Petrol ve Doğalgaz Fiyatları İle Hisse Senedi Fiyatları İlişkisi: BİST Sinai SektöründeAmpirik Bir Araştırma

Amaç – Hisse senedi fiyatlarına etki eden faktörlerin belirlenmesi finans açısından önemli bir araştırmakonusudur. Bu çalışmanın amacı da petrol ve doğalgaz fiyatları ile sanayi sektöründe faaliyet gösterenşirketlerin hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Yöntem – Çalışmanın amacı doğrultusunda 2010 Ocak ile 2019 Aralık dönemi için aylık ABD dolarıcinsinden ham petrol, Brent petrol ve doğalgaz fiyatları ile Borsa İstanbul Sınai endeksinde yer alan veverilerine kesintisiz ulaşılabilen 111 şirketin ABD doları cinsinden hisse senedi fiyatları kullanılarakpanel eşbütünleşme testi gerçekleştirilmiştir. Hisse senedi fiyatlarının bağımlı değişken, sırasıyla hampetrol, Brent petrol ve doğalgaz fiyatlarının bağımsız değişken olduğu üç ayrı model oluşturulmuştur.Eşbütünleşme tespit edilen modeller için panel vektör hata düzeltme modeli ile uzun ve kısa dönemlinedensellik ilişkisi araştırılmıştır. Bulgular – Analizler sonucunda petrol fiyatları ile hisse senedi fiyatları arasında eşbütünleşme ilişkisibelirlenmiştir. Doğalgaz fiyatları ile hisse senedi fiyatları arasında ise uzun dönemli bir ilişki tespitedilememiştir. Panel vektör hata düzeltme modeli de petrol fiyatlarındaki artışın hisse senedi fiyatlarınıartırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Tartışma – Çalışmada sanayi işletmeleri için bir maliyet unsuru olan petrolün fiyatındaki artışın hissesenedi fiyatlarını artırdığı belirlenmiştir. Petrol fiyatlarındaki artışın üretim artışını ifade etmesi, artanpetrol fiyatları nedeniyle gelir transferi yapılan tarafların elde ettikleri geliri sermaye piyasalarındayatırım olarak değerlendirmeleri veya petrol fiyatlarındaki artışa paralel olarak satış fiyatlarını artıranişletmelerin net nakit girişlerinin artıyor olması bu sonucu meydana getirebilir.

The Relationship Between Oil and Natural Gas Prices and Stock Price: An Empirical Research in BIST Industrial Sector

Purpose – Determining the factors affecting stock prices is an important research subject in terms offinance. The aim of this study is to determine the relationship between oil and natural gas prices and thestock prices of companies operating in the industrial sector. Design/methodology/approach – For the purpose of the study, the panel cointegration test was appliedwith crude oil, Brent oil and natural gas prices in US dollars and US dollar stock prices of 111 companiesincluded in the Borsa Istanbul Industrials index and whose data are available continuously for the periodof January 2010 and December 2019. Three separate models were designed in which stock prices are thedependent variable and crude oil, Brent oil and natural gas prices are independent variables respectively.Long and short term causality relationships were investigated with panel vector error correction modelfor models with cointegration. Findings – As a result of the analysis, the cointegration relationship between oil prices and stock priceshas been determined. On the other hand, a long-term relationship could not be determined betweennatural gas prices and stock prices. The panel vector error correction models also conclude that theincrease in oil prices increases stock prices. Discussion – In the study, it was determined that the increase in the price of oil, which is a cost elementfor industrial enterprises, increases the prices of stock. The fact that the increase in oil prices expressesthe increase in production, the parties to whom income transfer is made due to the rising oil pricesevaluate their income as investment in capital markets or the increase in the net cash inflows of theenterprises that increase their sales prices in parallel with the increase in oil prices may result in thesefindings.

PDF

___

Abdioğlu, Z. ve Değirmenci, N. (2014). Petrol fiyatları-hisse senedi fiyatları ilişkisi: BIST sektörel analiz. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8), 1-24.
Avcı, Ö. B. (2015). Petrol fiyatlarının hisse senedi piyasasına etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 27-34.
Bayraç, H. N. (2005). Uluslararası Petrol Piyasasının Ekonomik Analizi, http://www.tek.org.tr/files/forum/t527.pdf (Erişim Tarihi:10 Ocak 2021)
Bozkurt, İ. ve Karakuş, R. (2020). Finansal İçerme – Ekonomik Gelişmişlik İlişkisi: Dünya Geneli İçin Ampirik Bir İnceleme, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(3), 1504-1523
BP (2020). Statistical Review of World Energy 2020. https://www.bp.com/content/dam/bp/businesssites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statistical-review/bp-stats-review-2020-fullreport.pdf (Erişim Tarihi: 15 Ocak 2021)
Chudik, A. and Pesaran, M. H. (2015). Common correlated effects estimation of heterogeneous dynamic panel data models with weakly exogenous regressors. Journal of Econometrics, 188(2), 393-420.
Çelik, M. K., Aktaş, Z., Kurtaran, A. ve Kurtaran, A. T. (2019). The Relationship between the Oil Prices and Stock Prices: An Application in BIST Chemical, Oil, Plastic Index. International Journal of Energy Economics and Policy, 9(6), 165-170.
EIA (2020, Eylül). Use of oil, https://www.eia.gov/energyexplained/oil-and-petroleum-products/use-ofoil.php (Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021)
EIA (2020, Kasım). Use of natural gas, https://www.eia.gov/energyexplained/natural-gas/use-of-naturalgas.php (Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021)
El Hedi, A. M. and Fredj, J. (2010). Short and long-term links between oil prices and stock markets in Europe. Economics Bulletin, 30(1), 817-828.
Elian, M. I. and Kisswani, K. M. (2018). Oil price changes and stock market returns: cointegration evidence from emerging market. Economic Change and Restructuring, 51(4), 317-337.
Eyüboğlu, K. ve Eyüboğlu, S. (2016). Doğal Gaz ve Petrol Fiyatları ile BIST Sanayi Sektörü Endeksleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Journal of Yaşar University, 11(42), 150-162.
Güler, S. ve Nalın, H. T. (2013). Petrol fiyatlarının İMKB endeksleri üzerindeki etkisi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9(2):79-97.
İşcan, E. (2010). Petrol fiyatının hisse senedi piyasası üzerindeki etkisi. Maliye Dergisi, 158, 607-617.
Karhan, G. ve Aydın, H. İ. (2018). Petrol Fiyatları, Kur ve Hisse Senedi Getirileri Üzerine Bir Araştırma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(19), 405-413.
Kendirli, S. ve Çankaya, M. (2016). Ham Petrol Fiyatlarının BİST 100 Ve BİST Ulaştırma Endeksleri İle İlişkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 136-141.
Kilian, L. (2020). Understanding the Estimation of Oil Demand and Oil Supply Elasticities. Federal Reserve Bank of Dallas Working Paper No. 2027.
Li, S. F., Zhu, H. M. and Yu, K. (2012). Oil prices and stock market in China: A sector analysis using panel cointegration with multiple breaks. Energy Economics, 34(6), 1951-1958.
Oralbaykızı, A. S. (2019). Petrol Fiyat Değişimlerinin BİST Endeks Getirileri Üzerindeki Etkisinin Analizi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 247-265.
Özcan, G. ve Karter, Ç. (2020). Türkiye’de Petrol Fiyatları ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Boostrap Rolling Window Yaklaşımı. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 7(2), 105-114.
Öztürk, M. B., Gümüş, G. K., Taşkın, F. D. ve Çağlı, E. Ç. (2013). Petrol ve Doğalgaz Fiyatları ile İmalat ve Kimya-Petrol-Plastik Sektörlerinin Endeksleri Arasındaki İlişki. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 64-74.
Pesaran, M. H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels, CESifo Working Paper No. 1229, Center for Economic Studies and ifo Institute (CESifo), Munich.
Pesaran, M. H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross‐section dependence. Journal of applied econometrics, 22(2), 265-312.
Pesaran, M. H., Ullah, A. and Yamagata, T. (2008). A bias‐adjusted LM test of error cross‐section independence. The Econometrics Journal, 11(1), 105-127.
Sandal, M., Çemrek, F., & Yıldız, Z. (2017). BİST 100 Endeksi ile Altın ve Petrol Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(3), 155- 170.
Syzdykova, A. (2017). Petrol Fiyatlarının Hisse Senedi Piyasasına Etkisi: Kazakistan Borsası Örneği. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(4), 259-269.
Tatoğlu, F.Y. (2018). Panel Zaman Serileri Analizi. İstanbul, Beta Yayınları.
Westerlund, J. (2007). Testing for error correction in panel data. Oxford Bulletin of Economics and statistics, 69(6), 709-748.
Yıldırım, M., Bayar, Y. ve Kaya, A. (2014). Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 62, 93-108.
Yurdakul, F. ve Aktaş, S. B. (2020). Türkiye Ekonomisinde Altın ve Petrol Fiyatlarının Makroekonomik Değişkenlerle İlişkisi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 22-37.