Türk iş yeri adlandırma uygulamalarında yabancılaşma ve İngilizceleşme

Bu makale, yabancılaşma ve İngilizceleşmenin Türkiye'de iş yeri adlandırma uygulamalarına etkisini araştırmaktadır. Ele alınan sorular, dilbilimsel yabancı unsurların ve İngilizce sözlü öğelerin Türkçe’de iş yeri adlandırmada ne tür yeni yöntemlerin olduğu ve bunların dile nasıl bir etki yapacakları ile ilgilidir. Önceki çalışmalarda, yabancılaşmanın ve İngilizceleşmenin üç ana yolun Türk işyeri adlandırma uygulamalarında olduğu savunulmuştur. Bunlar, (i) İngilizce olmayan (örn. Almanca ve Fransızca) ve İngilizce sözcükler içeren iş yeri adları, (ii) Türkçe ve İngilizce kelimelerin birleşimini içeren hibrid iş yeri adları ve (iii) İngiliz yazım kurallarını kullanarak Türk fonolojisini temsil eden ve yapay olarak yaratılan Türkçe iş yeri adlarıdır (Üstünova ve diğerleri 2010; Selvi 2011). Bu çalışmada ise yeni verilere dayanarak bu uygulamaların dışında yeni ve yaratıcı bir uygulamanın olduğunu ortaya konmaktadır. Bu yeni yöntem, iş yeri adı olarak kullanılacak sözcüğün ortasındaki ünsüzün kopyalanmasından meydana gelmektedir ve bundan dolayı ünsüz ikizleşmesi olarak adlandırılabilir. Yeni oluşan sözcüğe genellikle İngilizce bir kelime de eklenmektedir. Uygulama sözcüğün hem hece yapısını hem de telaffuzunu değiştirdiği için diğer yöntemlere göre daha önemli dilbilimsel sonuçları vardır. Bu konuyla ilgili ileride yapılacak çalışmalar, bu uygulamanın daha farklı iş yeri adlandırma uygulamalarına neden olup olamayacağı ve Türkçenin sesbilgisi ve yazım kurallarında uzun süreli bir etkiye sahip olup olmayacağı konularına açıklık getirecektir.

Foreignization and Englishization in Turkish business naming practices

This paper investigates the effect of foreignization and Englishization on business naming practices in Turkey.The question that is addressed is in what new ways foreign elements and English lexical items influence the namingof store signs in the language. In previous work, it was argued that there are roughly three main ways in whichforeignization and Englishization surface in Turkish business naming: (i) foreign signs such as non-English (e.g.German and French) and English signs, (ii) hybrid signs that include a combination of Turkish and English words,and (iii) Englishized Turkish signs that include businesses that adopted artificially created signs using Englishorthography to represent Turkish phonology (Üstünova et al., 2010; Selvi, 2011). Based on new data, I show herethat there is a new and creative practice that manifests itself in a different way. This new procedure could bedubbed as consonant gemination since it copies the consonant in the middle of the word, and the new word isusually accompanied by an English word. The practice has important consequences since it changes both thesyllable structure and the pronunciation of the word. Further work will shed light on whether this would give riseto other types of business naming practices and whether it will have a long-term effect in the phonology andspelling of Turkish words.

PDF

___

Alkibay, S. (1996). Mağazalarda yabancı işletme adı kullanıına yönelik bir araştırma. [A study on the use of foreign names in business places. Türk Dili, 538, 415-422.
Aydoğan, B. (2001). Türkçeye giren yabancı sözcükler ve otel adları. [Foreign words and hotel names in Turkish. Türk Dili, 596, 144-154.
Büyükkantarcıoğlu, N. (2004). A Sociolinguistic analysis of the present dimensions of English as a foreign language in Turkey. International Journal of Sociology and Language, 165, 33-58. doi:https://doi.org/10.1515/ijsl.2004.006
Demircan, Ö. (2001). İşyeri adlarında yabancılaşma. [Foreignization in business naming]. Paper presented in XIV. Dilbilim Kurultayı. Adana Çukurova Üniversitesi.
Dimova, S. (2008). English in Macedonian commercial nomenclature. World Englishes, 27(1), 83- 100. doi:10.1111/j.1467-971X.2008.00537.x
Doğan, İ. (1999). Sokaktaki yabancı işyeri isimlerine yansıyan kültürel eğilimler. [Cultural inclinations reflected in foreign business names on the streets]. Sistem Yayınları: İstanbul.
Doğançay-Aktuna, S. (1998). The spread of English in Turkey and its current sociolinguistic profile. Journal of Multilingual and Multicultural Development, 19(1), 24-39. doi:https://doi.org/10.1080/01434639808666340
Gözaydın, N. (2000). Türk bilinci ve karum. [The awareness of Turkish and karum]], Türk Dili, 585, 227-231.
Haarman, H. (1984). The role of ethnocultural stereotypes and foreign languages in Japanese commercials. International Journal of Sociology of Language, 50, 101-121. doi:https://doi.org/10.1515/ijsl.1984.50.101
Kachru, B. B. (1982). The other tongue: English across cultures. Urbana, IL: University of Illinois Press.
Kachru, B. B. (1986). The alchemy of English: the spread, functions, and models of non-native Englishes. Urbana/Chicago: University of Illinois Press.
Kachru, B. B. (1992). Models for non-native Englishes. In B. B. Kachru (Ed.), The other tongue: English Across Cultures (pp.48-74). Urbana/Chicago: University of Illinois Press.
MacGregor, L. (2003). The language of shop signs in Tokyo. English Today, 19(1), 18-23. doi:10.1017/S0266078403001020
McArthur, T. (2000). Interranto: the global language of signs. English Today, 16(1), 33-43. doi: https://doi.org/10.1017/S0266078400011421
Ross, J. N. (1997). Signs of international English. English Today, 13(2), 29-33. doi:https://doi.org/10.1017/S0266078400009597
Selvi, A. F. (2007). A multifactorial sociolinguistic analysis of business naming practices in Turkey. Unpublished MA Thesis. Ankara: Middle East Technical University.
Stewart, P., & Fawcett, R. (2004) Shop signs in some small towns in northern Portugal. English Today, 20(1), 56-58. doi:https://doi.org/10.1017/S0266078404001099
Thonus, T. (1991). Englishization of business names in Brazil. World Englishes, 10(1), 65-74. doi:10.1111/j.1467-971X.1991.tb00137.x
Üstünova, M., & Aydın, H. & Çetinoğlu, G., & Akkök, K., & Akgün, N. (2010). İş yeri adlarında Türkçenin kullanımı. [The use of Turkish in Business Names]. Turkish Studies: International Periodical for the Languages, Literature, and History of Turkish or Turkic, 5(1), 1390-1419.
Üstünova, K. (1996). Bursa'da tabela adları. [Shop signs in Bursa], Türk Dili, 533, 1186-1190.
Ertuğrul, Y. (1990) Ankara'daki iş yeri isimleri üzerine. [On shop signs in Ankara], Milli Kültür, 79, 58-61.