idari yapılanma oluşturmaktır. Bu yönetsel yapının merkeziyetçi ya da âdemi merkeziyetçi olması gerekliliği konusu günümüze kadar tartışılagelmiş ve kendi konjonktürel gerçeklikleri çerçevesinde her iki görüş de farklı dönemlerde yapılan düzenlemeler ile uygulanma şansı bulmuştur. Çalışmanın konusu, Sağlık Bakanlığı’nın kuruluşundan bu yana teşkilat yapısına ilişkin gerçekleştirilen temel yasal düzenlemelerin merkeziyetçilik-âdemi merkeziyetçilik kavramları çerçevesinde incelenmesidir. Bu doğrultuda yapılan düzenlemelerin birbiri ile mukayesesi yapılarak, yaşanan organizasyon sorunu ve uygun teşkilat yapısı arayışının analizi amaçlanmıştır. Bu çerçevede elde edilen temel bulgular doğrultusunda önerilerde bulunulmaktadır. Çalışmada betimsel araştırma yöntemi kullanılmıştır.

A REVIEW ON CENTRALISATION/DECENTRALISATION REGULATIONS ON ORGANIZATION STRUCTURE OF THE MINISTRY OF HEALTH

Ministries are one of the main practitioners of Public Policy in Turkey. The organizational structures of ministries are transformed and shaped within the framework of factors, actors and processes at the global level, demands and needs on the national scale and the requirements of the services provided. Undoubtedly, the main goal in these efforts for change and transformation is to create a good administrative structure to ensure a better level, quality, efficient and effective delivery of services. The question of whether this managerial structure should be centralized or decentralized has been debated until today, and within the framework of its own cyclical realities, both views have had the chance to be implemented with the arrangements made in different periods. The subject of the study is the study of the basic legal regulations carried out since the establishment of the Ministry of Health in relation to the structure of the organization within the framework of the concepts of centralisation-decentralisation. It is aimed to compare the arrangements made in this direction with each other and to analyze the organizational problem and the search for the appropriate organizational structure. In accordance with the main findings obtained in this framework, recommendations are made. Descriptive research method was used in the study.

PDF

___

Acar, O. K. (2018), Sağlıkta dönüşüm programı sonrası sağlık bakanlığı teşkilat yapısı; Isparta ili üzerinden nitel bir analiz, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 703- 722.

Akdağ, R. (2011), Türkiye sağlıkta dönüşüm programı değerlendirme raporu (2003- 2011), Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayını, Yayın No: 839.

Aktan, C. C. (2003), Sağlık bakanlığı organizasyon ve yönetiminde yaşanan sorunlar ve mevcut durum analizi. Erişim:http://www.canaktan.org/ekonomi/saglik-degisim-caginda/pdf-aktan/durumanalizi. pdf, 27.04.2019

Aktel, M., Altan, Y., Kerman, U & Eke, E. (2013), Türkiye’de sağlık politikalarının dönüşümü: sağlık bakanlığının taşra örgütlenmesi üzerinden bir analiz, Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 33-62.

Aydın, E. (2004), 19. yüzyılda Osmanlı sağlık teşkilatlanması, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 15, 185-207.

Balcı, Asım (2005), Kamu hizmetleri ve yerinden yönetim: sağlık hizmetleri sunumunun yeniden yapılandırılması, İstanbul: Atlas Yayın Dağıtım.

Başol, E. & Işık, A. (2015), Türkiye’de sağlık politikalarında güncel gelişmeler: sağlıkta dönüşüm programından günümüze bazı değerlendirme ve öneriler, International Anatolia Academic Online Journal, Social Science, 2(2), 1-26.

Belek, İ. (2001), Türkiye sağlık reformları, Toplum ve Hekim Dergisi, 16(6), 438-447.

Dikmeli, H. (2013), Türkiye’de sağlık teşkilatının geliştirilmesi çalışmaları (1923-1938), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Elazığ..

Durmuş, M. N. (2019), Sağlık bakanlığı teşkilat yapısı, Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 5(2), 216-229.

Erençin, A. & Yolcu, (2008), Türkiye’de sağlık hizmetlerinin dönüşümü ve yerinden yönetim, MEMLEKET Siyaset Yönetim, 3(6), 118-136.

Erginöz, H. (1988), Türkiye’de sağlık idaresi. Ekrem K.U. (Ed.) Dünya’da ve Türkiye’de 1850 yılından sonra tıp dallarındaki ilerlemelerin tarihi içinde (174-185), İstanbul: Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları.

Eryılmaz, B. (2002), Bürokrasi ve siyaset: bürokratik devletten etkin yönetime, İstanbul: Alfa Yayınevi.

Gökçay, İ. (1992), Ulusal sağlık kongresi ve sağlık reformu, Toplum ve Hekim Dergisi, 7(50), 2-3.

Günday, M. (2011), İdare hukuku, Ankara: İmaj Yayınları.

Hayran, O. (2017), Sağlık reformlarının başarısı açısından desantralizasyon resantralizasyon döngüsü ve ülkemizdeki durum, Journal of Biotechnol and Strategic Health Research, 1(1), 1-6

Johnson, R. W. & Minis Jr., H. P. (1996), Toward democratic decentralization: approaches to promoting good governance, research triangle institute. accessed online in March 2020 http://www.rti.org/pubs/Toward_demo_decen.pdf

Kolehmainen-Aitken, R.L.(2004), Decentralization of the health sector, Jennie L. & Jessica S. (Ed.), in the Decentralization briefing notes (57-61), World Bank Institute WBI Working Papers in colloboration with PREM network. Accessed online in March 2020 at https://siteresources.worldbank.org/WBI/Resources/wbi37142.pdf

Lamba, M. (2014), Yeni kamu yönetimi perspektifinden Türkiye’de kamu yönetimi reformları: genel gerekçeler üzerinden bir inceleme, SDÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 135-152

Lamba, M., Altan, Y., Aktel, M. & Kerman, U. (2014), Sağlık bakanlığında yeniden yapılanma: yeni kamu yönetimi açısından bir değerlendirme, Amme İdaresi Dergisi, 47(1), 53-78

Maino, F., Blomqvist, P., Bertinato, L., Santasusagna, L. B., Garrido, R. M. U. & Shishkin, S. (2007), “Effects of decentralization and recentralization on political dimensions of health systems”, Decentralization in health care (Edt: Saltman, B.R. & Bankauskaite, V. & Vrangbaek, K.), World Health Organization European Observatory on Health Systems and Policies Series, Open University Series, UK.

Osborne, D. & Gaebler, T. (1993), Reinventing government, how the entrepreneurial spirit is transforming the public sector, Plume, USA.

Övgün, B. & Küçük, A. (2013), Sağlık hizmetlerinde yeniden ölçeklendirme: bölge uygulamaları, Amme İdaresi Dergisi, 46(1), 57-80

Özer, M. A. (2005), Yeni kamu yönetimi teoriden uygulamaya, Ankara: Plantin Yayınları.

Öztürk, H. & Şaylıgil, Ö. (2017), Bir hekim ve politika adamı: Dr. Behçet Uz ve sağlık politikaları, İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 7(2), 77-85.

Rondinelli, D. A. (1981), Government decentralization in comparative perpective: theory and practice in developing countries, International Journal of Administrative Sciences, 47(2), 133-145.

Rondinelli, D.(2004), What is decentralization?, Jennie L. & Jessica S. (Ed.), in the decentralization briefing notes (2-5), World Bank Institute WBI Working Papers in colloboration with PREM network. Accessed online in March 2020 at https://siteresources.worldbank.org/WBI/Resources/wbi37142.pdf

Saltman, R. B. & Figueras, J. (1997), European health care reform (analysis of current strategies), World Health Organization Regional Office for Europea, WHO Regional Publications, European Series, No. 72

Saltman, R. B. (2008), Decentralization, re-centralization and future european health policy, European Journal of Public Health, 18(2), 104-106

Saylam, A. & Öktem, M. K. (2015), Türk kamu yönetiminde hizmet bakanlığı modeliyle yeniden yapılanma: retrospektif bir yaklaşım mı?, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 5, 1-20.

Sezer, Ö. & Vural, T. (2010), Kamu hizmetlerinin sunumunda devletin değişen rolü ve merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasında yetki ve görev paylaşımı, Maliye Dergisi, 159, 203-219

Sobacı, Z. M., Miş, N. & Köseoğlu, Ö. (2018), Türkiye’nin yeni yönetim modeli ve Cumhurbaşkanlığı teşkilatı, SETA Perspektif Dergisi, 206, 1-6

Tatar, M. (1993), Desantralizasyon ve sağlık reformları: Türk sağlık sisteminde yeni yapılanma modeline teorik bir bakış, Amme İdaresi Dergisi, 26(4), 137-151

Tekir, S. (2019), Sıhhiye ve muavenet-i içtimaiye vekaleti’nin kuruluşu ve erken cumhuriyet dönemindeki faaliyetleri (1920-1930), Belgi Dergisi, Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, 2(18), 1301-1326

T.C. Dışişleri Bakanlığı, http://www.mfa.gov.tr/who.tr.mfa, 30.03.2019.

T.C. Sağlık Bakanlığı (1992a), 1.Ulusal sağlık kongresi 23-27 Mart 1992: sağlık reformu çerçeve taslağı, Ankara.

T.C. Sağlık Bakanlığı (1992b), Türkiye sağlık reformu sağlıkta mega proje, Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara.

T.C. Sağlık Bakanlığı (1993a), Ulusal sağlık politikası, SB Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara.

T.C. Sağlık Bakanlığı (1993b), Sağlık reformu ile ilgili kanun tasarısı taslakları ve gerekçeleri, Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara.

T.C. Sağlık Bakanlığı (2003), Sağlıkta dönüşüm programı. https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/Yayin/134, 23 Mart 2020

T.C. Sağlık Bakanlığı (2008), Türkiye sağlıkta dönüşüm programı ve temel sağlık hizmetleri: 2002-2008, Sağlık Bakanlığı Yayını.

Topkaya, Özgür (2016), Sosyal politika bağlamında Dünyada sağlık politikalarının tarihsel gelişimi, SDÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 707-722

Ünal, A. & Tagiyev, R. (2016), Sağlık sisteminde desantralizasyon: Türkiye ve Azerbaycan sağlık sistemleri üzerine bir inceleme, SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, CİEP Özel Sayısı, 479-497

WHO/UNICEF (1978), Alma-Ata 1978 primary health care, Geneva.