Mithat TURHAN, İlter HELVACI, Gaye ONAN

Psikolojik Dayanıklılık, Çalışan Dayanıklılığı, Örgütsel Dayanıklılık İle İş Tatmini Arasındaki İlişkiler: Hizmet Sektörü Üzerine Bir Araştırma

Amaç – Günümüzde işletmeler yoğun bir rekabet ortamında ve baş döndüren bir gelişim hızına sahip olan teknolojik ilerlemeler ile çevrili bir şekilde faaliyet göstermektedir. Bu sürekli değişen iş atmosferinde hayatta kalabilmenin koşullarından biri de iş görenlerin ve örgütlerin dayanıklı olmasıdır. Bu çalışmada bireylerin dayanıklılığını yansıtan psikolojik ve çalışan dayanıklılığı kavramları ile örgütsel dayanıklılık arasındaki ilişkileri incelemek ve tüm bu dayanıklılık türlerinin çalışanların iş tatmini üzerindeki etkisini ortaya koymak hedeflenmiştir. Yöntem – Araştırma kapsamındaki veriler Mersin ilinde finans ve lojistik sektörlerinde çalışan 208 iş görenden anket yolu ile toplanmıştır. Verilerin analizi için öncelikle normallik analizi, güvenilirlik analizi ve tanımlayıcı analizler gerçekleştirilmiştir. Daha sonra değişkenler arasındaki ilişkilerin tespiti için ise korelasyon ve regresyon analizleri kullanılmıştır. Bulgular – Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre psikolojik dayanıklılığın çalışan dayanıklılığını pozitif yönde ve çalışan dayanıklılığının örgütsel dayanıklılığı pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Ayrıca psikolojik dayanıklılığın ve örgütsel dayanıklılığın iş tatminini pozitif yönde etkilediği, çalışan dayanıklılığının ise iş tatmini üzerinde bir etkisi olmadığı belirlenmiştir. Tartışma – Dayanıklı çalışanlara sahip olmak isteyen işletmelerin öncelikle çalışanların psikolojik dayanıklılığını arttırmaya yönelik faaliyetlerde bulunması gerekmektedir. Bununla beraber çalışanlar arasında örgütsel dayanıklılık algısını oluşturabilmek için de bir takım eylem planlarına ihtiyaç vardır. Böylelikle çalışan iş tatmininin artışı sağlanabilir.

The Relationships Between Psychological Resilience, Employee Resilience, Organizational Resilience, and Job Satisfaction: A Study on the Service Sector

Purpose – Today, organizations operate in an intensely competitive environment and surrounded by technological advances that have a dizzying development. One of the conditions for surviving in this ever-changing business atmosphere is the resilience of employees and organizations. This study is aimed to examine the relationships between psychological and employee resilience, which reflect the resilience of individuals, and organizational resilience, and to reveal the effect of all these types of resilience on the job satisfaction of employees. Design/methodology/approach – The data within the scope of the research were collected through questionnaires from 208 employees working in the finance and logistic sectors in Mersin Province. For the analysis of the data, first of all, normality tests, reliability analysis, and descriptive analysis were used. Then, correlation and regression analyzes were used to determine the relationships between the variables. Findings – According to the analysis results, it was determined that psychological resilience affects employee resilience positively and employee resilience positively affects organizational resilience. In addition, it has been revealed that psychological resilience and organizational resilience have a positive effect on job satisfaction, while employee resilience has no effect on job satisfaction. Discussion – Organizations that want to have resilient employees must first engage in activities to increase the psychological resilience of employees. However, some action plans are needed in order to create a perception of organizational resilience among employees. Thus, employee job satisfaction can be increased.

PDF

___

Ackfeldt, A. L., Coote, L. V. (2005). A study of organizational citizenship behaviors in a retail setting. Journal of business research, 58(2), 151-159.
Akçay, V. H. (2012). Pozitif psikolojik sermayenin iş tatmini ile ilişkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 123-140.
Akduran, E. (2019). Çalışan dayanıklılığının işletmelerde verimlilik algısına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Alegre, I., Mas-Machuca, M., & Berbegal-Mirabent, J. (2016). Antecedents of employee job satisfaction: Do they matter?. Journal of Business Research, 69(4), 1390-1395.
Ataman, G. (2001). İşletme yönetimi. Türkmen Kitabevi, İstanbul.
Bagozzi, P. and Yi, Y. (2012). Specification, evaluation, and interpretation of structural equation models, Journal Of the Academic Markating Science, 40(8), 8-34.
Bakker, A. B., Schaufeli, W. B. (2008). Positive organizational behavior: Engaged employees in flourishing organizations. Journal of Organizational Behavior, 29, 147–154.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognition theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
Bandura, A., Locke, E. A. (2003). Negative self-efficacy and goal effects revisited. Journal of applied psychology, 88(1), 87-99.
Brislin, R (1993). Understanding cultuer’s influence on behavior. Fort Worth: Haracourt Brace College Publishers.
Britt, T. W., Shen, W., Sinclair, R. R., Grossman, M. R., & Klieger, D. M. (2016). How much do we really know about employee resilience?. Industrial and Organizational Psychology, 9(2), 378-404.
Brown, R., Wey, H., & Foland, K. (2018). The relationship among change fatigue, resilience, and job satisfaction of hospital staff nurses. Journal of Nursing Scholarship, 50(3), 306-313.
Burnard, K., & Bhamra, R. (2011). Organisational resilience: development of a conceptual framework for organisational responses. International Journal of Production Research, 49(18), 5581-5599.
Caniëls, M. C., & Baaten, S. M. (2019). How a learning-oriented organizational climate is linked to different proactive behaviors: The role of employee resilience. Social Indicators Research, 143(2), 561-577.
Caniëls, M. C., & Hatak, I. (2019). Employee resilience: considering both the social side and the economic side of leader-follower exchanges in conjunction with the dark side of followers’ personality. The International Journal of Human Resource Management, 1-32.
Connor, K. M., & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor‐Davidson resilience scale (CD‐RISC). Depression and anxiety, 18(2), 76-82.
Coutu, D. L. (2002). How resilience works. Harvard business review, 80(5), 46-56.
Çetin, F., & Basım, H. N. (2011). Psikolojik dayanıklılığın iş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarındaki rolü. Is, Guc: The Journal of Industrial Relations & Human Resources, 13(3).
Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
Elsbach, K. D. (1999). An expanded model of organizational identification. Research in Organizational Behavior, 21, 163-200.
Fletcher, D., & Sarkar, M. (2013). Psychological resilience: A review and critique of definitions, concepts, and theory. European psychologist, 18(1), 12-23.
Freeman, S. F., Hirschhorn, L., & Triad, M. M. (2003). Organizational Resilience. In Moral purpose and organizational resilience. Academy of Management Proceedings, Vol. 2003, No. 1, B1-B6.
Garcia-Dia, M. J., DiNapoli, J. M., Garcia-Ona, L., Jakubowski, R., & O'Flaherty, D. (2013). Concept analysis: resilience. Archives of psychiatric nursing, 27(6), 264-270.
George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
Habip, E., Tanyıldızı, H., & Kazan, H. (2020). Örgütsel Sessizlik Ve Çalışan Dayanıklılığın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Desteğin Moderatör Rolü. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 188-205.
Hackman, J. R. ve Oldham, G. R. (1975). Development of the job diagnostic survey. Journal of Applied Psychology, 60(2), 159-170.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. (2014). Multivariate data analysis (7 Baskı.). Londra: Pearson Education.
Holling, C.S. (1973), Resilience and stability of ecological systems. Annual Review of Ecology and Systematics, Vol. 4 No. 1, pp. 1-23.
Hoppock, R. (1937). Job satisfaction of psychologists. Journal of Applied Psychology, Vol. 21, 300.
Kantur, D., & Say, A. I. (2015). Measuring organizational resilience: A scale development. Journal of Business Economics and Finance, 4(3).456-472
Karacabey, M. F., Bozkuş, K. (2019). Psikolojik sağlamlığın, tükenmişlik, iş tatmini ve örgütsel bağlılığa etkisi: suriyeli göçmenlerin türkçe öğretmenleri üzerinde bir uygulama . İş, Güç: Endüstri İlişkileri ve Insan Kaynakları Dergisi, 21(2), 91-110.
Karslı, M. B., Demirel, T. ve Kurşun, E. (2020). Examination of different reading strategies with eye tracking measures in paragraph questions. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 92-106.
Kıran, F., & Özmen, M.(2018) Çalışanlarının Algılarıyla Mermer Fabrikalarının Örgütsel Dayanıklılıkları. Bucak İşletme Fakültesi Dergisi, 1(1), 91-106.
Kuntz, J. R., Näswall, K., & Malinen, S. (2016). Resilient employees in resilient organizations: Flourishing beyond adversity. Industrial and Organizational Psychology, 9(2), 456-462.
Laschinger, H. K. S., Finegan, J., Shamian, J., & Wilk, P. (2001). Impact of structural and psychological empowerment on job strain in nursing work settings: expanding Kanter’s model. Journal of nursing Administration, 31(5), 260-272.
Lengnick-Hall, C. A., Beck, T. E., & Lengnick-Hall, M. L. (2011). Developing a capacity for organizational resilience through strategic human resource management. Human Resource Management Review, 21(3), 243–255.
Liang, F., & Cao, L. (2021). Linking Employee Resilience with Organizational Resilience: The Roles of Coping Mechanism and Managerial Resilience. Psychology Research and Behavior Management, 14, 1063.
Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. In M. D. Dunnette (Ed.), Handbook of industrial and organizational psychology. Chicago, IL: Rand McNally.
Luthans, F., Avolio, B. J., Walumbwa, F. O., & Li, W. (2005). The psychological capital of Chinese workers: Exploring the relationship with performance. Management and organization review, 1(2), 249-271.
Luthans, F., Youssef, C. M., Avolio, B. J. (2007). Psychological capital: Developing the human competitive edge. New York: Oxford University Press..
Luthar, S. S., Cicchetti, D., & Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child development, 71(3), 543-562.
Lyons, S. T., Schweitzer, L., & Ng, E. S. (2015). Resilience in the modern career. Career Development International, Vol. 20 No. 4, 363-383
Ma, Z., Xiao, L., & Yin, J. (2018). Toward a dynamic model of organizational resilience. Nankai Business Review International.
Mallak, L. (1998). Putting organizational resilience to work. Industiıal Management-Chıcago Then Atlanta, 8 (13), 1-9.
Naswall, K., Kuntz, J., & Malinen, S. (2015). Employee resilience scale (EmpRes): Technical report (Resilient Organisations Research Report 2015/04). Christchurch, New Zealand: University of Canterbury.
Öz,F., & Bahadır Yılmaz, E. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: Psikolojik sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(3), 82-89.
Özdamar, K. (2003). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Eskişehir: Kaan Kitabevi
Özmutaf, E. (2019). Tekstil sektöründe motivasyon örgütsel bağlılık ve çalışan dayanıklılığı ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi. İstanbul.
Prayag, G., Spector, S., Orchiston, C., & Chowdhury, M. (2020). Psychological resilience, organizational resilience and life satisfaction in tourism firms: Insights from the Canterbury earthquakes. Current Issues in Tourism, 23(10), 1216-1233.
Rahmawati, S. W. (2013). Employee resiliencies and job satisfaction. Journal of Educational, Health and Community Psychology, 2(1), 30-37.
Richardson, G. E., & Waite, P. J. (2002). Mental health promotion through resilience and resiliency education. International Journal of Emergency Mental Health, 4(1), 65-76.
Ruiz-Martin, C., López-Paredes, A., & Wainer, G. (2018). What we know and do not know about organizational resilience. International Journal of Production Management and Engineering, 6(1), 11-28.
Sagone, E., & De Caroli, M. E. (2016). “Yes… I can”: psychological resilience and self-efficacy in adolescents. International Journal of Developmental and Educational Psychology, 1(1), 141-148.
Saleem, H. (2015). The impact of leadership styles on job satisfaction and mediating role of perceived organizational politics. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 172, 563-569.
Sancı, V., & Uçar,M. (2021). Tekstil Sektöründe Çalışan Kadınların Benlik Saygısının Psikolojik Dayanıklılık Düzeyleri Üzerine Etkisi. Journal of Humanities and Tourism Research, 11(1), 33-52.
Seibert, S. E., Wang, G., & Courtright, S. H. (2011). Antecedents and consequences of psychological and team empowerment in organizations: a meta-analytic review. Journal of Applied Psychology. 95, 5. 981-1003
Siu, O. L., Hui, C. H., Phillips, D. R., Lin, L., Wong, T. W., & Shi, K. (2009). A study of resiliency among Chinese health care workers: Capacity to cope with workplace stress. Journal of Research in Personality, 43(5), 770-776.
Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: assessing the ability to bounce back. International journal of behavioral medicine, 15(3), 194-200.
Spagnoli, P., Caetano, A., Santos, S. C. (2012). Satisfaction with job aspects: Do patterns change over time? Journal of business research, 65(5), 609-616.
Spector, P. E. (1997). Job satisfaction: Application, assessment, causes, and consequences. Vol 3, London: Sage Publication.
Sünkür, M. (2014). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin olumlu psikolojik sermaye algılarının iş doyumları ve örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
Şeşen, H. (2010). Öncülleri ve sonuçları ile örgüt içi girişimcilik: Türk savunma sanayinde bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. T.C. Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Tang, S. W., Siu, O. L., & Cheung, F. (2014). A study of work–family enrichment among Chinese employees: The mediating role between work support and job satisfaction. Applied Psychology, 63(1), 130-150.
Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Tekingündüz, S., Kurtuldu, A., & Öksüz, S. (2015). İş-aile yaşam çatışması, iş tatmini ve iş stresi arasındaki ilişkiler. Siyaset Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(4), 27-42.
Tonkin, K., Malinen, S., Näswall, K., & Kuntz, J. C. (2018). Building employee resilience through wellbeing in organizations. Human Resource Development Quarterly, 29(2), 107-124.
TUİK (2021). https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=37499, Erişim Tarihi:10.05.2021.
T.C.Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, (2021). Lojistik sektörü analiz raporu ve kılavuzu.
Vogus, T. J., & Sutcliffe, K. M. (2007). Organizational resilience: towards a theory and research agenda. In 2007 IEEE International Conference on Systems, Man and Cybernetics, 3418-3422.
Wagnild, G. M., & Young, H. M. (1993). Development and psychometric. Journal of nursing measurement, 1(2), 165-178.
Wild, K., Wiles, J. L., Allen, R. E., Warburton, J., Ng, S. H., & Shardlow, S. M. (2013). Resilience: Thoughts on the value of the concept for critical gerontology. Ageing and Society, 33(1), 137.
Wright, T. A. (2006). The emergence of job satisfaction in organizational behavior: A historical overview of the dawn of job attitude research. Journal of Management History. 12 (3), 262-277
Youssef, C. M., & Luthans, F. (2007). Positive organizational behavior in the workplace: The impact of hope, optimism, and resilience. Journal of management, 33(5), 774-800.
Zheng, Z., Gangaram, P., Xie, H., Chua, S., Ong, S. B. C., & Koh, S. E. (2017). Job satisfaction and resilience in psychiatric nurses: A study at the Institute of Mental Health, Singapore. International Journal of Mental Health Nursing, 26(6), 612-619. https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor-bilgileri, Erişim Tarihi: 30.06.2021.