İdarenin Sessizliğinin Bir Görünümü Olarak İdari Tolerans ve Bireyin Bu Sessizlikten Faydalanması

İdarenin hukuka aykırı bir duruma ilişkin sessiz kalması, hukuk düzeni açısından sakıncalı bir haldir. Ancak hukuka aykırı bir duruma uzunca bir süredir sessiz kalıp, kamu gücü araçlarını bilerek kullanmayarak hukuka aykırı bir durumdan bireylerin yararlanmasına sebep olma hali olarak da ifade edilebilecek idari tolerans kavramının ve bunun oluşma şartlarının değerlendiril- mesi gerekmektedir. Hukuka aykırılığa uzunca bir süredir sessiz kalan idareye karşılık, idare edilenin hukuka aykırı bir durum içerisinde bulunarak, hukuka aykırılıktan yararlanmasının ne ölçüde korunması gerektiği ve idarenin hukuka aykırılığa sessiz kalmaktan vazgeçerek kamu gücü araçlarını kullanmaya başlamasının birey yönünden ne gibi haklar doğurabileceğinin ortaya konulması gerekmektedir. Çalışmada müsamaha yerine tolerans kavramının tercih edilmesinin sebebi ortaya konulduktan sonra toleransın idare hukuku boyutu tanımlanmasına gidilmiştir. Bu bağlamda “idari toleransın” ne zaman oluşabildiğini ortaya koyabilmek bakımından, idari toleransın unsurları incelenmiştir. İdare edilenin hukuka aykırı durumda bulunması, idari toleransın oluşabilmesi için ilk şarttır. Diğer taraftan bu hukuka aykırı durum içerisinde bulunmanın uzun bir süre devam etmesi de gerekmektedir. Son olarak idarenin bu hukuka aykırılıklara sessiz kalması, söz konusu meseleye karşı idari tolerans gösterdiği kanaatine ulaştırabilir. İdari tolerans iki boyutlu bir kavramdır. İlk boyutu idarenin davranış biçimidir. İkinci boyutu ise idari tolerans karşısında bireyin durumudur. Bu noktada müesses durum, haklı beklenti ve idari tolerans ilişkisi önem arzetmektedir. İdari tolerans kavramına benzer ancak ondan ayrılması gereken kavramlar da bulunmaktadır. İdare hukukuna kaynaklık edebilecek uygulamaların hukuka aykırı olamayacağından hareketle idari tolerans, idare hukukunun bir kaynağı kabul edilemeyecektir. Diğer taraftan idarenin bilinçli ve gönüllü biçimde kamu gücü araçlarını kullanmaması, ilgili idari işlemi zımnen ilga ettiği an- lamına da gelmeyecektir. Dolayısıyla idari tolerans kavramının bazı farklı kavramlarla birlikte ele alınması ihtiyacı vardır.

Administrative Tolerance as an Appearance of Administrative Silence and Benefiting of Individual from This Silence

It is inconvenient for the legal order for the administration to remain silent about an illegal situation However, the concept of administrative tolerance, which can also be expressed as the state of causing individuals to benefit from an illegal situation by staying silent for a long time and not knowingly using the means of public power, and the conditions for its occurrence, should be evaluated. Against the administration, which has been silent for a long time, it should be revealed to what extent the administration should be protected from being in an illegal situation and benefiting from illegality and what kind of rights the administration can create in terms of individuals by giving up being silent about illegality and starting to use the tools of public power. After revealing the reason why the concept of tolerance is preferred over suffeance in the study, the administrative law dimension of tolerance has been defined. In this context, the elements of administrative tolerance have been examined in order to reveal when “administrative tolerance” can occur. The fact that the governed is in an unlawful state is the first condition for the formation of administrative tolerance. On the other hand, being in this illegal situation should continue for a long time. Finally, the administration’s silence about these illegal violations may lead to the conclusion that it shows administrative tolerance towards the issue in question. Administrative tolerance is a two-dimensional concept. The first dimension is the behavior of the administration. The second dimension is the situation of the individual in the face of administrative tolerance. At this point, the relationship between the established situation, legitimate expectation and administrative tolerance is important. There are also concepts that are similar to the concept of administrative tolerance but must be separated from it. Administrative tolerance will not be accepted as a source of administrative law, since practices that can be a source of administrative law cannot be against the law. On the other hand, the fact that the administration does not consciously and voluntarily use the means of public power will not mean that it has tacitly abolished the relevant administrative act. Therefore, the concept of administrative tolerance needs to be considered together with some different concepts.

___

  • ALTINDAĞ, Halil, Yürürlükte Olan Yasalara ve İdari Düzenleyici İşlemlere Gü- venden Kaynaklanan Haklı Beklenti Kavramı ve Korunması, İÜSBE Yüksek Lisans Tezi, 2010.
  • BOZ, Selman Sacit, “Yargı Kararları Işığında Müesses Durum”, DEHFD, Cilt 20, Sayı 2, 2018, ss. 127-157.
  • BÜLBÜL, Erdoğan, İdari İşlemlerin Yürürlükten Kaldırılması, İstanbul, Beta, 2010. CANATAR, Yusuf Sinan, İdarenin Başvurular Karşısında Sessiz Kalmasına Getirilen Bir Çözüm Olarak Zımni İşlemler, İÜSBE Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • DURAN, Lütfi, İdare Hukuku Ders Notları, İstanbul, İÜ Yayınları, 1982.
  • GİŞİ, Selçuk, Haklı Beklentiler İlkesi, GÜSBE Doktora Tezi, 2016.
  • GÖZLER, Kemal, İdare Hukuku, Bursa, Ekin, C. 1, 2003.
  • GRABIAS, Fanny. Contribution a une Définition de la Notion de Tolérance Administrative in: Tolérance & Droit: Presses de l’Université Toulouse 1 Capitole, 2013.
  • KAYA, İslam, Danıştay Kararları Işığında İmar Kanununda Yapı ve İmar Yaptırımları, Kırıkkale Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi, 2020.
  • KIZILARSLAN, Semra, “İslam Felsefesi ve Batı Felsefesi Açısından Müsamaha ve Tolerans, Akademiar Dergisi, S. 9, 2020, ss. 37-68.
  • KÖKÜSARI, İsmail, Anayasa Hukukunda Hukuki Güvenlik İlkesi, GÜSBE Doktora Tezi, Ankara, 2015.
  • OĞURLU, Yücel, İdare Hukukunda Kazanılmış Haklara Saygı ve Haklı Beklentiler Sorunu, Ankara, Seçkin, 2003.
  • ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, İstanbul, C. 1, İsmail Ak- gün Matbaası, 1966.
  • ÖZDEMİR, Selman, “İdarî İşlemin Geri Alınmasında, İçtihadı Birleştirme Kurulu Kararlarının İdarî Yargı Pratiğindeki Uygulanışına Dair Bir Değerlendirme”, SÜHFD, C. 29, S. 2, 2021, s. 1383-1435.
  • TAN, Turgut, İdari İşlemin Geri Alınması, Ankara, AÜSBF Yayınları, 1970.
  • UYANIK, Halit, “Türk İdare Hukukunda Zımni Red ve Zımni Kabul Müesseseleri Üzerine Değerlendirmeler”, İÜHFM, Yıl 2014, Cilt 72, Sayı 1, ss. 673-694.
  • YASİN, Melikşah, Örf ve Adet Kuralları ile İdari Teamüllerin İdare Hukukundaki Yeri, İHİD, C. 15, S. 2, 2012, ss. 29-44.
  • YILMAZ, Fikret, “Tolerans, Hoşgörü ve Müsamaha”, in Değerler Üzerine Felsefi Sorgulamalar, Ed. Ceyhun Akın Cengiz, Nobel, 2021, ss. 151-199.
  • YILMAZ, Harun, Türk İdare Hukukunda İdari İstikrar İlkesi, İÜSBE Doktora Tezi, 2019.