Türkİye’de Dİn Psİkolojİsİ Alanında İhtİda Üzerİne Yapılan Araştırmaların İçerİk ve Yöntem Bakımından İncelenmesİ

Nitel bir araştırma olan bu makale, Türkiye'de din psikolojisi alanında ihtidayı konu edinen saha çalışması yapmış akademik araştırmaları doküman incelemesi yöntemiyle ele almaktadır. Bu araştırmanın temel amacı din psikolojisi alanında hazırlanmış ihtida çalışmalarının sonuçlarını bütüncül bir şekilde görmek, ihtidaya yaklaşımı ve ele alış yöntemlerini inceleyerek konunun güncellenmesi ve eksikliklerin tespitinde katkı sunmaktır. Araştırmanın doküman grubunu bu ifade edilen kriterleri karşılayan 1979-2013 yılları arasında hazırlanmış 2'si doktora ve 4'ü master tezi, 1'i de makale olmak üzere yedi araştırma oluşturmaktadır. Araştırmalardan elde edilen verilerle, yaş aralığı 17- 66 arasında değişen %54'ü erkek, %45'i kadın, %63'ü lisans ve üstü eğitim almış İngiliz, Alman, Belçika, Güney Kore ve Nijeryalı 487 mühtedinin din değiştirme hadisesi incelenmiştir. Dokümanlar betimsel analize tabi tutulmuş, veriler ihtida öncesi, süreci ve sonrası olmak üzere üç temada toplanmış, bunların da alt temaları oluşturulmuştur. İhtida öncesinde mühtedilerin çocukluk ve ergenlik dönemlerine önem verildiği, anne-baba ilis?kileri, çocukken mutluluk problemlerinin olup olmadıg?ı, din eg?itimi alıp almadıkları, ailelerin dini görüs?lerinin ihtida sürecine etkisinin olup olmadığının ele alındığı gözlemlenmiştir. İhtida sürecinde ise mühtedilerin İslam'la tanışma durumları, İslam'a yaklaşma eğilimleri ve İslam'a yönelik önceki algı durumları işlenmiştir. İhtida sonrasında ise mühtedilerin yaşadıkları zorluklar ve bunlarla başa çıkma süreç ve yöntemlerine değinilmiştir

EXAMINING OF THE RESEARCHES ABOUT CONVERSION TO ISLAM, IN TERMS OF CONTENT AND METHOD, IN THE FIELD OF PSYCHOLOGY OF RELIGION IN TURKEY

This article, a qualitative research, examines the academic researches in psychology of religion in Turkey that have made of studies related conversion to Islam by means of document examination. Main purposes of this study is to present the results of the religious conversion studies as a whole, to examine the methods and approaches used, and to determine what is missing and how these studies can be improved. We restricted our study with the studies that is conducted in Turkey and, discusses conversion to Islam, and depends on a survey. Depending on these criteria we determined seven researches including two dissertations, four master thesis and an article. All of which have been published between 1979 and 2013. Total sample is 487 converts, aged between 16 and 66, %54 male, %45 were female and %63 had at least undergraduate degree. These converts were from England, Germany, Belgium, South Korea and Nigeria. The documents has subjected to descriptive analysis. Data have been categorized under three themes as the process before the conversion, the process of conversion, and the process after conversion. The data were analysed depending on these subtitles: periods of childhood and adolescence, relationships with parents, being happy or not prior to adulthood, religious education, and whether or not their parents had involved into their decision making for conversion. We also consider how these converts get informed about Islam and their previous thoughts about Islam, difficulties after the conversion, and how they have overcome

PDF

___

Altun, M., Müslüman Olan Almanlar Üzerine Psiko-Sosyal Bir İnceleme, Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana 2012.
Aydın, A. R., “Çocuğun Dini Kişiliğinin Gelişiminde Aile Faktörü”, EKEV Akademi Dergisi(15), 2003, s.:105-112.
Başkurt, İ., “Yaygın Din Eğitimi ve Sosyo-Psikolojik Açıdan İhtida Hadisesi (Üsküdar, Kadıköy ve Beyoğlu Örneği)”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(14), 2006, s.:173-205.
Bahadır, A., “Ergen Kişiliği Bağlamında Din-Kişilik İlişkisi”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(14), 2002, s.:111-123.
Barker, E., “Bringing Them In: Some Observation on Methods of Recruitment Employed by New Religious Movements”, ed.: A. R. Brockway- J. P. Rajashekar, New
Religious Movements and the Church, 1987, s.:69-79. Bartoszewicz, M. G., Controversies of Conversions: The Potential Terrorist Threat of European Converts To Islam, Doctoral Dissertation, University of St Andrews 2013.
Bezmez, S.- Brown, C. H., RedHouse Sözlük, İstanbul 2007, Sev Yayıncılık.
Curran, K., “Why God is Often Found Behind Bars: Prison Conversions and the Crisis.
Second Chances As”, Transformative Stories Rhd, 2015, 3(2), s.:161-184.
Demir, Z., “Din Değiştirmede Cinsiyet Rolü: Belçika Örneği” Milel ve Nihal, 10(1), 2003, s.:157-186.
Diaz, M. D.,“The Islam of “Our” Ancestors: An “Imagined” Morisco Past Evoked in Today’s Andalusian Conversion Narratives”, Journal of Muslims in Europe(2), 2013, s.:137-164.
Freud, S., Totem ve Tabu, çev.: S. Budak, İstanbul 1998, Öteki Yayınları.
Gürkan, S. L., “Yahudilik’te İhtida Meselesi”, İslam Araştırmaları Dergisi(7), 2002, s.:31-55.
Gürol, E., Sigmund Freud, İstanbul 2002, İz Yayıncılık.
Gürsu, O., Günümüzde Tasavvuf Yoluyla İslam’a Yönelişin Sosyo-Psikolojik Analizi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 1999,
Granqvist, P.- Kirkpatrick, L. A., “Religious Conversion And Perceived Childhood Attachment: A Meta-Anliysis”, The International Journal for the Psychology of Religion, 14(4), 2004, s.:223-250.
Hökelekli, H., Din Psikolojisi, Ankara 2009, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Hökelekli, H.- Çayır, C.,“Gençlerin Din Değiştirip Hristiyan Olmasında Etkili Olan Psiko-Sosyal Etkenler”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(1), 2006, s.:23-46.
http://www.pewresearch.org. Erişim tarihi:07.08.2017.
İmamoğlu, A.-Ferşadoğlu, S.,”Psikolojik Açıdan Ergenlerde Dini Tutum ve Davranış- ların Tahlili”, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(1), 2003, s.:20-24.
James, W., “Dini Dönüşüm”, çev.: A. Kuşat- vdg., Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (12), 2011, s.: 155-171
Jindra, I. W., “Toward an Integrative Theory of Religious Conversion: A Review Essay of The Oxford Handbook of Religious Conversion”, Pastoral Psychology, 65(3), 2016, s.:329-343. 98 ‹SLÂMÎ ‹L‹MLER DERG‹S‹
Köse, A., Neden İslam’ı Seçiyorlar? Müslüman Olan İngilizler Üzerine Psiko-Sosyal Bir İnceleme, İstanbul 1997, TDV İSAM Yayınları.
Köse, A., “İhtida”, DİA, XXI, 2000, s.:554-558.
Köse, A., “Din Değiştirmenin Psiko-Sosyolojik Nedenleri”, Türkiye’de Misyonerlik Faaliyetleri,
İstanbul 2005, Tartışmalı İlmi Toplantılar Dizisi, Ensar Neşriyat, s.:407-427
Kılavuz, M. A.,“Çocukluk Döneminde Dini Sorular”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(7), 1998, s.:379-382.
Karasar, N., Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara 2007, Nobel Yayınevi.
Kayıklık, H., “Din Psikolojisi” Adana 2011, Karahan Yayınları.
Kaya, M., “Ailede Anne-Baba Tutumlarının Çocuğun Kişilik ve Benlik Gelişimindeki Rolü”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(9), 1997, s.:193- 202.
Kim, H. C., Din Değiştirmenin Entelektüel Arka Planı, İstanbul 2003, Kaynak Yayınları.
Kirman, M. A.,“Din Değiştirme Olgusuna Sosyolojik Bir Yaklaşım”, Dini Araştırmalar(6), 2004, s.:75-88.
Kirman, M. A., “Küresel Bir Olgu Olarak Din Değiştirme ve Aile Kurumuna Etkisi”, Dini Araştırmalar(6), 2004, s.:269-280.
Oksanen, A., Religious Conversion: A Meta-Analytical Study, Lund, Sweden 1994, Lund University Press.
Oliveire, V. P.- Mariz, C. L., “Conversion to Islam in Contemporary Brazil”, Exchange, 35(1), 2006, s.:102-115.
Oshun, Z. A., Hristiyanlıktan İslam’a İslam’dan Hristiyanlığa Geçişin Psiko- Sosyal Sebepleri̇ Nijerya Örneği Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 2010.
Pargament, K. I., The Psychology of Religion and Coping, New York 1997, The Guilford Press.
Pazarlı, O., Din Psikolojisi, İstanbul 1982, Remzi Kitapevi.
Peker, H., Din Değiştirmede Psiko-Sosyolojik Faktörler, Yayınlanmamış Doktora Tezi,
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Ankara 1979.
Peker, H., Din Psikolojisi, İstanbul 2008, Çamlıca Yayınları.
Punch, K. F., Sosyal Araştırmalara Giriş Nicel ve Nitel Yaklaşımlar, çev.: D. Bayrak- H.
B. Arslan- Z. Akyüz, Ankara 2005, Siyasal Kitapevi.
Rambo, L., Undersitanding Religious Conversion, New Haven, London 1993, Yale University Press.
Rambo, L.,“Din Değiştirme Teorileri: Dini Değişimi Anlama ve Yorumlama”, çev.: H. Gül, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(17),2011, s.: 204-226.
Rhazzali, K., “Islam Online: A Netnography of Conversion”, Annual Review of the Sociology of Religion(6), 2015, s.:164-182.
Sakellariou, A., “From Greek Orthodoxy to Islam: Conversion in Contemporary Greek
Society and Public Self-Representation”, Journal of Muslims in Europe (1), 2012, s.:59-80.
Sremac, S., “Converting Into A New Reality: Social Constructionism, Practical Theology and Conversion”, Nova Prisutnost, 8(1), 2010, s.:7-27.
Staples, C. L.- Mauss, A. L., “Conversion or Commitment? A Reassesment of Snow Machalek Approach to the Study of Conversion”, Journal for the Scientific Study ... İhtida Üzerine Yapılan Araştırmaların İçerik ve Yöntem Bakımından İncelenmesi 99 of Religion, 26(2), 1987, s.:133-147.
Şahin, A., “Din Kaynaklı Stres Üzerine Bir Araştırma”, Necmettin Erbakan Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21(21), 2006, s.:147-180.
Şahin, A., “Din Psikolojisinde Bilişsel Yaklaşım: Mcintosh’un ‘Bilişsel Bir Şema Olarak
Din’ Teorisi Örneği”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (23), 2007, s.:35-50.
Tahralı, M., “Batıdaki İhtida Hadiselerinde Tasavvufun Rolü”, Uluslararası Birinci İslam
Araştırmaları Sempozyumu, İzmir 1985, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, s.:141-162
Thouless, R. H., An Introduction to the Psychology of Religion, New York 1971, Cambridge University Press.
Yıldırım, A.- Şimşek, H., Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara 2000, Seçkin Yayıncılık.
Yapıcı, A., “Müslümanlıktan Hristiyanlığa Geçişin Sebepleri Üzerine Sosyo-Psikolojik Bir İnceleme”, İslami Araştırmalar Dergisi, 20(2), 2007, s.: 221-238.
Zavalsız, Y. S., Türkiye’de Hristiyan Olan Müslümanlar: Psiko-Sosyolojik Bir Araştırma (1990-2010), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2011.