Domaniç (Kütahya) bakır-molibden cevherleşmesinin jeolojisi ve alterasyon özellikleri

Bu çalışmada; Domaniç (KÜTAHYA) bakır-molibden yatağının oluşumunu ortaya çıkarabilmek amacı ile, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından 1992-1993 yılları arasında yapılan arama sondajlarının karot örnekleri incelenerek; cevherleşmenin alterasyon özellikleri araştırılmıştır. Yapılan sondajlardan alınan karot örneklerinde; derinlik ve damar olmak üzere iki farklı kayaç türü tanımlanmıştır. Derinlik kayaçları eşit taneli ve porfirik dokuda gözlenmektedir. Eşit taneli derinlik kayaçları; tonalit, granodiyorit, kuvars-diyorit ve granittir. Porfirik dokulu derinlik kayaları ise, tonalit porfir, kuvars-diyorit porfir, granodiyorit porfir, diyorit porfir ve granit porfir olarak tanımlanmıştır. Damar kayaçları ise aplittir. Yukarıdaki kayaç türlerinden aplit dışındaki kayaçlar cevherleşme ile ilişkili olup alterasyona maruz kalmışlardır. Cevherleşmeye eşlik eden bu kayaçlarda alterasyon sonucu oluşan mineral birlikteliklerine göre, dört farklı tip alterasyon belirlenmiştir. Bunlar; 1-biyotit-kuvars, 2-serizit-kuvars, 3-kuvars-kil-klorit, 4-klorit-epidot-kuvars alterasyonu olup, sondajlarda tekrarlanmalı olarak gözlenmişlerdir. İnceleme alanındaki cevherleşme; mineralojisi, tipi, yankayaç ilişkisi ve yankayaç alterasyonları özellikleri ile "Porfir tip bakır-molibden" yataklara benzer özellikler göstermektedir. Diğer taraftan sondajların ilk metrelerinde yaygın olarak limonitleşme, hematitleşme ve killeşme şeklinde ortaya çıkan ve yüzey sularının etkisi ile oluşmuş yüzeysel alterasyon'da gözlenmiştir.

Geology and the alteration features of Domaniç (Kütahya) copper-molybdenium mineralization

Within the framework of this study, alteration feautures of the ore deposit, host rock alteration of copper-molybdenium mineralization located around Domaniç (KÜTAHYA) have been studied by examination of drilling cores that were recovered by MTA during 1992-1993. Two different rock types, namely plutonic and subvolcanic, are distinguished within the study area. Plutonic rocks show as granular and porphyritic textures. The plutonic rocks which have granular texture are tonalite, granodiorite, quartz-diorite and granite. The other plutonic rocks with porphyritic texture are tonalite porphyry, quartz-diorite porphyry, granodiorite porphyry diorite porphyry and granite porphyry. Subvolcanic rock is aplite. The rocks except aplite in the study area are altered and mineralized. Four different alteration types are distinguished in the rocks associated with mineralization. On the basis of alteration minerals. These are (1) biotite-quartz, (2) sericite-quartz, (3) quartz-clay-chlorite and (4) chlorite-epidote-quartz alteration types which exhibit an alternating pattern in the cores. Furthermore, a secondary alteration that is exhibited in the first meters of the drillings is limonitization. Hematitization and argillization that has been formed by surface waters are also observed.

PDF

___

Arısoy, H., (1985), Bursa-inegöl-Sütlükdere Zn-Cu-Pb cevherleşmesi jeoloji raporu (KAVAP-VIII): MTA Der.Rap.No: 7669,
Ashley, P. M., Billington, W. G., Graham, R.L., Neale, R.C., (1978) Geology of the coalstoun porphyry copper prospect, southeast queensland, Australia: Econ. Geol.Vol. 73, pp.945-965.
Ataman, G., (1972), Orhaneli granodiyoriti kütlesinin radyometrik yaşı: TJK Bülteni,15/2.
Ataman, G., (1973), Gürgenyayla (Domaniç) granodiyoritik kütlesinin radyometrik yaşı: TJK Bülteni, 16/1.
Bingöl, E., Delaloye, M., Ataman, G., (1982), Granitic intrusions in western Anatolia : A contribution to the geodynamic study of this area: Econ. Geol. Helv. 75/2.
Burnham, C. W., (1962), Facies and types of hydrothermal alteration: Econ.Geol., v.57, 768-784.
Bürküt, Y., (1966), Kuzeybatı Anadoluda yer alan plutonlarin mukayeseli jenetik etüdü: Doktora tezi, İTÜ Maden Fak.
Creasey, S.C., (1966), Geology of the San Manuel area, Pinal Country, Arizona: U.S. Geolol. Survey Prof. P471, 64p.
Çöteli, Ö.R., (1970), Hayriye ve Saadet köyleri civarındaki Cu-Pb-Zn zuhurları 1/10.000 ölçekli detay etüd raporu: MTA Der. Rap. No. 4548.
Çöteli, Ö.R., (1972), Bursa vilayeti - İnegöl kazası - Çarkderesi civarındaki Cu-Zn zuhurunun 1/10.000 ölçekli detay etûd raporu : MTA Der. No. 5102.
Demiray, B., (1984), Bursa-İnegöl, Saadetköy Mo-Cu cevherleşmesi jeoloji raporu (KAVAP-VII): MTA Der.Rap.No. 7638.
Ercan, T., ve Türkecan, A., (1984), Batı Anado-lu-Ege adaları-Yunan İstan ve Bulgaristan'daki plutonlarin gözden geçirilişi: Ketin Simpozyumu, TJK Yayını.
Erdem, E ., (1975), Ortaca - Dereçarşamba ( Kütahya ili- Domaniç ilçesi) dolayının maden jeolojisi ve İ22 - b2, b3, İ23 - a4, J23 -a2 ,bl paftalarının prospeksiyon raporu: MTA Der. Rap. No. 5442, ANKARA
Förnier, R.O., (1967), Syngenetic formation and subsequent alteration of the porphyry copper deposit near Ely, Nevada: Econ. Geol., v.62, p.57-81, 207-227.
Hemley, J.J., ve Jones, W.R., (1964), Chemical aspects of hydrothermal alteration with emphasis on hydrogen metasomatism: Econ. Geoİ; 59, 538 - 569.
Kaaden, G. V., (1955), Mesruriye (İnegöl) köyü güneyindeki kontak yataklar hakkında not: MTA Der.Rap.No:2494.
Kara, A., ve Pehlivan, A N., (1983), Bursa -Keleş - Gelemiç,Mo-Cu-Zn cevherleşmesi jeoloji raporu, (KAVAP VI): MTA Der.Rap.No:7651.
Krauskopf, K .B., (1967 ), Introduction to geochemistry : McGraw Hill, NewYork, pp721.
Küçükayman, A., (1987), Bozüyük - Tavşanlı -Kütahya arasının jeolojisi: MTA Der.Rap.No: ( 8356).
Lovrell, J.D., ve Guilbert, J. M., (1970), Lateral and Vertical alteration mineralization zoning in porphyry , ore deposits; Econ.Geol.; 65, 373-408.
Meyer, c, ve Hemley, J.J., (1967), Wall rock alteration, Barnes, H.L., ed.; Geochemistry of hydrothermal ore deposits: Holt Rinehart and Winston, New York, 166-235.
Middelear, W. V., (1975), Domaniç (Kütahya-Türkiye) civarındaki sokulumun güney sınırında bulunan maden yatakları ve kon-tak-metasomatik oluşumların araştırılması hakkında ön rapor: MTA Der. Rap. No. 1522.
Middelear, W. V, ve Visser, W., (1975), Kü-tahya-Domaniç bölgesindeki mineralizasyon hakkında rapor: MTA Der. Rap. No, 1521.
Molly, E .W., (1955), İnegöl bölgesinde bulunan altın hakkında notlar.(Bursa vilayeti): MTA Der. Rap. No. 2332.
Okay, A. i ., (1984), Kuzeybatı Anadolu'da yer alan metamorfık kuşaklar: Ketin Simpozyumu, TJK Yayını.
Özkoça, O., (1969), Bursa - Orhaneli çevresinin jeolojisi : Doktora Tezi
Öztunalı, Ö .,(1973), Uludağ ve Eğriöz masiflerinin petrolojileri ve jeokronolojileri: İÜFF Monografileri, No, 23.
Pehlivan, A. N., (1979), Uludağ (Bursa)-Orhaneli-Keles-inegöl yörelerinde granit kenar zonlarmdaki (W,Mo,Pb,Zn,Cu) mineralizasyonları ön raporu: MTA Der. Rap. No. 1621.
Pehlivan, A .N., ve Orbay, S., (1987), Kütahya-Domaniç-Bileylik Cu-Pb-Zn-Mo cevherleşmesi jeoloji-jeokimya raporu (KAVAP IX): MTA Der. Rap. No. 2054.
Pehlivan, A .N., (1987), Bursa-inegöl-Keles-Orhaneli çevresinin genel jeokimya raporu (KAVAP I): MTA Der. Rap. No. 2135.
Streckeisen, A., (1967), Classification and Nomenclature of Igneous rocks: N. Jb. Miner. Abts., 107, p. 144-240
Taşkın, İ., (1983 a), Bursa-inegöl yöresi Boğazova ve Domaniç granodiyorit ma-sifleriyle ilgili W-Mo-Pb-Zn-Cu cevherleşmelerine ait jeoloji raporu (KAVAP-V): MTA Der. Rap. No. 7675.
Taşkın, L, (1983 b), Bursa-inegöl yöresi Çatalçamtepe Cu-Pb cevherleşmesi ve Aşağıgürgenyayla Cu cevherleşmesine ait jeokimya-jeoloji raporu (KAVAP-V): MTA Der. Rap. No: 7666.
Taşkın, İ., ve Bulut, M ., (1992), Kütahya-Domaniç-Topukdere-Sarıçayıryayla Co-Mo cevherleşmesi jeoloji raporu. MTA Der. Rap. No. 9373
Yavuz, H., (1975), Kütahya ili Domaniç ilçesi Dereçarşamba yöresi Pb-Zn cevherleşmesi etüdü. MTA Der. Rap. No. 348.
Yıldırım, S., ve Çelebi, A., (1991), Domaniç (Kütahya)-inegöl (Bursa) AR. 44858 No'lu MTA Ruhsat sahası Topukdere-Sarıçayıryayla çevresi porfiri bakır yatağı ön etüd raporu. MTA Der. Rap. No.9327.