Platform Çalışması: Çalışan Statüsünün Belirlenmesi Sorunu

Gelişen teknoloji ile beraber zaman içerisinde çalışma hayatı da dijitalleşmektedir. Dijital dönüşüm önce ekonomiyi daha sonra çalışma ilişkilerini ve toplumu etkilemekte ve değiştirmektedir. Çalışma hayatındaki dijitalleşme de yeni çalışma türlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Yeni çalışma türleri, klasik çalışma türlerinden zaman, mekan ve kişi kavramlarının nitelendirilmesi bakımından ayrılmaktadır. Platform çalışmaları da bu yeni çalışma türlerindendir. İşgücü istem ve sunumunun dijital çalışma platformları aracılığıyla eşleştirilmesine dayanan platform çalışma biçiminin çalışma yaşamının geleceğinde önemli bir yere sahip olması beklenmektedir. Platform çalışması, online ortamda iletişimin sağlandığı, esnek ve genelde sürekliliği olmayan işlerin yapıldığı çalışma olarak tanımlanabilir. Atipik istihdam biçimlerinin ve bu bağlamda platform temelli çalışmaların sanayileşmiş ve gelişmekte olan ülkelerde giderek yaygınlaşması, çalı- şanların iş hukukuna ilişkin temel haklardan yararlanmaları konusunda bazı zorluklara yol açmaktadır. Gig ekonomisinde meydana gelen iş ilişkisinin eşit sonuçlar doğurmadığı bilinmektedir. Platformların kendilerini arz ile talebi buluşturan aracı, işçileri bağımsız yükleniciler olarak sınıflandırması pek çok sorunun ortaya çıkmasında başlıca nedeni oluşturmaktadır. Platform çalışması, klasik çalışma türlerinden farklı bir çalışma olduğu için tarafların statüsünün belirlenmesi noktasında sorunlar yaşanmaktadır. Çalışmamızda, platform çalışanlarının iş ve sosyal güvenlik hukukundaki koruyucu normlardan yararlanabilmeleri için statülerinin daha net belirlenmesi konusunu ele almaya çalışacağız. Ayrıca platform çalışanlarının işçi olarak nitelendirilip nitelen- dirilemeyeceği, bu konuda doktrinde ileri sürülen çözüm önerileri ve bunların değerlendirmesi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Platform Çalışması, Crowdworking, Konum Tabanlı Çalışma, Çalışma Şartları, Çalışan Statüsü

Platform Work: The Question of Determining the Status of Employee

With the growing technology, the working life is becoming digitalized too. The digital transformation first impacts and transforms the economies, then work relations and society. Digitalization in working life has led to new ways of working. The new working type differs from the classical working types in the way of describing the concepts of time, place, and person. Platform works are also in this category of working type. The platform work style, depending on the matching of demand and supply of labour through digital labour platforms, is expected to have an important place in the future of working life. Platform work can be defined as a working type in which communication is provided in the online environment, flexible and generally non- permanent work is done. It is known that the employment relationship that occurs in the gig economy does not produce equal results. The main reason of many problems is that the platforms classify themselves as intermediaries that bring supply and demand together, and workers as independent contractors. Since the platform work differs from the classical working type, there are problems with regard to determining the status of the parties. In our study, we will try to address the issue of determining the status of platform employees clearly thus and so they can benefit from the protective norms in labour and social security law. Moreover, whether the platform employees can be described as workers, the solution offers put forward in the doctrine regarding this issue and their evaluation will be examined.

Keywords:

Platform Work, Crowdworking, Location-Based Study, Working Conditions, Employee Status,

PDF

___

ALP, Mustafa, “Tele Çalışma (Uzaktan Çalışma)”, Prof. Dr. Sarper. Süzek’e Armağan, Ed: Süleyman BAŞTERZİ, İstanbul, Beta Yayıncılık, 2011.
ALPAGUT, Gülsevil, “Dijitalleşen Çalışma Yaşamında İş Sözleşmesinin Unsurları”, Ekonomik ve Teknolojik Gelişmelerin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku- na Etkileri, Prof. Dr. Münir Ekonomi 85. Doğum Günü Armağanı, Ed. Kübra Doğan YENİSEY, İstanbul, Onikilevha Yayıncılık, 2021.
AYDINÖZ, Gonca, İş Hukukunda Tele (Uzaktan) Çalışma, (Yayınlanmamış̧ Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2014.
AYKAÇ, Hande Bahar, “Çevrimiçi Uygulamalar Aracılığı ile Talep Üzerine Çalışma İş Modelinde İşçi Kavramının Türk Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi: Uber Şo- förleri Örneği”, Ekonomik ve Teknolojik Gelişmelerin İş Hukuku ve Sosyal Gü- venlik Hukukuna Etkileri, Prof. Dr. Münir Ekonomi 85. Doğum Günü Armağanı, Ed. Kübra Doğan Yenisey, İstanbul, Onikilevha Yayıncılık, 2021.
AYKAÇ, Hande Bahar, “Platform Ekonomisi Çalışması: İş Hukukunda Yarattığı So- runlar Üzerine Bir Değerlendirme”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2020, S. 44.
BELGİN BOYACI, Nil, Dijital Emek Platformları ve Sendikalar, Türk Metal Yayınları, Ankara, 2020.
BOURAZERİ, Konstantina, “Neue Beschäftigungsformen in der digitalen Wirtschaft am Beispiel soloselbstständiger Crowdworker”, NZA (Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht), 2019.
CİVAN, Orhan Ersun, “İş Hukukunda Uzaktan Çalışma (Evde Çalışma-Tele Çalışma)” Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 2010, C. 7, S. 26.
DÄUBLER, Wolfang / KLEBE, Thomas, “Crowdwork: Die neue form der Arbeit - Arbeitgeber auf der Flucht?”, NZA (Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht), 2015.
DE STEFANO, Valerio, “The Rise of the Just-in- Time Workforce: On-demand Work, Crowd Work and Labor Protection in the ‘Gig-Economy’”, 37 Comp. Lab. L. & Pol’y J.471, 2016.
DE STEFANO, Valerio / ALOISI, Antonio, Europe- an Legal Framework for “Digital Labour Platforms”, European Union, 2018.
DOĞAN, Sevil, İş Sözleşmesinde Bağımlılık Unsuru, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
DULAY YANGIN, Dilek, “Endüstri 4.0, Dijitalleşme ve İş Hukukunun Geleceği- Dijital Platformların Ortaya Çıkardığı Hukuki İlişkiler Çerçevesinde Değerlendiril- mesi”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 2020, C. 78, S. 3.
DULAY, Dilek, Türk İş Hukukunda Evde Çalışma, Turhan Kitabevi, Ankara, 2011. EROL, Abdullah, Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukuku’nda İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
GÜZEL, Ali, “Fabrikadan İnternet’e İşçi Kavramı ve Özellikle Hizmet Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru Üzerine Bir Deneme”, Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Haziran 1997, C. 4, S. 2.
KANDEMİR, Murat, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Tele Çalışma, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2011.
KLEBE, Thomas, “Arbeitsrecht 4.0: Faire Bedingungen für Platformarbeit”, Friedrich Ebert Stiftung: Wirthschafts- und Sozialpolitik, 2017.
KOCH Ulrich in MÜLLER-GLÖGE, Rudi / PREIS, Ulrich / SCHMIDT, Ingrid, Erfur- ter Kommentar zum Arbeitsrecht, 22. neu bearbeitete Auflage, München, 2022.
KOCHER, Eva / HENSEL, Isabell, “Herausforderungen des Arbeitsrechts durch digita- le Plattformen - ein neuer Koordinationsmodus von Erwerbsarbeit” NZA (Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht), 2016.
MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi / ASTARLI, Muhittin / BAYSAL, Ulaş, İş Hukuku Ders Kitabı, Cilt 1: Bireysel İş Hukuku, 5. Baskı, Lykeion Yayıncılık, Ankara, 2021.
RULAND, Franz, “Beschäftigungsverhältnis oder „Neue Selbständigkeit”?”, NZS (Ne- ue Zeitschrift für Sozialrecht), 2019.
SCHMIDT, Florian A., Digital Labour Markets in the Platform Economy, Mapping the Political Challenges of Crowd Work and Gig Work, Division for Economic and Social Policy, 2017.
SCHUBERT, Claudia, “Crowdworker - Arbeitnehmer, arbeitnehmerähnliche Person oder Selbständiger”, RdA (Recht der Arbeit), 2020.
SCHUBERT, Claudia, “Neue Beschäftigungsformen in der digitalen Wirtschaft - Rück- zug des Arbeitsrechts?”, RdA (Recht der Arbeit), 2018.
SPİNNER, Günter in SACKER, Franz Jürgen ve diğerleri, Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, 8. Auflage, 2020.
SÜMER, Haluk Hadi, “İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2010, S. 19.
SÜZEK, Sarper, İş Hukuku, Yenilenmiş 18. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2019.
TEMMING, Felipe in Kiel, Heinrich ve diğerleri, Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht, 5. Auflage 2021.
UÇKAN HEKİMLER, Banu / KAĞNICIOĞLU, Deniz / BELGİN BOYACI Nil, “Diji- tal Platform Çalışanları ve Sendikalar”, Karatahta İş Yazıları Dergisi, Aralık 2019, S. 15.
VOGELSANG, Hinrich in Schaub, Günter, Arbeitsrechhts-Handbuch, 19. Auflage, 2021.
YAYVAK NAMLI, İrem, “Dijital Çağ’da Yeni Bir Çalışma İlişkisi Modeli: “Crowdworking”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2019, S. 42.