AİLE ŞİRKETLERİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN MUHASEBE VE RAPORLAMANIN ÖNEMİ: ÖRNEK OLAYLAR

Amaç: Aile şirketleri hemen hemen tüm ekonomilerde yaygın olan bir şirket türü olmakla birlikte sürdürülebilirlik açısından dezavantajlara sahiptir. Sürdürülebilirlikle ilgili dezavantajların ortadan kaldırılması hem ailenin servetinin korunmasına hem de ülke kalkınmasına önemli katkılar sağlayacaktır. Bu çalışmanın amacı aile şirketlerinde sürdürülebilirlik açısından muhasebe ve raporlamanın önemini örnek olaylarla ortaya koymaktır.Yöntem: Çalışmada aile şirketlerinde sürdürülebilirlik açısından muhasebe ve raporlamanın önemini ortaya koymak için nitel araştırma yöntemlerinden biri olan örnek vaka yöntemi seçilmiştir. Kapsama alınan aile şirketlerinde yapılan denetim, gözlem ve görüşmelerden elde edilen bilgiler ile muhasebe kayıtları ve finansal tabloları değerlendirilmiş ve bu durumların sürdürülebilirlik üzerindeki etkileri yorumlanmıştır.Bulgular: Çalışma kapsamındaki şirketlerde etkin bir muhasebe ve raporlama sistemlerinin olmadığı, şirket öz kaynaklarının kişisel servetlere dönüştürüldüğü ve bu nedenle işletme sermayelerinin yetersiz kaldığı, nakit yönetimlerinde sorun yaşandığı, maliyet ve karlılık konusunda sağlıklı raporlamalar yapılamadığı, stok yönetimi ve iç kontrol sistemlerinin yetersiz olduğu, suiistimal ve yolsuzluk vakalarının görüldüğü, fiyatlama konusunda hatalar yapıldığı tespit edilmiştir. Sonuç: İncelenen şirketlerde etkin bir muhasebe ve raporlama sistemlerinin olmadığı ve bu nedenle de 2000’li yıllardan itibaren enflasyon oranlarındaki düşüşlerin karlılık üzerindeki etkisinin anlaşılamadığı tespit edilmiştir. Karlılıktaki düşüşler işletme sermayesi açıkları ortaya çıkarmış ve bu açıklar öz kaynaklarla karşılanmak yerine banka kredileri ile karşılanmıştır. Zamanla bu durum sürdürülemez hale gelmiş ve şirketlerin batmasına neden olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Aile şirketleri, Sürdürülebilirlik, Muhasebe, Raporlama

THE IMPORTANCE OF ACCOUNTING AND REPORTING IN TERMS OF SUSTAINABILITY IN FAMILY COMPANIES: CASE STUDIES

Aim: Family companies are a type of company that is common in almost all economies, but have disadvantages in terms of sustainability. Eliminating sustainability-related disadvantages will make significant contributions to both the increase of the family's wealth and the development of the country. The aim of this study is to demonstrate the importance of accounting and reporting in terms of sustainability in family companies with Case Studies.Method: In the study, one of the qualitative research methods, the case study method, was selected to demonstrate the importance of accounting and reporting in terms of sustainability in family companies. Accounting records and financial statements were evaluated with information obtained from audits, observations and interviews conducted in family companies that were covered, and the effects of these situations on sustainability were interpreted.Findings: It has been detected that in the companies within the scope of the study; there are no effective accounting and reporting systems, the company's own resources are transformed into personal wealth and therefore company’s working capital becomes insufficient, problems in cash management emerge, sound reporting on cost and profitability cannot be made, stock management and internal control systems are insufficient which is leading to fraud and corruption cases and many mistakes are made in pricing decisions.Results: It has been found that the companies within the scope of the study do not have effective accounting and reporting systems, and therefore the impact of decrease in inflation rates on profitability since the 2000s is not understood. Declines in profitability have exposed working capital deficits, and these deficits have been covered by bank loans, rather than by equity. Over time, this situation became unsustainable and caused companies to go bankrupt.

Keywords:

Family Companies, Sustainability, Accounting, Reporting,

PDF

___

Akbank Deloitte Sabancı Üniversitesi, EDU TAİDER, Aile Şirketlerinde Sürdürülebilir Başarının Anahtarları, https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/risk/aile-sirketlerinde-surdurulebilir-basarinin-anahtarlari.pdf (Erişim Tarihi:26.03.2021).
Alacaklıoğlu, H. (t.y.). Kurumsal Yönetim ve Aile Şirketleri. İstanbul: Matsis Matbaa Yayıncılık A.Ş.
Arıcıoğlu, M.A., Mustafa Atilla, M., Gökçe, Ş. ve Erdiren Çelebi, M. (2017). Aile İşletmelerinin Sorunları ve Çözümlerine Akademik Yaklaşım: Lisansüstü Tezler Bağlamında Bir İnceleme, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(1), 59-72.
Aslan B. (2010). Bir Yönetim Fonksiyonu Olarak İç Denetim, Sayıştay Dergisi, (77), 63-86.
Ataman, Ü. (2003). Genel Muhasebe Cilt 1. İstanbul: Türkmen Kitabevi, Yayın No. 65.
Ateş, M. R. (2009). Şirket Doktoru Kritik Sorulara Yanıtlar, İstanbul: Hayat Yayınları.
Ateş, M. R. (2013). Aile Şirketleri İçin Büyüme Stratejileri, İstanbul: Doğan Kitap.
ATSO (2011). Sektörlere Göre Karlılık Oranları. https://www.atso.org.tr/yukleme/dosya/f7e017c1cb61c77b103bf58848b42c18.pdf (Erişim Tarihi:09.06.2021).
Aydın, G. (2011). Aile İşletmelerinin Sürekliliği ve Bir Araştırma, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
Aysan, M. A. (2007). Muhasebe ve Kurumsal Yönetim, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (35), 17-24.
Bayraktar, O. (2012). Ağaçlar ve Şirketler. İstanbul: İGİAD Yayınları.
Birincioğlu, Nihan (2016). Aile İşletmelerinin Sürekliliklerini Tehdit Eden Unsurlar: Nitel Bir Araştırma. İçinde Ö. O. Fettahlıoğlu, C. Birin (Eds), Congres Book 3rd INTERNATIONAL CONGRESS ON SOCIAL SCIENCES, CHINA TO ADRIATIC (480-493). Antalya.
Civelek, M. & Özkan A. (2008). Temel ve Tekdüzen Maliyet Muhasebesi (4. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
Covey, S. M.R. & Merrill, R. R. (2016). Güven Her Şeyi Değiştiren Tek Şey, Çev. Çulpan Erhan, (10. Baskı). İstanbul: Varlık Yayınları.
Çaldağ, Y. & Ayanoğlu Y. (2008). Genel Muhasebe (5. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
Çaldağ, Y. (2008). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Uygulamaları (7. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
Çalıyurt, K, Turğay, İ. (2018). Halka Açık Aile Şirketlerinde Kurumsal Yönetim ve İç Denetin Uygulamalarının Değerlendirilmesi ve Derecelendirilmesi, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (2), 121-135.
Çatal, Ö. & Korkmaz, A. (2020). Aile İşletmelerinin Sürdürülebilirliğini Etkileyen Başarı ve Başarısız Dinamikleri Üzerine Bir Alan Araştırması: Isparta Ve Burdur Örneği, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2), 178-194.
Çelik, O. (2007).İşletmelerde Muhasebe Bilgisi ve Şirket Demokrasisi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Çetiner, E. (2009). Genel Muhasebe Teori ve Uygulama (2.Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
Daştan, A. (2009). Ekonomik Kriz Dönemlerinde Muhasebe Bilgi Sisteminin İşletmelerdeki Rolü ve Kriz Yönetimine Katkısı, Muhasebe ve Denetime Bakış, (28), 57-72.
Demir, N. (2017). Aile Şirketlerinin Sürdürülebilirliği ve Finansal Yönetim İlişkisinde Kadın Yöneticilerin Etkinliği, İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi, (2), 61-77.
Dumanlı, M. (2018). Kurumsal Yönetim ve Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma: Finansal Performans Analizi Vaka Çalışması, T.C. Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Egeli, T. & Koçer B. (2014). Kuşaktan Kuşağa Servet Köprüsü, Aile varlıklarının sürdürülebilir yönetimi. İstanbul: Scala Yayıncılık.
Gökçen, G. (2009). Genel Muhasebe İlkeler ve Tek Düzen Hesap Planı Uygulamaları (2. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
Günal, D., Ufacık, O. E. & Aşkun, O. B. (2020). İşletmelerin Sürdürülebilirlik Serüveni: Hatay İli Örneği, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XLIX (2), 257-271.
Hatunoğlu, Z. & Güneş, N. (2012). Kurumsal Yönetim Uygulamalarının Muhasebe Bilgi Sistemine Etkileri, II. Bölgesel Sorunlar ve Türkiye Sempozyumu, 1-2 Ekim 2012, 238-244.
https://www.sustainability-reports.com/organizations/ (Erişim Tarihi:30.05.2021).
İzci, Ç. (2014). Muhasebe Verilerinin İşletmelerin Stratejik Yönetim ve Karar Alma Sürecinde Kullanımı ve Önemi, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (23). 188-206. doi: http://dx.doi.org/10.11611/JMER292 188.
Karpuzoğlu, E. (2002). Büyüyen ve Gelişen Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma, İstanbul: Hayat Yayınları.
Kızılboğa, R. & Özşahin, F. (2013). Etkin Bir İç Kontrol Sisteminin İç Denetim Faaliyetine ve İç Denetçilere Katkısı, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6 (2), 220-236.
King, R. (2007). Küçük İşletmeler İçin Büyük Fikirler, Çeviren: Kerem Özdemir, Pegasus Yayınları, İstanbul.
Kuşat, N. (2012). Sürdürülebilir İşletmeler İçin Kurumsal Sürdürülebilirlik ve İçsel Unsurları, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 14 (II), 227-242.
Lazol, İ. (2009). Maliyet Muhasebesi (4. Baskı). Bursa: Basım Yayın Dağıtım.
Özcan, M. (2001). Kar Yolu İşletmelerin Kar ve Verimini Artırmak İçin Sistematik Analiz Yolu (2.Baskı). İstanbul: Yönetim Geliştirme Merkezi Yayınları.
Özel, M. (2016). Stratejik Liderlik, İstanbul: Küre Yayınları.
Özeren, B. (2000). İç Denetim Standartları ve Mesleğin Yeni Açılımları, Ankara: T.C. Sayıştay Başkanlığı, Araştırma, İnceleme, Çeviri Dizisi:8.
Özsözgün Çalışkan, A. (2012). İşletmelerde Süreklilik ve Muhasebe Mesleği İlişkisi, Mali Çözüm, Temmuz-Ağustos 2012, 133-160.
Öztel, A., Köse, M. S., & Aytekin, İ. (2012). Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansının Ölçümü İçin Çok Kriterli Bir Çerçeve: Henkel Örneği, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1 (4), (Özel Sayı), 32-44.
Perek, S. (2014). Bizim Şirket, Danışmanımızdan Milyon Dolarlık Tavsiyeler. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Polat, E. (2018). Aile Şirketlerinde Kurumsal Yönetim İlkeleri Çerçevesinde Kurumsal Risk Yönetimi ve İç Kontrol Sistemi: TRC3 Bölgesi Uygulaması, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
PWC (2011). Türk İş Dünyasında Kurumsal Sürdürülebilirlik Uygulamaları Değerlendirme Raporu, www.pwc.com.tr (Erişim Tarihi:25.02.2014).
Rob Gray, R. & Bebbington, J. (2005). Corporate Sustainability:Accountability and the Pursuit of the Impossible Dream, Centre for Social and Environmental Accounting Research, https://www.st-andrews.ac.uk/media/csear/discussion-papers/CSEAR_dps-sustain-handcorp.pdf (Erişim Tarihi:16.12.2014).
SASB (2021). (https://www.sasb.org/about/ (Erişim Tarihi:30.05.2021).
Senal S. & Aslantaş Ateş, B. (2012). Kurumsal Sürdürülebilirlik İçin Muhasebe ve Raporlama, Muhasebe ve Denetime Bakış, (36), 83-97.
Tokgöz N. & Önce, S. (2009). Şirket Sürdürülebilirliği: Geleneksel Yönetim Anlayışına Alternatif, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 11 (1), 249-275.
Tuğay O., Dalğar, H. & Tekşen, Ö. (2014). Ekonomik Kriz Dönemlerinde İşletmelerin Muhasebeye Karşı Tutumlarındaki Değişikliklerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (61), 1-17.
Vizistrano, V. (2016). Aile İşletmelerinde Yeni Bir Yönetim Anlayışı Olarak Aile İşletmeleri Ofisi: Bir Vaka Çalışması, T.C. Yaşar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Warner, S. (2014). Bütçe ve Muhasebe Sırları, Çev., Rana Alpöz, İstanbul: NTV Yayınları.
Yılmaz, S. (2019). Aile Şirketlerinde Bağımsız Denetim Algısını Tespit Etmeye Yönelik Bir Araştırma, Nevşehir Hacı Bektaş Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.