MÜNTEHABAT-I TERACIM-I MEŞAHIR: AN EXPLORATION OF ITS PARATEXT FROM THE PERSPECTIVE OF CULTURAL MEMORY

Bu makale, Osmanlı çeviri geleneğine ait daha önce hiç çalışılmamış önemli eserlerden birini kısaca ele almaktadır: Müntehabat-ı Teracim-i Meşahir (Meşhur Tercümeler Seçkisi). İbrahim Fehim and İsmail Hakkı tarafından hazırlanan ve 1889/90 yılında yayımlanan bu eser, İbrahim Şinasi’nin Batı şiirinden Türkçeye yapılan ilk çevirilerini içeren seçkisi Tercüme-i Manzume’den yaklaşık otuz yıl sonra Batı’dan yapılan çevirileri içeren ikinci çeviri seçkisi olarak yayımlanmıştır. Makale, bir taraftan kenarda kalmış bu Osmanlıca eseri, metinyanı öğelere odaklanarak araştırmacıların dikkatine sunmayı amaçlamakta; öte yandan, Türkiye bağlamında imparatorluktan ulus-devlete geçiş sürecinde hatırlama ve unutma perspektifinden bakıldı- ğında çeviri tarihinin çevirinin unutulan ya da silinen geçmişini görmemize yarayan güçlü bir araç olduğuna dikkat çekmektedir.

MÜNTEHABAT-I TERACIM-I MEŞAHIR: AN EXPLORATION OF ITS PARATEXT FROM THE PERSPECTIVE OF CULTURAL MEMORY

This paper will briefly look at one of the key works that has not been studied formerly from the late Ottoman tradition of translation: Müntehabat-ı Teracim-i Meşahir (The Collection of Famous Translations), edited by İbrahim Fehim and İsmail Hakkı, and published in 1889/90. This work appears as the second collection of translations from the west approximately thirty years afterIbrahim Şinasi’s Terceme-i Manzume (Translation of Verse), which was the first collection of Turkish translations of Western poetry in 1859. This paper does not only bring to the fore an Ottoman work that remained in the margin, introducing it to scholarly circles with a special focus on the paratextual data. It also intends to draw attention to translation history in the Turkish context, as a powerful way to recover the hidden or erased past of translation, especially when looked at from the perspective of forgetting and remembering in the course of the Turkish transition from empire to nation-state.

___

  • ADAMO, Sergia (2006) “Microhistory of Translation” , Charting the Future of Translation History, Current Discourses and Methodology, Georges L. Bastin, Paul F. Bandia (eds.), Canada: University of Ottawa Press, pp.81-100.
  • ASSMANN, J. (1995) “Collective Memory and Cultural Identity” New German Critique 65 (Spring/Summer), pp.125-133.
  • D’HULST, Lieven (2001) “Why and How to Write Translation Histories?”, in: Crop 6, Special Edition “Emerging Views on Translation History in Brazil”, ed. by John Milton, pp.21-32.
  • DEMİRCİOĞLU, Cemal (2009) “Osmanlı Çeviri Tarihi Araştırmaları Açısından ‘Terceme’ ve ‘Çeviri’ Kavramlarını Yeniden Düşünmek”, Journal of Turkish Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları), Cem Dilçin Armağanı, Sayı 33, Cilt I , Harvard University Department of Near Eastern Languages and Civilizations, pp.159-177.
  • EVEN-ZOHAR, Itamar (2002) “The Making of Culture Repertoire and the Role of Transfer” in Translations: (re)shaping of literature and culture, Saliha Paker (ed.), Istanbul: Boğaziçi University Press, pp.166-174.
  • GENÇTÜRK-DEMİRCİOĞLU, Tülay (2010) “Hayattan Kurmacaya: Fatma Aliye Hanım’ın Dört Romanında Metinlerarası İlişkiler” Uluslararası osyal Araştırmalar Dergisi (The Journal of International Social Research), Volume 3, Issue 13, pp.104-109. Also available at http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt3/sayi13kadinsayisipdf/gencturkdemircioglu_tulay.pdf (visited 18.05.2013)
  • HALBWACHS, Maurice (1992) On Collective Memory, Translated and edited by Lewis A. Coser, Chicago: University of Chicago Press. HUYSSEN, Andreas (2003) Present Pasts: Urban Palimpsests and the Politics of Memory, Stanford, CA: Stanford University Press.
  • İbrahim Fehim ve İsmail Hakkı (muharrir ve mürettibler) (1889/90) Müntehabat-ı Teracim-i Meşahir, Naşiri Kitapçı Arakel, İstanbul: Artin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
  • LACHMANN, Renate (2004) “Cultural memory and the role of literature” European Review, Volume 12, Issue 02, pp.165-178. LEFEVERE, André (1990) “Translation: Its Genealogy in the West” in Translation History and Culture, Bassnett and Lefevere (eds), London: Cassell, pp.14-28.
  • PAKER, Saliha (2004) “Türkiye Odaklı Çeviri Tarihi Araştırmaları, Kültürel Hafıza, Unutuş ve Hatırlayış İlişkileri” in Journal of Turkish Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları), Kaf Dağının Ötesine Varmak, Günay Kut Armağanı, vol. 28/III, Şinasi Tekin, Gönül Alpay Tekin (ed.), Zehra Toska (guest ed.), Harvard University, pp.275-284.
  • PAKER, Saliha (2007) “Influence-Imitation-Translation OR Translation-Imitation-Influence? A Problematic Interrelationship in Mehmed Fuad Köprülü’s Literary-Historical Discourse”, (Yunanca çevirisiyle birlikte) Language, Society, History: The Balkans, (ed.) A. P. Christidis, Thessaloniki, Greece: Centre for Greek Language.
  • PAKER, Saliha and Zehra TOSKA (1997) “A call for descriptive Translation studies on the Turkish tradition of rewrites” in Translation as Intercultural Communication, Mary Snell-Hornby, Zuzana Jettmarová and Klaus Kaindl (eds.). Amsterdam/Philadelphia, 79-88.
  • PYM, Anthony (1998) Method in Translation History, Manchester: St Jerome. RENAN, Ernest (1996) “What is a nation?” in Becoming National: A Reader, Geoff Eley and Ronald Grigor Suny (eds.), New York and Oxford: Oxford University Press, pp.41-55.
  • RICOEUR, Paul (2006) Memory, History, Forgetting, translated by Kathleen Blamey and David Pellauer, Chicago: University of Chicago Press.
  • TAHİR-GÜRÇAĞLAR, Şehnaz (2002) “What Texts Don’t Tell, The Uses of Paratexts in Translation Studies” in Crosscultural Transgressions, Research Models in Translation Studies II Historical and Ideological Issues, Theo Hermans (ed.), Manchester, UK and Northampton MA, 44-60.
  • WAKABAYASHI, Judy [2004] “Toward a model for comparative translation historiography”. Manuscript handed over to Michaela Wolf after IATIS conference in Korea, August 2004, pp.1-44.
  • WOLF, Michaela. (2002) “Culture as Translation – and Beyond, Ethnographic Models of Representation in Translation Studies” Crosscultural Transgressions, Research Models in Translation Studies II: Historical and Ideological Issues, Theo Hermans (ed.), Manchester and Northampton, MA: St. Jerome, pp.180-192.