Çeviri eleştirisi, çeviri gerçekleri, çevirmenin rüyası, sözsel ruhgöçü, Vladimir Nabokov, Lawrence Venuti

Çeviri eleştirisi hem yayıncılık sektörünün hem de çeviribilim alanının en tartışmaya açık meselelerinden biridir. Çeviri eleştirisinin olması gerektiği kadar yapılmıyor oluşunun yanı sıra akademik yayınlarda, edebiyat dergilerinde veya sosyal medyada yer alan sayılı çeviri eleştirisinin niteliği de tartışma konusudur. Çeviri eleştirisinin daha iyi çeviri metinlerin üretilmesini sağlayacak yapıcı bir araç olarak kullanılabileceğini öne süren ve daha fazla çeviri eleştirisi yazılması gerektiğini savunan bu çalışmada öncelikle okurların çevirileri nasıl değerlendirmeleri gerektiği Lawrence Venuti’nin görüşleri ışığında tartışılmıştır. Daha sonra, çeviri eleştirisinin gerek edebi üretimi gerek akademik düşünceyi geliştirmek için yararlı bir yol olduğu düşüncesiyle Vladimir Nabokov ve Lawrence Venuti’nin farklı çeviri ve çeviri eleştirisi yaklaşımları ele alınmıştır. Nabokov örneğinde bir çevirmen olarak çeviri gerçeklerini göz önüne almayan bir çeviri eleştirisi yaklaşımı sergilenirken, Venuti örneğinde çeviri gerçekleri göz önünde bulundurulduğunda bir çeviri hatasından çeviribilim alanında başka çalışmalara da ilham olabilecek fikirler üretilebildiği gösterilmiştir. Birbirinden farklı yaklaşımların benimsendiği ortaya konan bu iki örnek üzerinden çeviri eleştirisinin yapıcı bir araç olarak kullanılabileceği öne sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Çeviri eleştirisi, çeviri gerçekleri, çevirmenin rüyası, sözsel ruhgöçü, Vladimir Nabokov, Lawrence Venuti

Expectation vs. Reality in Translation: Is a Constructive Approach Possible in Translation Criticism?

Translation criticism is one of the most controversial topics in the publishing sector and translation studies. Although there is a dearth of research papers on translation criticism, even the few articles on translation criticism that have been published in academic journals, literary magazines, and social media are controversial. This study suggests that translation criticism can be used as a constructive tool for the production of better translations. Therefore, it encourages writers to pen more articles on translation criticism. The study focuses on Lawrence Venuti’s views on the best practices for reading and reviewing translated texts. Furthermore, it explores Vladimir Nabokov and Lawrence Venuti’s approaches to translation and translation criticism in relation to the idea that translation criticism is a useful way to boost literary production and academic concepts. Although Nabokov’s approach to translation criticism does not consider the ground realities of the translation process, Venuti’s approach shows when translation realities are reckoned, a translation error may even lead the way for novel theories; in turn, these theories may inspire the emergence of more works in the field of translation studies. This study considers the approaches by Nabokov as well as Venuti. Through these different approaches, we argue that translation criticism can be used as a constructive tool.

Keywords:

Translation criticism, translation realities, translator’s dream, verbal transmigration, Vladimir Nabokov, Lawrence Venuti,

PDF

___

Aksoy, B. (2001). “Çeviride çevirmen seçimleri ışığında çeviri eleştirisi”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 18 (2), s. 1-16. google scholar
Boyd, B. (2010). Nabokov as Translator: Passion and Precision. Çevrimiçi kaynak: http://www.revistas.usp. br/rus/article/download/88678/91555/ Son erişim 09.10.2019. google scholar
Ece, A. (2008). “Çeviri Eleştirisinde Yaklaşımlar”, Çeviri Seçkisi I: Çeviriyi Düşünenler, 2. Bsm., Haz. Mehmet Rifat, s. 137-147, İstanbul: Sel Yayıncılık. google scholar
Ece, A. (2016). Çevirmenin Yazar ve Kahraman Olarak Portresi. İstanbul: Çeviribilim Yayınları. google scholar
Göktürk, A. (1986). Çeviri: Dillerin dili. İstanbul: Çağdaş Yayınları. google scholar
Hızır, N. (1943). “Tercüme tenkitleri hakkında”. Tercüme, 4 (20-21), s. 177-178. google scholar
İnce, Ü. (1993). “Çeviriyi eleştirmeden önce”. Dilbilim Araştırmaları 1993, s.5-11. google scholar
İnce, Ü. (2019). Çeviri Bilinci - Çevirenler, Çeviremeyenler, Çeviriverenler. İstanbul: Tekin Yayınevi. google scholar
Karantay, S. (1993). “Çeviri Eleştirisinin Bilimsel Konumu Üzerine Eleştirel Görüşler ve Bir Model Önerisi”. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 4, s. 17-24. google scholar
Nabokov, V. (1990). Eugene Onegin: A Novel in Verse (Text). Bollingen Series, Princeton University Press, 2nd ed. google scholar
Nabokov, V. (2012). “Problems of Translation: Onegin in English.” Lawrence Venuti ed., The Translation Studies Reader içinde. Routledge, 3rd ed., s. 113-25. google scholar
Nabokov, V. (2013). Rus Edebiyatı Dersleri, (Çev. Yiğit Yavuz, Fatih Özgüven, Ayşe Nihal Akbulut), İletişim Yayınları, İstanbul. google scholar
Paker, S. (1983). “Çeviride ‘yanlış/doğru’ sorunu ve şiir çevirisinin değerlendirilmesi”. Yazko Çeviri, 13, s. 131-139. google scholar
Venuti, L. (2013). Translation changes everything: Theory and practice. London: Routledge. google scholar
Yücel, F. (2007). “Çeviri Eleştirisi Neyi Eleştirir?” Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (12), s. 39-58. google scholar