İş Modelindeki Değer Önerileri Mukayesesi Yoluyla Katılım Bankalarının Mevcut Durumunun Analizi
Bu makalenin amacı, Türkiye’deki katılım bankalarının, konvansiyonel bankalar ile iş modelindeki değer önerileri kalemleri açısından mukayese edilmesidir. Söz konusu mukayesenin neticesinde, katılım bankalarının başarılı ve başarısız oldukları noktalar tespit edilmekte, ardından bunların olası sebepleri ortaya konulup bunlara dair çözüm önerileri sunulmaktadır. Bahsi geçen amacı gerçekleştirirken, literatürdeki genel temayülün aksine, finansal oran analizi yerine, iş modeli kanvasında yer alan değer önerileri kısmına dâhil edilebilecek kalemlerin miktar ve oran analizi yapılmaktadır. Türkiye’deki tüm katılım bankalarını ve konvansiyonel bankaları içeren çalışma, BDDK’dan edinilen Temmuz 2017 verilerine dayanmaktadır. Bu bağlamda makalenin öne çıkan bulguları şunlardır; aktif toplamı ve krediler açısından büyüklüğü %5 civarı olan katılım bankalarının; işletme, nakdi KOBİ, konut ve özellikle taşıt kredilerindeki payı %5’in üzerindedir. Katılım bankalarını bu iki ana kalemde aşağıya çeken unsur, ihtiyaç kredileridir. Kredilerden daha iyi bir durumda olmak üzere mevduatların/fonların %5,9’unu toplayan katılım bankaları, mudi sayılarına göre de yaklaşık olarak %5 paya sahiptir. Katılım bankaları, TL ve döviz tevdiat hesabı açısından mevduat payına yakın oranlara sahip iken kıymetli maden hesabında %20 civarı bir paya sahiptir. Bu durum da ürün çeşitliliğinin, katılım bankalarını öne taşımak hususunda ne derece önemli olduğunu göstermektedir.
Analysis of Participation Banks Through Business Model Value Propositions
The aim of this work is to compare participation and conventional banks in terms of value propositions taking place in business model canvas. By this way, we identify successful and unsuccessful points of participation banks. Then, we present possible reasons behind these points. Astly, we offer solution proposals. While conducting this research, in contrast to general tendency in current literature, we make quantity and ratio analysis of the items taking place under value propositions of business model canvas instead of running financial ratio analysis by statistical methods. The work includes all participation and conventional banks as of July 2017. The necessary data is gathered from Banking Regulation and Supervision Agency of Turkey. In result of our analysis, the main findings are as follows; the share of participation banks is around %5 in terms of credits and assets whereas the ratio is higher regarding business, cash SME, housing and especially vehicle credits. The item which brings participation banks down is consumer credit/loan. In terms of deposits, they are slightly better than their position for credits with around %6 share. Regarding amount of depositors, the share is again around %5. Deposits in TL and foreign exchange, the share is closer to general deposit share, however, participation banksa re having almost %20 share in precious metal accounts. The results show that product range is very important for them to have better position in the market.
___
- Altan, M., ve Candoğan, M. A. (2014). Bankaların Finansal Performanslarının
Değerlemesinde Geleneksel ve Gri İlişki Analizi: Katılım Bankalarında
Karşılaştırmalı bir Uygulama, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi,
14, 27, ss.374-396.
- Ayrıçay, Y., Yardımcıoğlu, M., ve Demir, B., (2014). Mevduat ve Katılım Bankalarının
Finansal Performanslarının Karşılaştırması, Kahramanmaraş Sütçü İmam
Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (2), ss. 1-18.
- Bağcı, H. (2013). Ticari Bankalar ile Katılım Bankalarının Karlılık Performanslarının
Topsis Yöntemi ile Karşılaştırılması, Yüksek lisans Tezi, Dokuz Eylül
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Finansman
Programı, İzmir.
- Baykara, H. V. (2012). Katılım Bankalarında Etkinlik ve Verimlilik Analizi, Yüksek
lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
- BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu), (2017). Aylın Bülten, Temmuz
2017.
- Beck, T., Demirgüç-Kunt, A., ve Merrouche, O. (2013). Islamic vs. Conventional
Banking: Business model, Efficiency and Stability, Journal of Banking&Finance,
37, ss. 433-447.
- Buğan, M. F. (2015). Katılım Bankaları ile Konvansiyonel Bankaların Etkinliklerinin
VZA ve Malmquist TFV Endeksi ile Karşılaştırılması, Yüksek lisans Tezi,
Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı,
Gaziantep.
- Çalık, E. B., ve Aygün, M. (2017). Comparing the Financial Performance of
Conventional and Participation Banks with Basel III Criteria, Journal of Current
Research on Business and Economics, Cilt 7, Sayı 2, ss. 47-64.
- Dağ, S. (2011). Türkiye’deki Mevduat ve Katılım Bankalarının Etkinliklerinin Veri
Zarflama Analizi Yöntemiyle Karşılaştırılması, Yüksek lisans Tezi, Dumlupınar
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
- Dilek, S., ve Küçük, O. (2017). Customer Satisfaction in Participation Banks: A
Research in Kastamonu, Research in Business and Social Science, Cilt 6, Sayı 4,
ss. 22-33.
- Dinç, Y. (2017). Katılım Bankalarında Performansın Bileşenleri: Özel Cari Hesapların
Rolü, Türkiye İslam İktisadı Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, ss. 67-84.
- Doğan, M. (2013). Katılım ve Geleneksel Bankaların Finansal Performanslarının
Karşılaştırılması: Türkiye Örneği, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan, ss.
175-188.
- Ergeç, E. H., Kaytancı, B. G., ve Toprak, M. (2014). Katılım Bankası Müşterilerinin
Bankacılık Sistemi Kullanım Tercihleri: Mevduat Bankaları için İslami
Bankacılık Penceresi, Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, ss.
53-90.
- Esmer, Y., ve Bağcı, H. (2016). Katılım Bankalarında Finansal Performans Analizi:
Türkiye Örneği, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi, Cilt 8, Sayı 15, ss. 17-30.
- Iqbal, M., ve Molyneux, P. (2005). Thirty Years of Islamic Banking: History,
Performance and Prospects, Palgrave Macmillan, London: UK.
- Karaayhan, İ. (2008). Bankalarda Performans Değerlendirme ve Türkiye’de Faaliyet
Gösteren Katılım Bankaları Üzerinde bir Uygulama, Yüksek lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Muhasebe
Finansman Bilim Dalı, Konya.
- Karapınar, A. ve Doğan, İ. Ç. (2015). An Analysis on the Performance of the
Participation Banks in Turkey, Accounting and Finance Research, 4, 2, ss. 24-33.
- Orhan, Z. H., Karadoğan, S., ve Turan, M. (2017). Türkiye’de İslam İktisadı Tecrübesi:
Teorik ve Pratik Birikimler, içinde İslam İktisat Düşüncesi: Birikim ve Yönelim,
Maruf Vakfı Yay., İstanbul: Türkiye.
- Oğuz, A. B. (2016). Türkiye Kamu, Özel Sermayeli Mevduat ve Katılım Bankalarının
2005-2013 Arasındaki Bazı Bilanço Kalemlerinin Karşılaştırılması, Uluslararası
Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt 12, Sayı 29, ss. 225-241.
- Özkan, H. (2012). Katılım Bankacılığının Klasik Bankalarla Karşılaştırılması ve
Muhasebe Uygulamaları, Yüksek lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Muhasebe Finansman Bilim Dalı, Niğde.
- Özulucan, A., ve Deran, A. (2009). Katılım Bankacılığı ile Geleneksel Bankaların
Bankacılık Hizmetleri ve Muhasebe Uygulamaları Açısından Karşılaştırılması,
Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 6, Sayı 11, ss.
85-108.
- Parlakkaya, R., ve Çürük, S. A. (2011). Finansal Rasyoların Katılım Bankaları ve
Geleneksel Bankalar Arasında bir Tasnif Aracı Olarak Kullanımı: Türkiye Örneği,
Ege Akademik Bakış, Cilt 11, Sayı 3, ss. 397-405.
- Sakarya, B., ve Kaya, Y. (2013). Katılım Bankaları Mevduat Bankalarından Farklı mı
Çalışıyor?, EY International Congress on Economics I “Europe and Global
Economic Relationship,” 24-25 Ekim, Ankara: Türkiye.
- Selçuk, M. ve Yardımcıoğlu, F. (2017). İslam Ekonomisi ve Finansı Alanında
Türkiye’de Yazılan Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi, Uluslararası İslam
Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 3, ss. 63-78.
- Ülev, S., ve Yardımcıoğlu, F. (2017). 2000 Sonrası İslam Ekonomisi ve Finansı
Alanında Yayımlanan Türkçe Makalelerin Bibliyometrik Analizi, International
Congress on Politics, Economics and Social Studies, Ankara: PESA.
- Yurttadur, M., ve Demirbaş, H. (2017). Türkiye’de Bulunan Katılım Bankaları ve Özel
Sermayeli Mevduat Bankalarının Finansal Performanslarının Karşılaştırılması,
İGÜ Sos. Bil. Derg., 4(2), ss. 89-117.
- Yüksel, S. (2016). Katılım Bankalarında Karlılığı Belirleyen Faktörlerin MARS
Yöntemiyle İncelenmesi, Konferans Sunumu, International Joint Conference on
Islamic Economics and Finance (IJCIEF), 1-3 Eylül, İstanbul: Türkiye.