VAKA ÇALIŞMAŞI: TÜRKİYE-ÜRDÜN ŞERBEST TİCARET ANLAŞMASI VE IKILI TICARETE ETKILERI

Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) (Free Trade Agreements-FTA),ü1kelerin, kendi aralarında ikili veya çok taraflı tercihli ticaret anlaşması (TTA) yapmak suretiyle düzenlemeye giderek, ürettikleri ürünleri birbirlerinden tavizli bir şekilde ticarete konu ettikleri "Serbest Ticaret Alanı" tesis eden anlaşmalardır. Başka bir ifadeyle STA'lar, günümüzde çok taraflı ticaret sisteminin yeni pazar açılımları konusunda yetersiz kalan Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) düzenlemelerinin yetersizliğini aşmakta kullandıkları bir araç olarak da tanımlanabilir. Diğer taraftan Türkiye'nin STA ile ilgili politik karar ve tercihlerinde temel belirleyici unsur ise Avrupa Birliği (AB) ile imzalanan Gümrük Birliğidir (GB). Zira Türkiye, Avrupa Topluluğu Ortaklık Konseyi Kararı'nın 16. maddesi uyarınca AB'nin ortak ticaret politikasını üstlenmiş ve bu konudaki uyum yükümlülüğünü kabul etmiştir. Bu bağlamda çalışmamızda öncelikle Türkiye'nin imzaladığı STA'lar Türkiye ile AB ilişkileri bağlamında değerlendirilmiştir. Bu çerçevede Türkiye, AB ile imzaladığı GB anlaşması uyarınca üstlendiği uyum yükümlülüğünün (ortak ticaret politikası) bir parçası olarak Ürdün Haşimi Krallığı ile 2009 yılında bir Serbest Ticaret Antlaşması imzalamıştır. Bu doğrultuda çalışmanın son bölümünde söz konusu anlaşmanın Türkiye ile Ürdün'ün ikili ticareti üzerine etkileri, anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarih öncesi ve sonrasında ortaya çıkan veriler ışığında, gerek ihracat ve ithalat rakamları gerekse iki ülkenin pazar payları açısından değerlendirilerek bazı çıkarımlarda bulunulmuştur.

CASE STUDY: TURKEY-JORDAN FREE TRADE AGREEMENT AND ITS MUTUAL TRADE EFFECTS

Free trade agreements (FTA’s) are agreements that establish "free trade area" in which countries make trade-offs between one another with products via bilateral or multilateral preferential trade agreements (PTA’s). ln other words, TA’S can also be described as tool which overcomes the inadequacy of the multilateral trading system of World Trade Organization (WTO) regulations, which are insufficient for new markets. On the other hand, the main determinant of Turkey's political decisions and preferences for FTA’s is the Customs Union (CE) signed with the European Union (EU). According to the Article 16 of the European Community Association Council decision, Turkey has undertaken common trade policy that of the EU and has accepted compliance to the obligations in this respect. ln this publication, FTA’s signed by Turkey are assessed in the context of EU Turkey relations. ln this frame, Turkey signed free trade agreement with the Jordanian kingdom in 2009 as part of the harmonization obligation (common trade policy) it undertook in accordance with the customs union agreement signed with the EU. ln the final part of the publication, the pre and post effects of the treaty in means of bilateral trade between Turkey and Jordan were assessed, export and import figures were evaluated in terms of market shares of the two countries.

PDF

___

Atalay I., (2011) “Türkiye’nin Dış Ticaretinde Serbest Ticaret Anlaşmaları Hakkında Bilgi ve Değerlendirme Notu”, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Ankara, 5.3
Bhagwati J., Jan/Feb (1994) Which Way? Free Trade or Protection?, Challenge, 37(1):17
CANDAŞ, U. T. (2010). Çok taraflı mı iki taraflı. mı? Tercihli Ticaret Anlaşmalarının Uluslararası Ticaret sistemiyle Ilişkisine Dair Bir Değerlendirme. Uluslararası Hukuk Ve Politika, 6(22), 56.
EREN, T. M. (2013). Türkiye'nin Serbest Ticaret Anlaşmalarının Dış Ticaretine Etkileri ve Sorunlar, Maliye Finans Yazıları, 27(98), 27—45., S. 43
Erhan Ç., Gürbüz A., (2013) Türkiye’nin AB ile İlişkilerinde Alternatif Model Arayışı: “Kapsamlı Ekonomik Entegrasyon Anlaşması” Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 12(1), S.49
European Commission, Agreements http://ec.europa.eu/trade/policy/countries—and—regions/agreements/#_other—countries
Gültekin R., Üyümez E., (2015), Türkiye ile Rusya Federasyonu Serbest Ticaret Anlaşmasının iki Ülke Ticaretine Olası Etkileri ve Vergisel Yansımaları, International Conference On Eurasian Economies, S.406
Hine, R. C. (1992). Regionalism and the Integration of the World Economy, Journal of Common Market Studies, 30(2):115—124.
Karakeçili F., (2011) “15’nci Yılında Türkiye—AB ilişkileri ve Yaşanan Temel sorunlar” S. 1—12
Koçtürk M. 0. ve Kocaefe A., 2014, Serbest Ticaret Anlaşmalarının Türk Dış Ticareti Üzerine Etkileri, Tarım Ekonomisi Dergisi, 20(2): 65—77
Kohl, T., Brakman, S., ve Garretsen, H. (2016). Do Trade Agreements Stimulate International Trade Differently? Evidence from 296 Trade Agreements. World Economy, 39(l), 97— 31
https://ideas.repec.org/p/ces/ceswps/_4243 .html (23.01.2017, WEB) Türkcan K., ve Pişkin E., (2016) Ticaret Anlaşmalarınm Türkiye’nin Ihracat Dinamiğine Etkisi: Yaygın ve Yoğun Ticaret, Ekonomik Yaklaşım Dernegi, 27(99): 17—55
T.C. Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Ürdün Ortaklık anlaşması (Erişim tarihi: 12.12.2016, WEB) http :// www.ekonomi. gov.tr/portal/content/conn/UCM/path/ ontribution%20Folders /Web/D%C4%B %CS%9F%20%C4%B01i%CS%9Fkiler/Serbest%20Ticaret%20An la%C5%9Fmalar%C4%B1/Y%C3 %BCr%C3 %BCrl%C3 %Bthe%20Bulunan%20 STAlar/ekler/%C3 %9Crd%C3 %BCn%20STA%20Bilği%2 0Notu.pdf?lve
T.C. Ekonomi Bakanlığı, Türkiye’nin Serbest Ticaret Anlaşması Politikası, (Erişim tarihi: 29.1 1.2016, WEB) http://Www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/path/Contribution%20Folders /Web/D%C4%B1%CS%9F%20%C4%B0li%C5%9Fkiler/Serbest%20Ticaret%20An la%C5%9Fmalar%C4%B1/ekler/%C3%9Clkemizin%20STA%20politikas%C4%B1 na%20ili%C5%9Fkin%20detayl%C4%B1%20bilgi.pdf?lve
T.C. Ekonomi Bakanlığı, Serbest Ticaret Anlaşmalarına ilişkin Genel Bilgi (Erişim tarihi: 31.03.2017, WEB) http://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/disIliskiler/SerbestTic?_aeroop:972 643074334410#!%40%40%3F_aeroop%3D972643074334410%26_adf.ctrl— state %3 Dvipynvgfa_164 Avrupa Birliği’nin Ticaret Politikası (Erişim tarihi: 31.03.2017, WEB) http://ec.europa.eu/trade/policy/countries—and—regions/ağreements/#_other—countries
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, 30 Sorüda Gümrük Birliği (Erişim tarihi: 31.03.2017, WEB) http://ab.gtb.gov.tr/ab—ile—iliskiler/30—somda—gumruk—birligi
T.C. Ekonomi Bakanlığı, Gümrük Birliği’nin Güncellenme Süreci (Erişim tarihi: 31.03.2017) http://Www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/disIliskiler/ab/gumruk—ğuncellenme— sureci?_aeroop:972576374480007&_afrWindowModeIO&_afrWindowIdzvipynV gfa_30#!%40%40%3F_afrWindowId%3Dvipynvgfa_30%26_aeroop%3D9725763 74480007%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrl—state%3DVipyanfa_84
STA Kılavuzu, http://www.iib.org.tr (Erişim tarihi: 12.12.2016, WEB)
T.C. Ekonomi Bakanlığı, Türkiye ’nin İmzaladığı Serbest Ticaret Anlaşmaları, http ://www.ekonomi. gov.tr/portal/content/conn/UCM/path/ ontribution%20Folders /Web/D%C4%B1%CS%9F%20%C4%B01i%C5%9Fkiler/Serbest%20Ticaret%20An la%C5%9Fmalar%C4%B1/ekler/%C3 %9Clkemizin%20 STA'lar%C4%B1n%C4%B 1%20yans%C4%B1tan%20tablo.pdf?lve
http ://wits.worldbank.orğ/CountryProfıle/en/ ountry/JOPUYear/20 15/TradeFlow/E XPIMP (03.04.2017, WEB)