Hükümlü ve Tutukluların Disiplin Soruşturmalarına İlişkin Temel Esaslar

İnfazın etkinliğinin sağlanması noktasında cezaevlerinde disiplin, düzen ve güvenliği sağlayıcı bir kısım uygulamaların geliştirilmesi ve tedbirlerin alınması gerekebilir. Zira kanunların suç saydığı eylemleri gerçekleştirmeleri nedeniyle toplumsal düzeni bozan kişilerin cezaevinde de düzen bozucu davranışlara girmeleri ihtimal dâhilindedir. Düzen bozucu davranışları sergileyen kişilerin cezalandırılması ve bu tip eylemlerin tekrarının önlenmesi bakımından kanun koyucu tarafından belirlenmiş bir kısım tedbirler bulunmaktadır. Bu noktada cezaevi düzenini bozucu davranışlar sergileyen, cezaevi personeline ve diğer hükümlü ve tutuklulara zarar veren kişilere yönelik olarak bir kısım disiplin ceza ve tedbirlerinin uygulanması gerekir. Ancak idarenin keyfi hareket etmesinin önlenmesi bakımından kanunun suç saymadığı eylemlerin disiplin soruşturmasına konu edilmemesi gerekir. Bu nedenle disiplin süreçlerinin kanunilik ilkesi çerçevesinde ve infazın gerekleri doğrultusunda yürütülmesi önem arz etmektedir. Mevcut çalışmada infaz hukukuna ilişkin hâkim olan temel ilkeler ışığında hükümlü ve tutukluların disiplin soruşturmalarına ilişkin temel esaslar ve uygulamada yaşanan sorunlar ve oluşan hak ihlalleri ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

İnfaz Hukuku, Cezaevi, Hükümlü, Disiplin Cezası, Disiplin Soruşturması

Fundamental Principles on Discipline Investigations of Convicted and Detainees

At the point of ensuring the efficiency of the execution, it may be necessary to develop some practices and take measures to ensure discipline, order and security in prisons. Because it is possible for people who disrupt the social order to engage in disruptive behavior in prison because of their acts that are considered as crimes by law. There are some measures determined by the legislator in order to punish those who exhibit disorderly behavior and to prevent the repetition of such acts. At this point, some disciplinary punishments and measures should be applied against those who exhibit behaviors disrupting the prison order and harm the prison staff and other convicts and detainees. However, in order to prevent the arbitrary act of the administration, actions that are not considered a crime by law should not be subject to disciplinary investigation. For this reason, it is important that disciplinary processes are carried out within the framework of the principle of legality and in line with the requirements of the execution. In the present study, the basic principles regarding the disciplinary investigations of convicts and detainees, the problems experienced in practice and violations of rights will be discussed in the light of the prevailing basic principles regarding the law of execution.

Keywords:

Law on Criminal Execution, Prison, Convict, Disciplinary Punishment, Disciplinary Investigation,

PDF

___

AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İçtihadına İlişkin Rehber, Mahpus Hakları, https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/482020134215mahpus%20haklar%C4%B1%20olarak%20de%C4%9Fi%C5%9Ftirelim%20ba%C5%9Fl%C4%B1%C4 %9F%C4%B1.pdf, İET. 23/07/2022.
AKYILMAZ, Bahtiyar, “Anayasal Esaslar Çerçevesinde Kamu Personeli Disiplin Hukuku ve Uygulamadaki Sorunlar”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2002, C. 6, S. 1-2, s. 239-262.
ALTINSOY, Bülent, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Mahkûmların Özel Hayatı”, TBB Dergisi, Y. 2014, S. 115, s. 37-60.
ARAS, Bahattin, Hukuk ve Ceza Mahkemesi Kararlarının Birbirine Etkisi, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2014.
ARAS, Bahattin / GÜVERÇİN, Sezgin, İnfaz Hukuku, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
ARSLAN, Çetin / KAYANÇİÇEK, Murat, “Hükümlü ve Tutuklunun Telefon ile Ha- berleşme Hakkı (İK m.66)”, 28/05/2022, https://www.cetinarslan.com.tr/wp-content/ uploads/2022/05/Hukumlu-ve-Tutuklunun-Telefon-ile-Haberlesme-Hakki-IK-m.-66.pdf, (İET: 28/07/2022), s. 1-15.
ARTUK, Mehmet Emin / GÖKÇEN, Ahmet / YENİDÜNYA, Caner, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 10. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016.
ATALAY, Osman, “Disiplin Soruşturması Yapılırken Dikkat Edilecek Hususlar”, http://www.infazhukuku.org/index.php?option=com_content&view=article&id=115 :disiplin-soruturmas-yaplrken-dikkat-edilecek-hususlar&catid=45:mak&Itemid=53, İET. 09/08/2022.
ATALAY, Osman / ÖZGELEN, Mustafa Safa, İnfaz Hukuku Ders Kitabı, Türkiye Adalet Akademisi Yayını No: 25, Ankara, 2013.
BOZ, Selman Sacit, “Memur Disiplin Hukukuna Hâkim Olan Temel İlkeler”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2017, C. 25, S. 2, s. 15-41.
BULUT, Metin, “Kamu Görevlileri Disiplin Hukukunda Kanunilik İlkesini Yeniden Düşünmek”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Y. 6, Aralık 2018, S. 12, s. 227-277.
CENGİZ, Serkan / DEMİRAĞ, Fahrettin / ERGUL, Teoman / MCBRIDE, Jeremy/TEZCAN, Durmuş, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Işığında Ceza Yar- gılaması Kurum ve Kavramları, Şen Matbaa, Ankara, 2008.
COYLE, Andrew, Cezaevi Yönetimini İnsan Haklarını Göz Önüne Alan Bir Yaklaşım, Uluslararası Araştırmaları Merkezi, Londra, 2002, (https://prisonstudies.org/sites/default/ files/resources/downloads/turkish3.pdf, İET: 12/07/2022.
ÇAKIR, Kerim, “Hapis Cezasının Koşullu Salıverilme Uygulanarak İnfazı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Y. 2020, C. 26, S. 2, s. 669-698.
DEMİRBAŞ, Timur, İnfaz Hukuku, 8. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
DOĞRU, Osman / NALBANT, Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar, C. 1, Avrupa Konseyi - T.C. Yargıtay Başkanlığı Yayını, Ankara, 2012.
EŞİTLİ, Ezgi Aygün, “Suçların ve Cezaların Kanuniliği İlkesi”, TBB Dergisi, Y. 2013, S. 104, s. 225-246.
GÜNAY, Erhan, Hükümlü Disiplin Ceza ve Tedbirleri - Duraksama Yaratan Sorunlar ve Yanıtlar - Lehe Kanun Uygulaması, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2010.
GÜNGÖR, Burak, “Hükümlülerin Haberleşme Hürriyetine Anayasa Mahkemesinin Yaklaşımı”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Y. 6, Aralık 2018, S. 12, s. 511-536.
GÜNGÖR, Devrim / OKUYUCU-ERGÜN, Güneş, “Ceza Muhakemesinde Bekletici Sorun Kararının Dava Zamanaşımının Durmasına Etkisi”, TBBD, Y. 2009, S. 83, s. 68-72.
HANÇER, Çağrı, 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunda Belirtilen Disiplin Cezaları ve Tedbirleri, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Mersin, 2018.
HATİPOĞLU, Mehmet, “Kamu Görevlilerine Disiplin Cezalarının Uygulanmasında Ölçülülük İlkesi”, TBB Dergisi, Y. 2019, S. 143, s. 181-220.
HÜSEYİNOĞLU, Emin, “Yargı Kararları Işığında Disiplin Hukukunda Suçta ve Ceza- da Kanunilik İlkesi”, TBB Dergisi, Y. 2022, S. 158, s. 103-124.
KALABALIK, Halil, İdare Hukuku Dersleri, 2. Cilt, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
KAYA, Cemil, “Memur Disiplin Suç ve Cezalarına ve Disiplin Soruşturmasına Hakim Olan Temel İlkeler”, Amme İdaresi Dergisi, Y. 2005, C. 38, S. 2, s. 61-87.
MÜCAHİT KÜÇÜK, Çolpan, “Kanunilik İlkesinin Memur Disiplin Hukukunda Uygulanabilirliği”, YBHD, Y. 6, S. 2021/2, s. 146.
OSMANOĞLU, Bilal / PARLAK, Oğuzhan Emre, “Mahpusların Ailesi ve Yakınlarıyla Görüşme Hakkı”, YÜHFD, Y. 2021/1, C. XVIII, s. 237-290.
ÖZBEK, Veli Özer, İnfaz Hukuku, 15. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 16. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
ÖZGENÇ, İzzet / ŞAHİN, Cumhur, İnfaz Hukuku, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
ÖZKAVALCI, Nimet, İnfaz Hakimliği, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
ÖZMEN, Metin, Türkiye’de Cezaevlerinin İdari Açıdan Denetimi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2007.
PREVEZE, Levent, Tutuklu ve Hükümlülere Yönelik Disiplin Soruşturması Süreci, Karina Yayınevi, Ankara, 2017.
SAĞLAM Mehmet, Türk Personel Hukukunda Disiplin Suç ve Cezalarına İlişkin Esaslar ve Uygulaması, Mahalli İdareler Derneği Yayınları, Ankara, 2003.
SEVER, D. Çiğde, “Hapishane İdarelerinin Yetkileri ve Hapsedilen Haklarının Sınırı”, TBB Dergisi, Y. 2016, S. 122, s. 141-192.
SEVÜK, Handan Yokuş, “Avrupa İnsan Hakları Kararları Işığında Tutuklu ve Hükümlülerin Dış Dünya ile İletişimi”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2003, C. VII, S. 3-4, s. 335-384.
TOK, Türker, “Ceza Muhakemesi Kanunundaki “İtiraz” ile İnfaz Hâkimliği Kanunundaki “İtiraz ve Şikâyet” Arasındaki Farklar”, Terazi Hukuk Dergisi, Ocak 2007, S. 5, s. 135-139.
TURHAN, Faruk / ALTIKAT, Abdurrahim, “Yeni Bir Ceza İnfaz Usulü Olarak Dene- timli Serbestlik ve Bu Usulden Yararlanma Şartları”, S.D.Ü. Hukuk Fakültesi Der- gisi, Y. 2012, C. 2, S. 2, s. 1-46.
USTA, İbrahim/ ÖZTÜRK, Hakan, “Denetimli Serbestlik”, Ceza Hukuku Dergisi, Y. 2010, S. 13, s. 7-46.
YAVUZ, Hakan A., “Denetimli Serbestliğin Türk Ceza Adalet Sistemi İçerisindeki Genel Görünümü Üzerine”, Adalet Dergisi, Y. 2012, S. 42, s. 58-75.
YILDIRIM, Turhan, “Kamu Yararı ve Disiplin Cezalarının Affı”, Anayasa Yargısı Dergisi, Y. 2001, C. 17, S. 1, s. 438-450.
ZAFER, Hamide, “Savunma Hakkı ve Sınırları”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Y. 2013, C. 19, S. 2, s. 507-540.
ZOR, Burç Volkan, “Disiplin Hukukunda Uygulanan İdari Usul İlkeleri”, TBB Dergisi, Y. 2021, S. 155, s. 331-277.