ALLAH – İNSAN İLETİŞİMİ AÇISINDAN VAHİY

Vahiy olgusu, sadece İslam dininin değil, ilahi dinlerin en temel meselesidir. Dinin temelini oluşturanvahiy, aralarında varlıksal (ontolojik) düzlem farkı bulunan Allah’tan, elçi Cibrîl aracılığı ilepeygambere yapılan bildirimin adıdır. Allah ile insan arasındaki bu iletişimin anlaşılmasındaki zorluk,mesajı gönderen ile mesajı alan taraflar arasında varlıksal düzlem farkının bulunmasındankaynaklanmaktadır. Allah’ın yeryüzünde yarattığı ilk insana gönderdiği mesaj ile vahiy konusu,insanlığın gündemine girmiştir. Allah’ın Hz. Adem ile kurmuş olduğu bu iletişim, tarihsel süreçiçerisinde insanların yaratılış gayelerinden uzaklaştığı, yaratıcılarını unuttuğu ve toplumlarınbozulmaya yüz tuttuğu dönemlerde, insanlara tekrar yaratılma gayelerini hatırlatmak amacıylaAllah’ın gönderdiği elçiler aracılığı ile kelama dayalı olarak devam edegelmiştir. Allah’ın insan ilevahye dayalı sözsel iletişimi, Hz. Muhammed ile son bulmuştur. Vahiy olayını kavramak ve mahiyetinedair bilgi edinmek amacıyla İslam geleneğinde hatırı sayılır ölçüde araştırma ve inceleme yapılmıştır.Allah – insan iletişimini ifade eden vahyin, gönderiliş biçimleri ile ilgili Şûrâ suresinin 51. ayetinineksen alınmasının uygun olduğu görülmektedir. Söz konusu ayet ekseninde, Yüce Allah’ınyeryüzündeki beşeri ilişkiye müdahalesinin, tekvini yani doğrudan vahiy ve teklifi yani perdearkasından ve elçi Cibrîl aracılığıyla vahiy olarak iki ana başlıkta ele alınması gerekmektedir

REVELATION IN TERMS OF ALLAH – HUMAN COMMUNICATION

The phenomenon of divine revelation is not only one of the fundamental issues of Islam but also of other divine religions. The divine revelation as the basis of religion is a sort of communication between two different ontologies with a mediator: from God, via Gabriel, to the Prophet. The difficulty of understanding this connection roots in the ontological differences between the sender and the receivers of the message. The divine revelation came in the sight of humanity with the first message given to the first human. The communication of God started with the Prophet Adam had continued through history via the divine revelation to the medium of messengers, which repeated or renewed whenever humankind had strayed from their purpose of creation, had forgotten their Creator, and societies went astray, with the aim of reminding them of the purpose of creation. The communication of God via divine revelation had ended with Prophet Muhammad. In order to understand the phenomenon of revelation and to gain insight into its nature, many research and analysis have been done in the Islamic studies. When analysing the divine revelation, it seems it is only proper to determine Shûrâ/51 as the axis. In accordance with this verse, the divine intervention to the Earth should be approached from two main aspects; takwīnī, which means direct divine revelation, and taklīfī, which means message transmission either behind a curtain or via angel.

PDF

___

Abdulbaki, Muhammed Fuad. el-Mu’cemü’l-müfehres li elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabi. ts.
Akbulut, Ahmet. “Kelâm’da Vahiy”.İslam ve Hıristiyanlık’ta Vahiy. Editör: Richard Heinzmann ve Mualla Selçuk. (München: Verlag W. Kohlhammer, 2009) 5:144-165.
Akbulut, Ahmet. Nübüvvet Meselesi Üzerine. Ankara: Birleşik Yayınları, 1992.
Akder, Necati. “Vahyin Metafizik Temeli”. İslam Mecmuası. 2/3 (Mayıs 1958):5-7.
Albayrak, Halis. “Kur’an’da Vahiy”. İslam ve Hıristiyanlık’ta Vahiy. Editör: Richard Heinzmann ve Mualla Selçuk. (München: Verlag W. Kohlhammer, 2009) 5:58- 99.
Altındaş, Mücteba. Kur’an’da Kitap Kavramı. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2012.
Âlûsî, Ebu’l-Fadl Şahabuddîn Muhammed el-Bağdâd. Rûḥu’l-meânî fî tefsîri’lKur’âni’l-azîm ve’s-seb’il mesânî. Beyrut: ts.
Aslan, Abdülgaffar. Kur’an’da Vahiy. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2000.
Ateş, Süleyman.Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuk Neşriyat, 1988.
Aydın, Hüseyi. İlim, Felsefe ve Din Açısından Yaratılış ve Gayelik. Ankara: DİB Yayınları, 1991.
Aynî, Bedruddîn Ebû Muhammed. ‘Umdetu’l - ḳârî şerḥu sahihi’l-buḫari. Kahire: ts.
Beyhâkî, Ebu Bekr Ahmed b. Musa. el-Esmâ ve’s-sıfât. Beyrut: ts.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahih. İstanbul: 1981.
Cürcânî, es-Seyyid eş-Şerif. et-Ta’rîfât. Beyrut: 1987.
Çubukçu, İbrahim Agah. İslam Felsefesinde Allah’ın Varlığının Delilleri. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1978.
Duman, Zeki. “Vahy Olayı ve Vahy-Peygamber İlişkisi”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 9. (Kayseri 1996) : 23-37.
Düzgün, Şaban Ali. “Kur’an’ın Oluşumu (Vahiy Süreci)”. Kelâm Araştırmaları 5/2. (2007) : 1-14.
Düzgün, Şaban Ali. Varlık ve Bilgi. Ankara: Beyaz Kule Yayınları, 2008.
Ebû Zeyd, Nasr Hamid. “Vahyin Mahiyeti ve Kültürel Altyapısı”. çev. Mehmet Emin Maşalı. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 6/6 (1994) : 433-444.
Ebû Zeyd, Nasr Hamid. İlahi Hitabın Tabiat. çev.: M. E. Maşalı. Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2001.
el-Askalani, İbn Hacer. Fetḥu’l-bârî bi şerḥi sahihi'l-buḫârî. İstanbul: ts.
el-İsfehani, Ragıb. Müfredât. İstanbul: 1986.
el-İsfehani, Ragıb. ez-Zerîa’tü ilâ meḳârimi’ş-şerîa’. thk.: Tâhâ Abdurrauf Sa’d. Kahire: Mektebetü’l-Külliyyati’l-Ezheriyye, 1973.
Fazlur Rahman. Ana Konularıyla Kuran. çev. Alparslan Açıkgenç. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1987.
Firuzâbâdî, Mecdüddin Muhammed b. Yakup. el-Ḳâmûsü’l-muḥît. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993.
Gümrükçüoğlu, Süleyman. “Kur’an’da Allah ve İnsan Arasındaki İletişim Kodları”. The Journalof Academic Social Science Studies. 6/4, (Nisan 2013): 837- 862.
Hökelekli, Hayati. “Fıtrat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 13:47-48. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
Izutsu, Toshihiko. Kur’an’da Allah ve İnsan. çev. Süleyman Ateş. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 2009.
İbn Abdülber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdullah b. Muhammed. et-Temhîd. thk. M. Ahmed Alevî – M. Abdülkebir el-Bekrî. Mağrib: 1982.
İbn Aşûr, Muhammed Tahir. et-Taḥrîr ve’t-tenvîr. yy., ts.
İbn Faris, Ebu’l-Hüseyn Ahmed. Mû’cemu meḳâyisi’l-luġa. Mısır: 1969.
İbn Furek, Ebu Bekr Muhammed b. El-Hasen en-Nisburi,.Mucerredu’l maḳalati şeyh ebi’l hasan el-eşari. nşr. D. Gimaret. Beyrut: 1987.
İbn Haldun, Ebu Zeyd Veliyyüddin Abdurrahman. Mukaddime. çev. Zakir Kadiri Ugan. Ankara: Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı kültür eserleri dizisi, 1986.
İbn Kesir, Ebu’l Fidâ İsmail ibn Ömer. Tefsiru’l-Ḳur’âni’l-‘aẓîm. Beyrut: ts.
İbn Manzur, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed elEnsârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l ‘arab. Beyrut: 1956.
İbn Teymiyye, Şeyhu’l-İslam Ahmed b. Abdülhalim. Kitâbü’n-nübüvvât. Beyrut: 1982.
İbnü’l-Cevzî, Abdurrahman. Zâdu’l-mesîr fî ‘ilmi’t-tefsîr. Beyrut: 1984.
Kadı Abdülcabbar, Abdullah b. Ahmed. el-Muḥît bi’t-teklî. Mısır, ts.
Kadı Abdülcabbar, Abdullah b. Ahmed. Muġnî. Kahire: 1965.
Kadî Beyzavi, Nasıruddin Ebu Said Abdullah b. Ömer. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t te’vîl. İstanbul: 1296.
Kastallânî, Şihâbuddîn Ebu’l-Abbas Ahmed b. Ebî Bekr. İrşâdü’s-sârî li şerhi sahihi’l buḫârî. Beyrut: ts.
Kılıç, Recep.“Modern Tartışmaların Işığında İslam Vahyi”. İslam ve Hıristiyanlık’ta Vahiy. Editör: Richard Heinzmann ve Mualla Selçuk. (München: Verlag W. Kohlhammer, 2009) 5:188-195.
Kılıç, Recep. Modern Batı Düşüncesinde Vahiy. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2002.
Kirmânî, Şemsu’d-Din Muhammed ibn Yusuf ibn Ali. el-Kevâkibu’d-derârî fi şerhi sahihi’l-buḫârî. Beyrut: 1401/1981.
Kirmânî, Şemsu’d-Din Muhammed ibn Yusuf ibn Ali. Sahihü’l-buḫârî bi-şerḥi’lkirmânî. Beyrut: Dâru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, 1981.
Kurtubi, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi li-aḥkâmi’l-Kur’an. Beyrut: ts.
Kuşeyri, Abdülkerim. Letâifü’l-işârât. çev. Mehmet Yalar, İstanbul: ts.
Maturidi, Ebu Mansur. Kitâbu’t-tevhid. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
Maturidi, Ebu Mansur. Tevilâtu ehl-i süne. nşr. Fâtıma Yusuf el-Hıyemî. Beyrut: ts.
Maverdi, Ebu’l-Hasan Ali b. Ebi Mansur Muhammed. İ’lamu’n-nübüvve. Beyrut: 1986.
Mennânü’l-Kettân. Mebâhis fî ‘ulûmi’l-Kur’an. Beyrut: 1987.
Müslim, Ebu’l Huseyn Müslim b. Haccâc. Sahihu Müslim. İstanbul: 1982.
Nesefî, Abdullah b. Ömer Ebu’l-Berekât. Medâriku’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. Beyrut: 1989.
Özten, Ersan. Peygamberlerin Gaybı Bilme İmkanı. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, 2009.
Öztürk, Yaşar Nuri. Kur’an’ın Temel Kavramları. İstanbul: Yeni Boyut Yay., 1995.
Razi, Fahreddin. Mefâtiḥu’l- ġayb. İstanbul: ts.
Reşid Rıza, Muhammed. el- Vaḥyü’l-Muhammedî. Mısır, 1380/1960.
Reşid Rıza, Muhammed. Tefsîru’l-Kur’ani’l-kerim. Mısır: Menar matbaası, 1353.
Sabûnî, Nureddîn. el-Bidâye fî uṣûli’d-dîn. nşr. Bekir Topaloğlu. Mâtürîdîyye Akaidi içinde. Ankara: DİB Yayınları, 1995.
Sofuoğlu, Mehmet.Tefsire Giriş. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
Suyutî, Celâleddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekir. el-İtḳân fi ‘ulûmi’l-Kur’ân. Kahire: 1376/1957.
Şahin, Harun. A Textual Analysis of the Concepts Laid Down In The First Verses of Qur’anic Revelation: Language And Meaning. Ankara: Fecr Yay., 2018.
Şahin, Harun. Kur’an’ın Realist Ahlak İnşası. Ankara: Fecr Yay., 2018.
Şahin, Harun, “Kur’an’ın, Ahlaki Yönlendirmelerde İnsan Fıtratını Gözetmesi”. eŞarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 8/1. (Nisan 2016): 270-296.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: 1978.
Taftazâni, Sa’duddîn. Şerhu’l-akâid. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: 1991.
Uludağ, Süleyman. İslam’da İnanç Konuları ve İtikadi Mezhepler. İstanbul: 1992.
Wensinck, A. J. “Levh”. MEB İslam Ansiklopedisi. 7:48-49. İstanbul: Maarif Basımevi, 1957.
Yavuz, Yusuf Şevki – Ünal, Zeki. “Cebrâil” .Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 7:202-204, Ankara: TDV Yayınları, 1993.
Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: 1960.
Zemahşerî, Muhammed b. Ömer. el-Keşşâf an hakâiki’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-ekâvîl fi vucûbi’t-te’vîl. Beyrut: 1977.
Zerkeşî, Ebu Abdullah Bedrettin Muhammed. Baḥru’l-muḥît. Kuveyt: 1992.
Zerkeşî, Ebu Abdullah Bedrettin Muhammed. el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Marife, ts.
Zürkânî, Muhammed Abdulazim. Menâhilu’l ‘irfân fi ‘ulûmi’l-Kur’an. Kahire: Dâru İhyai'l-Kütübi'l-Arabiyye, 1943.