Mustafa ÖZTÜRK

309

Kur'an Kıssaları bağlamında isrâiliyyât meselesine farklı bir yaklaşım-tefsirde isrâiliyyât karşıtı söylemin tahlil ve tenkidi-

Günümüzde İsrâiliyyât diye adlandırılan rivayet malzemesi İslamın er- ken dönemlerinden itibaren özellikle Kuran kıssalarının tefsiri bağla- mında sıkça ve çokça kullanılmıştır. Ancak İbn Teymiyye ve talebesi İbn Kesîrin düştüğü muhalefet şerhleriyle birlikte İsrâiliyyâta mesafe konul- maya başlanmıştır. Bu arada Fahreddîn er-Râzî kelâmî kaygılarla ismet-i enbiya konusuna eğilmiş ve ardından İsrâiliyyâtın bilhassa peygamber kıssalarının tefsiri bağlamında kullanımı bir bakıma günah irtikabıyla eş- değer hale gelmiştir. Modern dönemde ise İsrâiliyyât Yahudi ve Hıristiyan kültüründen İslam kültürüne sokulan ve hiçbir bilgi değeri bulunmayan bir rivayet çöplüğü gibi değerlendirilmiş, bunun yanında İsrâiliyyâtın kaynağıyla ilgili olarak Reşid Rıza, Ahmed Emîn, Mahmûd Ebû Reyye, M. Hüseyin ez-Zehebî ve Remzi Nanâa gibi birçok müslüman araştırmacı tarafından komplo teorisiyle eşdeğer tezler ileri sürülmüştür.

A different approach to the biblical tales within the context of the Qur anic stories -an analysis and critique of the anti-biblical tale discourse in exegesis -

The material of narration that is called now Isrâiliyyât , i.e., literature of the Biblical tales, has been from the early years of Islam onward used frequently and widely in a particular connection with the interpretation of the Qur anic stories. Yet with Ibn Taymiyya s and his pupil Ibn Kathîr s notes of objection to the usage of the Biblical tales, the exegetical authors started to keep a distance from such tales. In the meantime, Fakhr al- Dîn al-Râzî got engaged in the discussion of the innocence of the proph- ets which made the use of the Biblical tales especially in interpreting the Qur anic stories of the prophets equal to sinning in a respect. As for the modern time, the Biblical tales have been considered a garbage of narra- tions which had been introduced from Judeo-Christian culture into Islam and which have no value at all. Furthermore, as regards the source of the Biblical tales, there have been put forward some theses, sounding like conspiracy theory, by many Muslim scholars such as Rashîd Ridâ, Ahmad Amîn, Mahmûd Abû Rayya, M. Hossein al-Dhahabî, and Ramzî Na nâa.
PDF

___

  • Abdurrahmân, Âişe, el-İsrâiliyyât fi’l-Ğazvi’l-Fikrî, Câmiatü’l-Karaviyyîn: Mağrib 1975.
  • Albayrak, İsmail, “Re-Evaluating the Notion of Isra‘iliyyat”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 14 (2001).
  • Ali el-Kârî, Ebü’l-Hasen Nûruddîn Ali, el-Esrâru’l-Merfûa, Beyrut 1971.
  • Arslan, Hüsamettin, “Bilgi, Naturalizm ve Değerler”, [Bilgi ve Değer içinde], Ankara 2002.
  • Bağcı, H. Musa, Beşer Olarak Hz. Peygamber, Ankara 2010.
  • Beğavî, Ebû Muhammed Hüseyn, Meâlimü’t-Tenzîl, Beyrut 1995.
  • Bikâî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn, Nazmu’d-Dürer, Kahire 2006.
  • Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed, el-Câmiu’s-Sahîh, İstanbul 1981.
  • Câbirî, Muhammed Âbid, Arap Aklının Oluşumu, çev. İbrahim Akbaba, İstanbul 1997.
  • Cevad Ali, el-Mufassal fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm, Bağdat trs.
  • Dihlevî, Şah Veliyyullah, el-Fevzü’l-Kebîr, çev. M. Sofuğolu, İstanbul 1980,.
  • Duman, Cengiz, “Hz. Süleyman ve Atlar Kıssası”, http://www.haksozhaber.net
  • Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş’as, es-Sünen, İstanbul 1981.
  • Ebû Reyye, Mahmûd, Edvâ ale’s-Sünneti’l-Muhammediyye, Beyrut trs.
  • Ebû Şehbe, Muhammed, el-İsrâiliyyât ve’l-Mevzûât fî Kütübi’t-Tefsîr, Kahire 1987.
  • Ebû Zehv, Muhammed, el-Hadîs ve’l-Muhaddisûn, Riyad 1984.
  • Emîn, Ahmed, Fecrü’l-İslâm, Kahire trs.
  • Emîn, Ahmed, Duha’l-İslâm, Kahire trs.
  • Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed, Tehzîbü’l-Lüğa, Beyrut 2001.
  • Fahreddîn er-Râzî, Ebû Abdillah Muhammed, İsmetü’l-Enbiyâ, Kahire 1986.
  • Fahreddîn er-Râzî, Ebû Abdillah Muhammed, et-Tefsîru’l-Kebîr, Beyrut 2004.
  • Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahya b. Ziyâd, Meâni’l-Kur’ân, Beyrut trs.
  • Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Muhammed, Besâiru Zevi’t-Temyîz, Beyrut trs.
  • Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed, İhyâu Ulûmi’d-Dîn, Endonezya trs.
  • Hatiboğlu, İbrahim, “İsrâiliyyat”, DİA, İstanbul 2001.
  • İbn Âşûr, Muhammed Tâhir, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Tunus trs..
  • İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak, el-Muharrerü’l-Vecîz, Beyrut 2001.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah, el-Musannef, Beyrut 1989.
  • İbn Ebî Ya’lâ, Ebü’l-Hüseyn Muhammed, Tabakâtü’l-Hanâbile, Riyad 1999.
  • İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed, Fethü’l-Bârî, Riyad 2000.
  • İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahmân, Mukaddime, Beyrut 2001.
  • İbn Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed, el-Müsned, İstanbul 1982.
  • İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed, Kitâbü’t-Tevhîd, Riyad 1988.
  • İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillah Muhammed, el-Menâru’l-Münîf, Halep 1983.
  • İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillah Muhammed, Hidâyetü’l-Hayârâ, Beyrut trs.
  • İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmail, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Beyrut 1983.
  • İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmail, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Cîze 1997.
  • İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah, Tefsîru Garîbi’l-Kur’ân, Beyrut 1978.
  • İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed, Lisânü’l-Arab, VIII. 278-279;
  • İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, Kahire 2001.
  • İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Takiyyüddîn Ahmed, Nakzü’l-Mantık, Kahire 1951.
  • İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Takiyyüddîn Ahmed, Der’u Teârüzi’l-Akl ve’n-Nakl, Riyad 1991.
  • İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Takiyyüddîn Ahmed, Mecmûatü’r-Resâil ve’l-Mesâil, Beyrut 1992.
  • İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Takiyyüddîn Ahmed, el-Cevâbü’s-Sahîh li-men Beddele Dîne’l-Mesîh, Riyad 1999.
  • İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Takiyyüddîn Ahmed, Mecmûu’l-Fetâvâ, Beyrut 2000.
  • İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr Muhammed, Ahkâmü’l-Kur’ân, Beyrut 1988.
  • İbnü’l-Esîr, Ebü’s-Saadât Mecdüddîn, en-Nihâye fî Garîbi’l-Hadîs, Beyrut 2008.
  • İsmail Paşa, Babanzâde Bağdatlı, Hediyyetü’l-Ârifîn, İstanbul 1951.
  • Kâsımî, Cemâleddîn, Tefsîru’l-Kâsımî (Mehâsinü’t-Te’vîl), Kahire 2003.
  • Kâtib Çelebi, Hacı Halife Mustafa b. Abdillah, Keşfü’z-Zünûn, İstanbul 1971.
  • Kisâî, Ebü’l-Hasen Ali b. Hamza, Kısasü’l-Enbiyâ, Leiden 1922.
  • Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed, el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, Beyrut 1988.
  • Kuzudişli, Ali, “el-Kütüb’ten ‘İsrailiyat’a Bir Kavramın Tarih İçindeki Yolculuğu”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 16, sayı: 1 (2012).
  • Ma’mer b. el-Müsennâ, Ebû Ubeyde, Mecâzü’l-Kur’ân, Mısır 1962.
  • Makdisî, Ebû Nasr Mutahhar b. Tâhir, el-Bed’ ve’t-Târîh, Bağdat trs.
  • Mâtüridî, Ebû Mansûr Muhammed, Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne, Beyrut 2005.
  • McCarthy, E.D., Bilgi Kültürü: Yeni Bilgi Sosyolojisi, çev. A. F. Yılmaz, İstanbul 2002.
  • Mengüşoğlu, Takiyettin, İnsan Felsefesi, İstanbul 1988.
  • Mes’ûdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Hüseyn, Mürûcü’z-Zeheb, nşr. Charles Pellat, Beyrut 1966.
  • Mustafavî, Allâme, et-Tahkîk fî Kelimâti’l-Kur’ân, Kahire-Beyrut 2009.
  • Münâvî, Zeynüddîn Muhammed, Feyzü’l-Kadîr, Beyrut 1995.
  • Na’nâa, Remzî, el-İsrâiliyyât ve Eserühâ fî Kütübi’t-Tefsîr, Beyrut 1970.
  • Nehhâs, Ebû Cafer Ahmed, İ’râbü’l-Kur’ân, Beyrut 1988.
  • Özcan, Hıdır, “İslâm’ın Yahûdi Kökeni Teorisi ile İlgili İddialar ve Çalışmalar”, İLAM Araştırma Dergisi, cilt: 3, sayı: 1 (1998).
  • Özervarlı, M. Sait, İbn Teymiyye’nin Düşünce Metodolojisi, İstanbul 2008.
  • Öztürk, Mustafa, Kur’an ve Tefsir Kültürümüz, Ankara 2010.
  • Râğıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, İstanbul 1986.
  • Reşid Rızâ, Muhammed, el-Hilâfe, Kahire 1994.
  • Reşid Rıza, Muhammed, el-Vahyü’l-Muhammedî, Beyrut 1406.
  • Reşid Rıza, Muhammed, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm (Tefsîru’l-Menâr), Beyrut 1999.
  • Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed, Arâisü’l-Mecâlis, Beyrut 2004.
  • Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed, el-Keşf ve’l-Beyân, Beyrut 2004.
  • Saîd b. Mansûr, Ebû Osmân Saîd, es-Sünen, Beyrut 1985.
  • Sâvî, Ahmed b. Muhammed, Hâşiyetü’s-Sâvî, Beyrut 2006.
  • Semîn el-Halebî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn, Umdetü’l-Huffâz, Beyrut 1993.
  • Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân, ed-Dürrü’l-Mensûr, Beyrut 1983.
  • Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân, el-Hasâisü’l-Kübrâ, Beyrut 1985.
  • Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Beyrut 2002.
  • Şâtıbî, Ebû İshâk İbrahim, el-Muvâfakât fî Usûli’ş-Şerîa, Beyrut 1997.
  • Şeybânî, Ebû Abdillâh Muhammed, Kitabu’s-Siyeri’l-Kebîr, Ankara 1989.
  • Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed, Câmiu’l-Beyân, Beyrut 1999.
  • Tirmizî, Ebû İsa Muhammed, el-Câmiu’s-Sahîh, İstanbul 1981.
  • Tokpınar, Mirza, “Men teşebbehe bi-kavmin fe-hüve minhum’ Hadisi Üzerine Bir İnceleme”, Hadis Tetkikleri Dergisi, cilt: 3, sayı: 2 (2005).
  • Tottoli, Roberto, “Origin and Use of the Term İsrâ’iliyyât in Muslim Literature”, Arabica, XLVI, Leiden 1999.
  • Tottoli, Roberto, Biblical Prophets in the Qur’ân and Muslim Literature, Surrey/Curzon 2002.
  • Turtuşî, Ebû Bekr Muhammed, Sirâcü’l-Mülûk, Kahire 1994.
  • Uçak, Nazan Özenç, “Bilgi: Çok Yüzlü Bir Kavram”, Türk Kütüphaneciliği, cilt: 24, sayı: 4 (2010).
  • Vâhidî, Ebü’l-Hasen Ali, el-Vasît fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Mecîd, Beyrut 1994.
  • Yargıcı, Atilla, “Tefsirlerde İsrailiyyat Konusuna Eleştirel Bir Yaklaşım, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2006, cilt: 11, sayı: 15 (2006).
  • Zebîdî, Muhammed Murtazâ, Tâcü’l-Arûs, Küveyt 1994.
  • Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed, Tezkiretü’l-Huffâz, Beyrut trs.
  • Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed, Siyerü A’lâmi’n-Nübelâ, Beyrut 1982.
  • Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed, Târîhu’l-İslâm, Beyrut 1991.
  • Zehebî, Muhammed Hüseyin, el-İsrâiliyyât fi’t-Tefsîr ve’l-Hadîs, Kahire 1990.
  • Zehebî, Muhammed Hüseyin, et-Tefsîr ve’l-Müfessirûn, Beyrut trs.
  • Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd, el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl, Beyrut 1977.
İslami İlimler Dergisi-Cover
  • ISSN: 1306-7044
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2015
  • Yayıncı: Çorum Çağrı Eğitim Vakfı
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Kur'an'ın tarihe ilişkin anlatımlarında değişime direnç göstermenin yöntemi ve meşruiyet kalıpları

Fikret GEDİKLİ

Kur'an kıssalarının amaçlarıyla ilgili kavramların eğitim öğretim açısından tahlîli

Yusuf BATAR

Değerler eğitiminde etkin bir materyalkıssaları ve kullanılışı olarak Kur'an

Macit YILMAZ

Kur'an Kıssaları - İslami İlimler Dergisi Özel Sayısı

İslami İlimler Dergisi KUR'AN KISSALARI

Kur'an Kıssaları bağlamında isrâiliyyât meselesine farklı bir yaklaşım-tefsirde isrâiliyyât karşıtı söylemin tahlil ve tenkidi-

Mustafa ÖZTÜRK

Kur'ân kıssalarında konu ve kapsam merkezli bir analiz

Mustafa KARA

Fahreddin er-Razi bağlamında dil, anlam ve dış Dünya ilişkisine dair bir deneme

Sadık KILIÇ

Kitab-ı Mukaddes'İ mitolojik unsurlardan arındırma çabası ve Kur'an kıssalarının tarihî gerçekliği

Şehmus DEMİR