Sistem ve/veya Eleştiri: Mehmet İzzet'in Sosyoloji Anlayışı

Bu çalışmada Mehmet İzzetin Gökalpçi sistemin hem destekçisi olan hem debu sisteme eleştirel yaklaşan bir sosyolog olarak portresini; düşünürün entelektüelarka planını, ele aldığı önemli sorular ve eserleri üzerinden tasvir etmeye çalışacağız.Bu maksatla öncelikle İzzetin düşüncesini biçimlendiren dogmatizm ve eleştirellikveya Mustafa Şekip Tunçun ifadesiyle parça fikir-bütün fikir diyalektiğini araştıra- cağız. Daha sonra döneminin tartışmalarında İzzeti öne çıkaran büyük adam ve cemi- yet ilişkisine yönelik yaklaşımını ve millet ethosu hakkındaki soruşturmasını irdeleye- ceğiz. Daha sonra İzzetin Yeni içtimaiyat derslerinde resmettiği toplum tasavvurunuele alacağız. Böylece sosyologumuzun sosyoloji tarihinin yazımında niçin unutulduğuveya özgün duruşunun soluklaştığını cevaplamaya çalışacağız.

System and/or Criticism: Mehmet Izzet s Sociological Understanding

In this paper, Mehmet Izzet s profile as a sociologist, which support andcriticize Gokalpian system, is described by his intellectual biography, by significantthemes he investigated, and by his works. For this aim, firstly, we analyze dialecticalrelationship between dogmatism and criticism or as Mustafa Sekip called it, dialecticof part-idea and whole-idea in his research field. Secondly, Mehmet Izzet s evaluationof relation between hero and society, and his thoughts about ethos of the nation arediscussed. Finally, how a society Mehmet Izzet depicts in Yeni ictimaiyat dersleri (Le- ctures of new sociology) is identified by comparing Sadak s Sociology . Hence we tryto supply answers for the questions: Why the sociologist has been forgotten? Why hisoriginal standing has been faded?

PDF

___

Adorno, T. ve Horkheimer, M. (2011). Sosy oloj ik açılımlar: Sunular ve tartışmalar, M. Sezai Durgun ve Adnan Gümüş (Çev.), Ankara: BilgeSu. Baltacıoğlu, İ. H. (1931). Mehmet İzzet Bey: Fikri şahsiyeti ve hizmeti, Darülf ü- nun Edebiyat Fakültesi Mecmuası, Sayı: 5, Cilt: 7, s. 14-17. Bayraktar, L. (2007), Mehmet İzzetin ardından, Prof . Dr. Nihat Niruna Armağan, Hacettep e Üniversitesi Yay ınları, Ankara, s. 235-245 Değirmencioğlu, M. Coşkun (1987), Mehmet İzzet: Hayatı, eserleri, sosyal f elsef esi, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı. Durkheim, E. (2006). İş bölümü, Özer Ozankaya (Çev.), İstanbul: Cem. Erişirgil, M. E. (Mart 1923), İzzet Bey, millet nazariyeleri ve milli hayat, Darülf ü- nun Edebiyat Fakültesi Mecmuası, Sayı: 4-5, s. 227-238. Fındıkoğlu, Z. F. (19 Temmuz 1928). Yeni içtimaiyat dersleri-I, Hayat Mecmuası, Sayı: 86, Cilt: 4, s. 157-158. Fındıkoğlu, Z. F. (2 Ağustos 1928). Yeni içtimaiyat dersleri-II, Hayat Mecmuası, Sayı: 88, Cilt: 4, s. 202-204. Fındıkoğlu, Z. F. (1940). Mehmet İzzet ve eseri, İş: Felsefe, Ahlak ve İçtimaiyat Mecmuası, Sayı: 23-24. Gomperz, H. (1927). Sokrates. Mehmet İzzet (Çev.). Edebiyat Fakültesi Mecmu- ası, Sayı: 6, s. 547-576. Gökalp, Z. (1976). Türkleşmek, İslamlaşmak, muasırlaşmak, Ankara: Devlet Ki- tapları. Gökalp, Z. (1981). Makaleler V, Ankara: Kültür Bakanlığı. Gökalp, Z. (2005). Türkçülüğün esasları, İstanbul: Akvaryum. Hegel, G. W. H. (2003). Tarihte akıl, Önay Sezer (Çev.). İstanbul: Kabalcı. Kızıloluk, H. (2008). Ülkemizde sosyolojinin tanınmasında ve gelişmesinde kat- kıları olan bir düşünür: Mehmet İzzet, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:9, Sayı:2, s. 31-44 Kierkegard, S. (2009). İroni kavramı: Sokratese y oğun göndermeler, Sıla Okur (Çev.), Ankara: İmge. Kuhn, T. (2006). Bilimsel devrimlerin yap ısı, Nilüfer Kuyaş (Çev.), İstanbul: Kırmızı. Mehmet İzzet (1924). Musiki ve Ziya Gökalp, Milli Mecmua, Sayı: 24, s. 383. Mehmet İzzet (1927), İçtimaiyat, Hayat Mecmuası, Sayı: 50, Cilt: 2, s. 479. Mehmet İzzet (1981). Millet nazariy eleri ve milli hayat, İstanbul: Ötüken. Mehmet İzzet (2002a). Vakıa ve mefkure I-II, Mehmet İzzet ve ulusalcı sosyal f el- sef esi içinde (s. 173-180), M. Coşkun Değirmencioğlu (Yay. Haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı. Mehmet İzzet (2002b). İçtimaiyat ve siyaset, Mehmet İzzet ve ulusalcı sosyal f el- sef esi içinde (s. 260-263), M. Coşkun Değirmencioğlu (Yay. Haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı. Mehmet İzzet (2002c). Fikirde adem-i merkeziyet, Mehmet İzzet ve ulusalcı sosyal f elsef esi içinde (s. 264-267), M. Coşkun Değirmencioğlu (Yay. Haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı. Mehmet İzzet (2002d). Cemiyet, gaiiyet ve muayyeniyet I-II, Mehmet İzzet ve ulusalcı sosyal f elsef esi içinde (s. 315-324), M. Coşkun Değirmencioğlu (Yay. Haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı. Mehmet İzzet (2002e). Usul kavgası ve gene usul kavgası, Mehmet İzzet ve ulu- salcı sosyal f elsef esi içinde (s. 338-340 ve 348-350), M. Coşkun Değirmencioğlu (Yay. Haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı. Mehmet İzzet (2002f). Dinlere dair, Mehmet İzzet ve ulusalcı sosyal f elsef esi içinde (s. 341-342), M. Coşkun Değirmencioğlu (Yay. Haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı. Mehmet İzzet (2002g). İçtimaiyat, muasır hayat ve büyük adamlar I-II-III, Meh- met İzzet ve ulusalcı sosyal f elsef esi içinde (s. 351-372), M. Coşkun Değirmencioğlu (Yay. Haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı. Mehmet İzzet (2002h). Yeni içtimaiyat dersleri, Mehmet İzzet ve ulusalcı sosyal f elsef esi içinde (s. 384-683), M. Coşkun Değirmencioğlu (Yay. Haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı. Mehmet Servet (7 Mart 1929). Sistem ve dogmatizm, Hayat Mecmuası, Sayı: 119, Cilt: 5, s. 285-286. Mehmet Servet (4 Nisan 1929). Dogmatizme karşı, Hayat Mecmuası, Sayı: 123, Cilt: 5, s. 364-365. Mehmet Servet (11 Nisan 1929). Dogmatizme karşı ve insaniyet fikri, Hayat Mec- muası, Sayı: 124, Cilt: 5, s. 389-391 Mehmet Servet (1927). Mehmet İzzet ve yeni içtimaiyat dersleri, Felsef e ve İçtima- iyat Mecmuası, Sayı: 5, Cilt: 1, s. 383-388. Nehamas, A. (2002). Yaşama sanatı f elsef esi: Platondan Foucaultya Sokratik diya- loglar, Cem Soydemir (Çev.), İstanbul: Ayrıntı. Orhan Sadeddin (1931). İzzet Bey kimdi?, Darülf ünun Edebiyat Fakültesi Mecmu- ası, Sayı: 5, Cilt: 7, s. 18-24. Özdemir, M. Ç. (Ed.) (2008), Türk sosy ologları I-II, Ankara: Phoenix Yayınları Özlem, D. (2007). Hermeneutik ve şiir, İstanbul: Şiirden. Sadak, N. S. (1939). Sosy oloj i, İstanbul: Maarif Matbaası. Sadak, N. S. ve Bonafus, M. (1927). İçtimaiyat, İstanbul: Devlet Matbaası. Tunç, M. Ş. (16 Mayıs 1929). Parça-fikir değil, Bütün-fikir lazım, Hayat Mec- muası, Sayı: 129, Cilt: 5, s. 481. Tunç, M. Ş. (1931). İzzet Beyin fikri şahsiyeti, Darülf ünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası, Sayı: 5, Cilt: 7, s. 25-29. Ülken, H. Z. (1931). İzzet Bey, Darülf ünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası, Sayı: 5, Cilt: 7, s. 3-8. Ülken, H. Z. (1932). Umumi içtimaiyat, İstanbul: Matbaa-i Ebüzziya. Ülken, H. Z. (1979), Çağdaş düşünce tarihi, İstanbul: Ülken. Vattimo, G. (2012). Şeffaf top lum, Ümit Hüsrev Yolsal (Çev.), İstanbul: Say. Yusuf Şerif (1931). Mehmet İzzet Beyin ölümü, Darülf ünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası, Sayı: 5, Cilt: 7, s. 1-2.