Binnur ÖKTEM

4017

İstanbul'da neoliberal kentleşme modelinin sosyo-mekansal izdüşümleri

Neoliberal politikalann hakim ekonomi politiğin çerçevesini dizdiği 1980'lerden bugüne değin İstanbul hem bu yeni yapılanmanın ana kurucu öğelerinden biri hem de bu politikaların etkilerinin en çok hissedildiği yerlerden biri olmuştur. Kentsel rantın yaratılması ve dağıtılması kentsel politikalann merkezinde yer alırken, bu politikalann etkin biçimde uygulanabilmesi için yerel yönetimlerin yetki ve sorumluluklan yeniden düzenlenmiş, planlama sistemi esnekleştirilmiş ve kaynaklar artınlmıştır. Neoliberal hegemonyanın kurulduğu 1980-1992 arası ve bu hegemonyanın tekrar güçlendiği 2002-2010 arasında kentteki dönüşümler hızlanmış, bu hegemonyanın zayıfladığı dönemlerde kentteki mekansal dönüşümler hız kaybetmiştir. Yeni bir planlama anlayışının da eşlik ettiği bu kentsel projeler kentte sosyal sınıfların yaşam ve çalışma alanlannı yeniden yapılanmasına yol açmıştır.

Socio-spatial projections of neo-liberal urbanization model in İstanbul

Istanbul has been one of the key places both where the neoliberal hegemonia project has been constructed and the impacts of these policies have been felt strongly since the beginning of the 1980s. While the land speculation which is one of the popular rent seeking and distributing activities of the neoliberal era has become the key urban policy, the central government altered the administrative structure of large cities, relaxed the planning system, and increased the revenues of the municipalities. The urban transformation has been accelareted during the construction of the neoliberal hegemonia project between 1983-1992 and the resurgent of this project between 2002-2010. When this project lost its pace due to political and financial instabilities between 1992-2002, the spatial transformation of the city has also slowed down. These mega urban projects have redesined the housing and working areas of social classes.
PDF

___

  • 1/50.000 Ölçekli İstanbul Metropoliten Alan Nazım Planı, İmar ve İskan Bakanlığı/ 1980
  • 1/50.000 Ölçekli İstanbul Metropoliten Alan Alt Bölge Nazım Plan Raporu, İstanbul, T. C. İstanbul Biiyükşehir Belediyesi Planlama ve İmar Daire Başkanlığı Şehir Planlama Müdürlüğü, 199k4.
  • 1/50.000 Ölçekli İstanbul Metropoliten Alan Alt Bölge Nazım Plan Raporu, İstanbul, T. C. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Planlama ve İmar Daire Başkanlığı Şehir Planlama Müdürlüğü, 1995.
  • 1/100.000 Ölçekli İstanbul İl Çevre Düzeni Planı Raporu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi İMP- Metropoliten Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezi, 2006.
  • Ataay, F. ve C. Kalfa (2009) Neoliberalizmin Krizi ve AKP'nin Yükselişi, N. Mütevellioğlu ve S. Sönmez (der.) Küreselleşme, Kriz ve Türkiye'de Neoliberal Dönüşüm içinde, İstanbul Bilgi Üniversitesi yayınları, İstanbul.
  • Ataay, F. (2001) Türkiye Kapitalizminin Mekansal Dönüşümü, Praksis, 2, syf. 53-96.
  • Bilgin, İ. (1996) Anadolu'da Modernleşme Sürecinde Konut ve Yerleşme, Tarihten Günümüze Anadolu'da Konut ve yerleşme içinde, der. Y. Sey ve M. Beykan, İstanbul, Tarih Vakfı Yayınları.
  • Ataöv, A. ve S. Osmay (2007) Türkiye'de Kentsel Dönüşüme Yöntemsel Bir Yaklaşım, METU, JFA, 2, (24;2) 57-82.
  • Bartu-Candan, A. ve B. Kolluoğlu (2007) Kentsel Dönüşüme Nasıl Karşı Durulabilir?, İstanbul Dergisi, 60, syf 68-73.
  • Bilgin, İ. (1995) Modernizmin Şehirdeki İzleri, Defter, Bahar Sayısı, sayı 23, syf. 85-101.
  • Boratav, K., Türel, O. and Yeldan, E. (1996) Dilemmas of Structural Adjustment and Environmental Policies Under Instability: Post-1980 Turkey, World Development, 24 92, pp. 373-393.
  • Çmar, A. (2005) Modernity, Islam, and Secularism in Turkey, Minnesota University Press.
  • Doğan, A. E. (2010) AKP'li Hegemonya Projesi ve Neoliberalizmin Yeniden Dirilişi, Praksis, 2,syf 85-110, Dipnot İstanbul.
  • Doğan, A .E. (2007) Eğreti Kamusallık Kayseri Örneğinde İslamcı Belediyecilik, İletişim, İstanbul.
  • Dönmez, F. (2009) Büyük Ölçekli Etkinliklerin Kente Girişi ve Neoliberalizmin Dönüşen Mekanları: Formula 1 ve Akfırat Örneği,basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Ekinci, O. (1994) İstanbul'u Sarsan 10 Yıl, İstanbul/Anahtar Kitaplar Yayınevi.
  • Ekinci O. (1993) Turistik Amaçlı Sömürge Kenti Turizmi Teşvik Yasası ve Yağmalanan İstanbul, İstanbul.
  • Erdoğan, R. T (2004) Zaman Gazetesi, 10.03.2004
  • Erder, S. ve İncioğlu, N. (2008) Türkiyede Yerel Politikanın Yükselişi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Örneği, 1984-2004, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Erman, T. (2001) The Politics of Squatter (Gecekondu) Studies in Turkey: The Changing Representations of Rural Migrants in the Academic Discourse, Urban Studies, 38 (7), syf. 983-1002.
  • Güzelsu, K. (1984) İstanbul Metropoliten Alan Planlanması İstanbul Nazım Plan Çalışmaları île İlgili Sorular ve Yanıtlar, Türkiye'de Metropoliten Alan Planlama Deneyim ve Sorunları Kolokyumu, 29. Dünya Şehircilik Günü, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayım-2.
  • Keskin, A. (1993) Planlama Çalışmalarının Sorunları, İstanbul, syf. 38-47.
  • Keyder Ç. and Öncü A. (1993) istanbul and the Concept of World Cities, İstanbul, Friedrich Ebert Vakfı.
  • Keyder, Çağlar - Öncü Ayşe (1993) İstanbul Yol Ayrımında,istanbul,7, Ekim 1993, s.32-34.
  • Kurtuluş, H. (2009) İstanbul'da Kentsel Ayrışma, Bağlam, İstanbul.
  • MSGSÜ (2005) Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, "İstanbul Eylem Planına Yönelik Mekansal Gelişme Stratejileri Araştırma Ve Model Geliştirme İşi", T.C. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Planlama ve İmar Daire Başkanlığı Şehir Planlama Müdürlüğü.
  • Mütevellioğlu N. ve S. Sönmez (2009) Türkiye'de Emek Piyasasında Neoliberal Dönüşüm, N. Mütevellioğlu ve S. Sönmez (der.) Küreselleşme, Kriz ve Türkiye'de Neoliberal Dönüşüm içinde, İstanbul Bilgi Üniversitesi yayınları, İstanbul.
  • ODTÜ (2005) MATPUM (Mimarlık Fakültesi, Araştırma Tasarım Planlama ve Uygulama Merkezi), Şehir ve Bölge Planlama Bölümü 2005. İstanbul'un Eylem Planlamasına Yönelik Mekansal Gelişme Stratejileri Araştırma ve Model Geliştirme Çalışması. Sonuç Raporu.
  • Osmay, S. (1999) 1923'ten Bugüne Kent Merkezlerinin Dönüşümü, Cumhuriyetin 75.Yılı Toplantıları, Ankara.
  • Öktem, B. (2005) Küresel Kent Söyleminin Kentsel Mekanı Dönüştürmedeki Rolü: Büyükdere-Maslak Aksı, H.Kurtuluş (Der) İstanbul'da Kentsel Ayrışma, Bağlam, İstanbul.
  • Öktem, B. (2006) Neo-Liberal Küreselleşmenin Kentlerde İnşası: AKP'nin Küresel Kent Söylemi ve İstanbul'un Kentsel Dönüşüm Projeleri, Planlama, sayı 36, syf 53-64.
  • Öncü, A. (1998) İstanbul ve Cumhuriyet, İstanbul, 27, pp. 84-87.
  • Sönmez, M. (1996) İstanbul'un İki Yüzü 1980'den 2000'e Değişim, Ankara, Arkadaş.
  • Şen, B. (2005) Soylulaşma: Kentsel Mekanda Yeni Ayrıştırma Biçimi, H.Kurtuluş (Der) İstanbul'da Kentsel Ayrışma, Bağlam, İstanbul.
  • Şenyapılı, T. (1998) Cumhuriyet'in 75. Yılı Gecekondunun 50. Yılı, 75 yılda Değişen Kent ve Mimarlık. İstanbul: Tarih Vakfı, s. 312.
  • Tekeli, İ. (1994) The Development of the istanbul Metropolitan Area: Urban Administration and Planning, İstanbul, Kent Basımevi.
  • Tekeli, İ. (1993) İcabında Plan, İstanbul, 4, syf. 26-37.
  • Turgut, S. (2007) Yerel Yönetimler ve Planlama Adına Tarihi Hatalar: İstanbul'un Planlama Deneyimleri, Kent Gündemi, Sayı 8, syf. 54-60.
  • Turan, A. E. (2008) Türkiye'de Yerel Seçimler, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Yapıcı, M. (2005) Gündemdeki Planlar/Projeler Kent: İstanbul, Mimarlık, 322, syf. 22-25.
İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1303-1260
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Yayıncı: İstanbul Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Birleştiren ve ayrıştıran işlevleriyle İstanbul'da boğaz köprülerinin toplumsal dili

Şükrü ASLAN

İstanbul'da neoliberal kentleşme modelinin sosyo-mekansal izdüşümleri

Binnur ÖKTEM

Mekanın izdüşümünde 'toplumsal cinayet': Sulukule mahallesi ve Romanlar

Sevgi UÇAN ÇUBUKLU

İstanbul "emeksizleştirilirken"

Hakan KOÇAK

Çalışma ahlakı kavramına kültürel bir bakış ve Türkiye'de çalışma ahlakı

Aylin ÜNAL

Kentsel mekanda üçlü ittifak:sanayisizleştirme, soylulaştırma, yeni orta sınıf

Besime ŞEN