Mekanın izdüşümünde 'toplumsal cinayet': Sulukule mahallesi ve Romanlar
Bu makalede, Sulukule olarak bilinen, Neslişah ve Hatice Sultan Mahallesi'nde, kentsel dönüşüm planlan çerçevesinde gerçekleştirilen yerinden edilme süreci toplumsal cinsiyet değişkeni temelinde Romanlar üzerindeki etkileri incelenecektir. Bu analiz, Sulukule'li Romanların toplumsal cinsiyet rol, ilişki ve işbölümlerini anlamak üzere yapmış olduğum saha çalışmasından elde ettiğim veriler ışığında yapılacaktır. Söz konusu saha çalışmasında toplumsal cinsiyet rol ve pratiklerinin nasıl yaşandığı ve yeniden nasıl üretildiği sorusu araştırılırken kullanılan yöntem, hakikate yakın bilgiye ulaşma kaygısından hareketle, tanıma ve anlama odaklı, ilişkisel ve diyalojik nitelikteydi. Bu süreçte Sulukule'li Romanların patriarkal ilişkilerinin, kendine özgü tezahürleri içerdiği gözlenirken, özel alan/kamusal alan, şiddet, cinsiyete göre farklılaşan işler, mekanla ilişki gibi konular incelenmeye çalışıldı. Bununla birlikte mekanın fiziksel ve toplumsal örgütlenmesinin cinsiyet bağlamında analizinin, Sulukule örneğinde farklı yönleri ortaya konmaya çalışıldı. Zira, Sulukule Mahallesi'nin merkezi konumu (mekansal) ile Sulukule sakinlerinin merkez-dışı konumu (dışlanan) arasındaki paradoksal ilişki yersizleştirme ya da soylulaştırma olarak tarif edilen sürecin farklı boyutlarını ortaya koymakta. Sulukule'li Romanlann, tarihsel ve toplumsal dışlanmışlığın bir örneği olarak, siyasal ve kamusal alanda ne kadar varoldukları ya da olmadıkları veya hangi mekanizma ve araçları kullanarak varolmaya çalıştıkları gibi sorular, temel yurttaşlık haklarından büyük ölçüde yoksun olma/bırakılma durumları, patriarkal yapı ile iç içe geçen boyutları ile incelendi.
"Gender" under the projection of the space: the case of Sulukule and Romani people
This article is upon the effects of Urban Reneval Plan and process of moving people from thier houses in Neslişah and Hatica Sultan districts which are known as Sulukule on the basis of gender. The data of the analysis is obtained by my field study to understand the roles, relations and work sharing process of the gender. During the field study on how gender effects on roles in the society and its practises, the procedure focused on the description and meaning, and has relationally and dialogic properties. In this process, it is found that the patriarchal relations of Romani people have its own characteristics. Also the private/public spaces, violence, jobs based on gender and the relationship with the space tries to be studied. Nevertheless, analysis of the physical and social organization of the location in the gender context has been tried to be shown in different aspects with the Sulukule example. Because, paradoxical relationship between the central (spatial) position of the Sulukule District and Sulukule residents out of center position (exclusion) reveals the different aspects of the process described as dislocation and gentrification. Questions like how much place do Sulukule Romanies take or do not take within the political and public area or which tools or mechanisms they use to survive, the conditions of them having mostly deprived of their basic civil rights are analyzed within the framework of patriarchal structure.
___
- Akçura, Gökhan, "Sulukule kültürünün tarihi ve geleceği", Yeni Mimar, 13 Nisan 2007, http.//www.yenimimar.com
- Aksu, Mustafa, Türkiye'de Çingene Olmak, Ozan Yayıncılık, kasın 2003, İstanbul.
- Alpman, Nazım, Başka Dünyanın İnsanları Çingeneler, Ozan Yayıncılık, İstanbul 1993, s.ll.
- Alpman, Nazım, Trakya Çingeneleri, Sınırda Yaşayanlar, Bileşim Yaymlan:51, İstanbul 2004, s. 3-4.
- Altmöz, İsmail, "XVI: Yüzyılda Osmanlı Devlet Yönetimi İçerisinde Çingeneler", Yeıyüzünün Yabancıları, Çingeneler, (Haz.) Kolukırık, Suat, Sinıurg Kitapçılık, İstanbul, 2007, s. 13-28
- Altmöz, İsmail, "Osmanlı Döneminde İstanbul Çingeneleri" Bir Çingene Yolculuğu, Fatih Belediye Başkanlığı, www.fatih.bel.tr, s. 121.
- Altmöz, İsmail, "XVI: Yüzyılda Osmanlı Devlet Yönetimi İçerisinde Çingeneler", Yeryüzünün Yabancıları, Çingeneler, (Haz.) Kolukırık, Suat, Simurg Kitapçılık, İstanbul, 2007, s.23
- Aslan Şükrü, Ekonomik, Politik ve Kültürel Açıdan Büyük Kentin Diğer Yüzü: Gerilim Mekanları" Birgün Gazetesi, 11 Mart 2007 Pazar, s. 10;
- Atkinson, Rowland ve Bridge, Gary (Ed.), The New Urban Colonialism: Gentrification in a Global Context, Routledge, London, 2005.
- Ayata, Sencer, "Yeni Orta Sınıf ve Uydu Kent Yaşamı", Kültür Fragmanları, Türkiye'de Gündelik Hayat, (Haz.) Kandiyoti, Deniz ve Saktanber, Ayşe, Metis Yayınları, '002, İstanbul, s. 38-40
- Aydın, Hasan (Haz.) , Türk ve Dünya Yazarlarından Çingene Öyküleri, İnkılap Yayınevi, 2004, Ankara,s.6
- Barany, Zoltan D., "Ethnic Mobilization Without Prerequisites, The East European Gypsies", World Politics 54.3 (2002) 277-307, s.4-7.
- Butler, Tim ve Robson, Garr, The Middle Classes and th Remaking of Inner London, Oxford, Berg Publishers,2003, s.26.
- Chambers, Iain, Göç, Kültür, Kimlik, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 1994, s.58. Chandra Talpade, "Under Western Eyes: Feminist Scholarship and colonial Discourses", s.259-263;
- Davis, Mike, Gecekondu Gezegeni, Metis Yayınları, Istanbul, 2006, s. 93-121
- Dilek Kurban/ Deniz Yükseker/ Ayşe Betül Çelik/ Turgay Ünalan/ A.Tamer Aker,
- Yerinden Edilme Sonrası Vatandaşlığın İnşası, TESEV Yayınları,İstanbul, Haziran 2006,s..217-22
- Dirlik, Arif, Postkolonyal Aura: Küresel Kapitalizm Çağında Üçüncü Dünya Eleştirisi, (Çev.Galip Doğduaslan) Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2005, s. 156
- Erdoğan, Necmi, "Garibanların Dünyası: Türkiye'de Yoksulların Kültürel Temsilleri Üzerine İlk Notlar"(Der.) Erdoğan, Necmi, Yoksulluğun Halleri, Demokrasi Kitaplığı Yayınevi, 2002..
- Gümüş, Korhan, "Kışkışlama Projeleri", Radikal Cumartesi Eki, 14 Ocak 2005, s.6 ; Şen,
- Harvey, David, Sosyal Adalet ve Şehir, Metis Yayınları, Mart 2003, İstanbul, s.32-113
- Kaygılı, Osman Cemal, "Köşe Bucak İstanbul", Bir Çingene Yolculuğu, Fatih Belediye Başkanlığı, www.fatih.bel.tr, s.27
- Katrak, Ketu H., "Decolonizing Culture: Toward a Theory for Post-colonial Women's Texts", s.255-258; Mohanty,
- Kenrick, Donald, Çingeneler, Ganj'dan Thames 'e, Çev. Bahar Tırnakçı, Homer Kitabevi,, Istanbul 2006, s.51-88.
- Keyder, Çağlar, "İki Semtin Hikayesi", (Der.) Keyder, Çağlar, İstanbul, Küresel ile Yerel Arasında, Metis Yayınları, İstanbul 2000, s.220.
- Kolukırık, Suat, " Gypsies Work Life: Jobs For Gypsies", Yayınlanmamış çalışma, 2006, s.6.
- Kolukırık, Suat, "Madun ve Hakim: Çingene/Roman Kimliğinin Toplumsal Eleştirisi", Yeryüzünün Yabancıları, Çingeneler, (Haz.) Kolukırık, Suat, Simurg Kitapçılık, İstanbul, 2007, s.44
- Kymlicka, Will, Çağdaş Siyaset Felsefesine Giriş, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Nisan 2004, İstanbul, s. 443-448
- Mantran, Robert, 17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul, Kurumsal, İktisadi ve Toplumsal Tarih Denemesi, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay-Enver Özcan, Ankara: TTK Yayınları, 1990
- Marsh, Adrian, The Gypsy Diaspora: Ethnicity, Migration, and Identity, İstanbul, Consulate General Sweden in Istanbul and International Romani Studies Network, 2006.
- Marshall,G., Sosyoloji Sözlüğü, (Çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 1999, s. 150
- Marshall, T.H., "Yurttaşlık ve Sosyal Sınıf', Sosyal Politika Yazıları, (Der.) Buğra, Ayşe - Keyder, Çağlar, İletişim Yayınlan, İstanbul, 2006, s.19
- Marushiakova, Elena and Popov, Vesselin, Gypsies in the Ottoman Empire, Hertfordshire, UK, Univ Of Hertfordshire Pres, 2001, s. 57
- Minh-ha, Trinh T., "Writing Postcoloniality and Feminism", s.264-269 (Ed.)Asheroft, Bill;Griffths, Gareth; Tiffin, Helen,The Post Colonial Reader, Routledge, London and New York, London 1999.
- Minh-ha, Trinh T., "Writing Postcoloniality and Feminism", s.264-269 (Ed.)Asheroft, Bill;Griffths, Gareth; Tiffin, Helen,The Post Colonial Reader, Routledge, London and New York, London 1999,
- Mohanty, Chandra Talpade, "Under Western Eyes: Feminist Scholarship and colonial Discourses", s.259-263
- Oprişan, Ana, "Overview on the Roman in Turkey" İllyria (Balkans )Forums Gypsyes in Balkans, Vol. 1 No. 7, Fall /Winter 2002, s.2-3; Marsh, Adrian, Romani Studies Network,İstanbul, www.domresearchcenter.com/i ournal/17/overv 7 .html.: Bedardi, Tara, Field Report, Roma in Turkey, İstanbul, 2003.
- Öncü, Ayşe, " "İdealinizdeki Ev" Mitolojisi Kültürel Sınırları Aşarak İstanbul'a Ulaştı", Mekan, Kültür, iktidar, Küresel Kentlerde Yeni Kimlikler , (Der.) Öncü, Ayşe ve Weyland, Petra, İletişim Yayınları, İstanbul 2005, s. 102-103
- Posavec, Koraljka ve Hrvatic, Neven, "Intercultural education and Roma in Croatia", Intercultural Education, Vol. 11, No. 1,2000,s.96. Sassen, Saskia, The Global City, Princeton Univ. Press, Princeton, 1991. Somersan, Semra, Kırca Schroder, Süheyla, Uçan Çubukçu, Sevgi, "Sulukule'nin Soylulaştırılması Süreci: yok edilen Kültür ve Mütereddit İsyancılar" yayınlanmamış yazı, İstanbul, 2009, s.3.
- Stanley, Liz and Wise, Sue, "Method, methodology and epistomology in feminist research process", (Ed.) Stanley,Liz,Research, Theory and Epistemology in Feminist Praxis, Routledge, Newyork,1990.
- Stokes, Martin, "Kültür Endüstrileri ve İstanbul'un Küreselleşmesi", (Der.) Keyder, Çağlar, İstanbul, Küresel ile Yerel Arasında, Metis Yayınları, İstanbul 2000, s. 146
- Suleri, Sara, " Women Skin Deep: Feminism and The Post Colonial Condition", s. 273-280.. Katrak, Ketu H.,k "Decolonizing Culture: Toward a Theory for Post-colonial Women's Texts",s.255-258;
- Şen, Besime, " Soylulaştırma: kentin yeni bir ayrışma biçimi", İstanbul 'da Kentsel Ayrışma, Der. Kurtuluş, Hatice, Bağlam Yayınları, İstanbul 2005.
- Tuna, Korkut; Şatıroğlu Ayşen; Çağlayandereli, Mustafa, "Neslişah Mahallesi: Toplumsal Yapı Araştırması", Bir Çingene Yolculuğu; Fatih Belediye Başkanlığı, www.fatih.bel.tr. , s. 159.
- Üstündağ, Nazan, "Ehlileştirilmiş Yoksulluğumuz, Millileştirilmiş Yolsuzluğumuz: Bir Esenyurt Hikayesi", Cogito, Yeni İstanbul, 130-131.
- Weyland, Petra, "Küresel Mekanlarda Cinsiyetlendirilmiş Hayatlar", Mekan, Kültür, iktidar, Küresel Kentlerde Yeni Kimlikler , (Der.) Öncü, Ayşe ve Weyland, Petra, İletişim Yayınları, İstanbul 2005, s.l 17-137
- Yılgür, Egemen, "Çingeneler ve Vukuat Raconlar", Bir gün Gazetesi, 8 Mayıs 2006 Pazartesi, s. 10.
- ISSN: 1303-1260
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Birleştiren ve ayrıştıran işlevleriyle İstanbul'da boğaz köprülerinin toplumsal dili
İstanbul'da neoliberal kentleşme modelinin sosyo-mekansal izdüşümleri
Kentsel mekanda üçlü ittifak:sanayisizleştirme, soylulaştırma, yeni orta sınıf
Çalışma ahlakı kavramına kültürel bir bakış ve Türkiye'de çalışma ahlakı
Mekanın izdüşümünde 'toplumsal cinayet': Sulukule mahallesi ve Romanlar