HZ. Ömer'in medine'ye hicretiyle ilgili rivayetlerin değerlendirilmesi değerlendirilmesi

Hadîs ve İslam Tarihi kaynaklarında Hz. Ömer'in Medine'ye hicret etmesiyle il- gili farklı ve birbirleriyle çelişen rivâyetler bulunmaktadır. Bu rivayetlerden meş- hur olanı ve geleneksel olarak anlatılanı, onun, bütün müslümanların aksine, müşriklere Ka'be'de meydan okuyup hicret edeceği güzergahı ve zamanı ilan ederek yola çıktığını bildiren rivayettir. İkincisi ise, onun da herkes gibi gizlice ve bir grup müslümanla beraber hicret ettiğine dair rivâyettir. Bu çalışma, Hadis ve Siyer kaynaklarından Hz. Ömer'in hicret ediş şekliyle alakalı farklı rivâyetleri toplayıp karşılaştırmayı; sened, metin ve tarihî bağlam çerçevesinde tahlillerini yaparak aralarında bir tercihte bulunmayı amaçlamak- tadır.

An evaluation of the reports on ‘Umar’s Migration to Medina

There are different and contradicting reports on 'Umar's migration to Medina in the Hadith and İslamic History sources. Of these reports, the one which is fa- mous and traditionally related says that 'Umar, unlike all Muslims, challenged the idolaters in front of the Ka'abe and set off by announcing the time and route of his travel to Medina. The second reports says that he, like all other muslims, migrated in secret and together whit a group of muslims. This study aims at collecting the reports on the manner of 'Umar migration from the Hadith and İslamic History sources, making an analysis of them in nar- rational, textual and historical context, making a general evaluation of them

PDF

___

» Abdüsselâm b. Muhsin, Âlü Î'sâ, Dirâse nakdiyye fi'l-merviyyâtı Ömer b. el-Hattâb ve siyâse- tihi'l-idâriyye, Medine, 1423/2002, I-III.
» Ahmed b. Hanbel v.241/855), el-Müsned, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992, I-VI.
» Ahmed Muhammed Şâkir (v.1958), el-Bâisü'l-hasîs şerhu ihtisâri ulûmi'l-hadîs li'l-hâfız İbn Kesîr, Dârul-kütübi'l-ılmiyye, Beyrût, ts.
» Ali el-Müttekî, Alauddin b. Hüsamüddin el-Hindî (v.975), Kenzü'l-ummâl fî süneni'l-akvâl ve'l- efâl, thk. Bekrî Hayyânî, Beyrût, 1409/1989, I-XVII.
» Algül, Hüseyin, İslam Tarihi, İstanbul, 1986, I-IV.
» Atmaca, Gökhan, "Nuzul Sürecinde Bir Muhatap Olarak Hz. Ömer ve Muvafakatları", Sakar- ya Ü. İlahiyat F. Dergisi, sayı: 21 (2010/1), 43-67.
» Aydınlı, Abdullah, Hadîs Istılahları Sözlüğü, İstanbul, 2006.
» el-Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn (v.458/1066), es-Sünenü'l-kübrâ, thk. Muhammed Abdülkâdir el-A'tâ, Dârul-kütübi'l-ılmiyye, Beyrût, 1423/2003, 3. bsk., I-XI.
» ______, Delâilü'n-nübüvve ve ma'rifetü ahvâli sâhibi'ş-şerî'a, thk. Abdülmu'tî Kal'acî, Dâru'l- kütübi'l-ılmiyye, Beyrût, 1408/1988, I-VII.
» el-Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdülhâlık (v.292/905), Müsnedü'l-Bezzâr (el-Bahru'z- zehhâr), thk. Mahfuzurrahman Zeynullah, Beyrût, 1409/1988, I-XV.
» el-Buhârî, Muhammed b. İsmâîl (v.256/869), el-Câmiu’s-sahîh, İstanbul 1992.
» el-Bûtî, M. Saîd Ramazan, Fıkhu's-sîre ( Hz. Muhammed (s.a.v.)'in Uyguladığı İslamiyet), trc. Ali Nar, Orhan Aktepe, İstanbul, 2003.
» Çelik, Ali, "Hz. Ömer'in Hadisçiliği", SDÜİFD., Sayı:2, İsparta, 2005, 253-275.
» Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eşa's es-Sicistânî (v.275/888), es-Sünen, İstanbul, 1992, I-V.
» Ekrem Ziyâ el-Umerî, es-Sîretü'n-nebeviyye es-sahîha, Medine, 1425/1994, 6. bsk., I-II.
» el-Elbânî, M. Nâsıruddîn (v.1420/1999), Difâ' ani'l-hadîsi'n-nebevi ve's-siyer fi'r-redd alâ cehelât ed-duktûr el-Bûtî fi kitâbih "Fıkhu's-sîre", Dımeşk, ts.,
» Fayda, Mustafa, "Ömer", DİA, XXXIV, 44-51.
» el-Hâkim, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah en-Neysâbûrî (v.405/1014), el-Müstedrek ala's-sahîhayn, Kâhira, 1417/1997, I-V.
» Halîfe b. Hayyât (v.240/854), et-Târîh (Târîhu Halîfe), thk. Süheyl Zekkâr, Dâru'l-fikr, Beyrût, 1414/1993.
» el-Hamevî, Ebû Abdillah Yakût b. Abdillah er-Rûmî el-Bağdâdî (v.626/1228), Mu'cemu'l-büldân, Dâru Sâdır, Beyrût, 1397/1977, I-V.
» Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, İstanbul, 1986, I-XIV.
» el-Heysemî, Nureddîn Ali b. Ebi Bekr (v.807/1404), Mecmeu'z-zevâid ve menbeu'l-fevâid, thk. Hüsamüddin el-Kudsî, Kahire, 1414/1994, I-X.
» el-I'clî, Ebu'l-Hasen Ahmed b. Abdillah (v.261/875), Ma'rifetü's-sikât, thk. Abdülalîm Abdü- lazîm el-Bestevî, Beyrût, 1405/1985 I-II.
» İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Ali b. el-Hasen (v.571/1176), Târihu medîneti dımeşk, thk. Mu- hibuddîn Ebû Saîd Ömer, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1417/1996, I-LXXX.
» İbnü'l-Cevzî, Ebû'l-Ferec Abdurrahman b. Ali (v.597/1200), Menâkıbu emîri'l-mü'mînin Ömer b. el-Hattâb, thk. Zeyneb İbrahim el-Kârût, Beyrût, Dâru'l-kütübi'l-ılmyye, ts.
» İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Hâtim er-Râzî (v.327/938), el-Cerh ve'ta'dîl, (Haydarâbâd baskısından ofset) Daru'l-kütübi'l-ılmiyye, Beyrût, 1372/1953, I-IX.
» İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed el-Kûfî (v.235/849), el-Kitâb el-Musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr, thk. Kemâl Yûsuf el-Hût, Beyrût, 1409/1989, I-VII.
» İbnü'l-Esîr, Izzüddin Ali b. Muhammed (v.630/1232), Üsdü'l-ğâbe fî ma'rifeti's-sahâbe, thk. Ali Muhammed Muavvıd, Adil Ahmed Abdulmevcud, Beyrût, Daru'l-kütübi'l-ılmiyye, I-VIII.
» İbn Hacer, Ebu'l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. Ali el-Askalânî (v.852/1448), Lisânu'l-mîzân,thk. Abdülfettah Ebû Ğudde, Beyrût, 1423/2002, I-X.
»İbn Hacer, Takrîbu't-tehzîb, thk. Mustafa Abdulkadir Atâ, Beyrût, 1415/1995, 2.bsk., I-II.
» İbn Hacer, Fethu'l-Bârî, thk. M. Fuâd Abdulbâki-Muhibbuddin el-Hatîb, Dâru'l-Ma'rife, Beyrût, 1379, I-XIII.
» İbn Haldun, Abdurrahman b. Muhammed (v.808/1406), Mukaddime, Hazırlayan: Süleyman Uludağ, Dergah Yay., İstanbul, 1988, 2.bsk.
» İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed el-Endelüsî (v.456/1063), Cevâmiu's-sireti'n- nebeviyye, thk. Ebdülkerîm Sâmî el-Cündî, Beyrût, 1424/2003.
» İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik (v.218/833), es-Sîretü'n-nebeviyye, I-IV,
» İbn İshâk, Muhammed (v.151/768), es-Sîretü'n-nebeviyye, thk. Ahmed Ferîd el-Mezîdî, Beyrût, Daru'l-kütübi'l-ılmiyye,1424/2004, I-II.
» İbn Kayyım el-Cevziyye, Şemsuddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ebî Bekr el-Hanbelî (v.751/1253), Zâdü'l-meâ'd fî hedyi hayri'l-ı'bâd, thk. Şuayb el-Arvaût ve Abdülkâdir el- Arvaût, Beyrût, 1418/1998, I-VI.
» İbn Kesîr, Ebû'l-Fidâ Imadüddin (v.774/1342), el-Bidâye ve'n-nihâye, thk. Abdullah b. Ab- dulmuhsin et-Türkî, Dâru hicr, 1418/1997, I-XXI.
» İbn Kesîr, el-Fusûl fî sîreti'r-Rasûl (s), thk. Muhammed el-Î'd, Muhyiddîn Mestû, Dımeşk, 1403, 3.bsk.
» İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm, thk. M. İbrâhim el-Bennâ, M. Ahmed Âşûr, Abdülazîz Ğuneym, Kahraman yay., İstanbul, 1984, I-VIII.
» İbn Sa’d, Muhammed b. Sa'd b. Menî' ez-Zührî (v.230/844), et-Tabakâtü’l-kübrâ, Mektebe- tü'l-hancî, Kâhire, 1421/2001, 1. bsk., I-XI.
» İbn Şebbe, Ebû Zeyd Ömer b. Şebbe en-Nemîrî el-Basrî (v.262/875), Tarîhu'l-medîneti'l- münevvere (Ahbâru'l-medîneti'n-nebeviyye), thk. Fehîm Muhammed Şeltût, Dâru't-turâs, Beyrût, 1410/1990, 1. bsk., I-IV.
» Kal’acî, Muhammed Revvâs, Mevsûatu fıkhı Ömer b. el-Hattâb, Kuveyt, 1401/1981.
» Kallek, Cengiz, "Mil", DİA, XXX, 53-54.
» Kandemir, M. Yaşar, "Semmân, İsmâil b. Ali", DİA, XXXVI, 496-497.
» el-Kettânî, Muhammed b. Ca'fer (v.1345/1926), er-Risâletü'l-müstatrafe, Dâru'l-beşâiri'l- İslâmiyye, Beyrût, 1414/1993, 5.bsk
» Koçak, Muhsin, "Ömer (Fıkıh)", DİA, XXXIV, 51-53.
» Kolkıran, Gönül, Tarih ve Hadîs Disiplini Açısından Güvenilirlik Sorunu: İbn İshak ve Vakıdi Örneği (Basılmamış Y.L. Tezi, Danışman: Ali Dere), A.Ü.S.B.E., Ankara, 2004.
» Köksal, Mustafa Asım, İslam Tarihi (Hz. Muhammed (A.s) ve İslâmiyet) Mekke Dönemi, İs- tanbul, 1981.
» Kutluay, Abdülaziz, Siyer-u Sahabe (Sahabelerin Hayatı), İstanbul, 2005, I-IV.
» Mevlanâ Şiblî, Büyük İslam Tarihi, Asr-ı Saadet, trc. Ömer Rıza Doğrul,İstanbul, 1978, 1-V.
» el-Mizzî, Ebû'l-HaccâcYusuf b. Abdirrahman (v.746/1345), Tehzîbu'l-kemâl fî esmâi'r-ricâl, thk. Beşşâr Avvâd Ma'rûf ve diğerleri, Beyrût, 1406/1985, 4.bsk., I-XXXV.
» Müslim, Ebu’l-Hüseyn el-Haccâc el-Kuşeyrî (v.261/874), el-Câmi’u’s-sahîh, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992, I-III
» en-Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahya b. Şeref (v.676/1277), Tehzîbu'l-esmâ ve'l- lugât, Dâru'l-kütübi'l-ılmiyye, Beyrût, ts., I-III.
» Önkal, Ahmet, "Hicret", DİA, XVII, 458-462.
» ______, "Akabe Biatları", DİA, II, 211.
» Özaydın, Abdülkerim, "Ayyaş b. Ebû Rebîa", DİA, IV, 296-297
» Özdemir, Mehmet, "Siyer Yazıcılığı Üzerine", Milel ve Nihal Dergisi, cilt:4, Sayı: 3 Eylül-Aralık 2007, İstanbul 2008, 129-162.
» es-Sâlihî, Muhammed b. Yusuf (v.942/1535), Sübülü'l-hüdâ ve'r-reşâd fî sîreti hayri'l-ıbâd, thk. Mustafa Abdülhâdî-Abdülazîz Abdülhak el-Hılmî ve diğerleri, Kâhira, 1418/1997, 1. bsk., I-XII.
» Sarıçam, İbrahim, Hz. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, DİB. Yay., Ankara, 2004.
» Sarıçam, İbrahim, Hz. Ömer, TDV. Yay., Ankara, 2012, 3. bsk.
» es-Sıbâî, Mustafa, es-Sîretü'n-nebebiyye, durûs ve ı'ber, el-Mektebetü'l-İslâmî, Beyrût, 1405/1985, 8. bsk.
» es-Suyûtî, Celalüddin Abdurrahman b. Ebî Bekr (v.911/1505), Târîhu'l-hulefâ, Dâru İbn Hazm, Beyrût, 1424/2003.
» eş-Şâtıbî, İbrahim b. Musa (790/1388), el-Muvâfakât fî usûli’ş-şerîa, thk. Abdullah Dıraz, Mekke, ty., I-IV
» et-Taberî, Ebû Ca'fer Muhammed b. Cerîr (v.310/922), Târîhu't-Taberî (Târîhu'r-rusul ve'l- mülûk), thk. Muhammed Ebû'l-Fadl İbrahim, Dâru'l-meârif, Mısır, 1968, 2. bsk., I-XI.
» et-Tirmizî, Ebû İsa Muhammed (v.279/892), el-Câmiu’s-sahîh (es-Sünen), İstanbul, 1992.
» el-Ukaylî,Ebû Ca'fer Muhammed b. Ömer (v.322/933), Kitâbu'd-duafâ, thk. Hamdî b. Ab- dülmecî b. İsmail es-Selefî, Riyâd, 1420/2000, I-IV.
» Ülkü, Hayati, Başlangıçtan Günümüze İslam Tarihi, Akit Gazetesi Yay., bsy., ty., I-III.
» Yücel, İrfan, Peygamberimizin Hayatı, Diyanet İşl. Bşk., Yay, Ankara, 2006.
» ez-Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed (v.748/1347), Siyeru a’lâmi’n-nübelâ, thk. Şuayb el-Arnavût-Kâmil el-Harât, Beyrût, 1402/1982, I-XXIII
» ez-Zehebî, Târîhu'l-İslâm ve vefeyâtü'l-meşâhir ve'l-a'lâm,(el-Meğâzî)thk. Ömer Abdüsselâm Tedmurî, Beyrût, 1410/1990, 3.bsk.
» ez-Zehebî, Tezkiratü'l-huffâz, Dâru ihyâi't-türâsi'l-arabî, byy., ty., I-IV
» ez-Zehebî, Mizânü'l-i'tidâl fî nakdi'r-ricâl, thk. Ali M. Muavvıd ve Âdil Abdulmevcûd, Dâru'l- Kütübi'l-İlmiyye, Beyrût, 1995, I-VIII.
» ez-Zehebî, el-Muktenî fi serdi'l-künâ, thk. Muhammed Sâlih Abdülaziz el-Murâd, Medine, 1408, I-II.
» ez-Zürkânî, Muhammed b. Abdülbâkî el-Mısrî el-Mâlikî (v.1122/1710) Şerhu'z-Zürkânî ala'l- mevâhibi'l-ledünniyye bi'l-minehı'l-Muhammediyye li'l-allâme el-Kastallânî (v.923), thk. Muhammed Abdülazîz el-Hâlidî, Beyrût, 1417/1996, 1. bsk., I-XII.