Türkçede kişi adıllarının deyişselliği

Dilde anlamsal ve işlevsel açıdan ayrılan diğer sözcük gruplarıyla kıyasta adıllar kısıtlı söz varlığına sahiptir. Türkçede kişi adılları da toplam altı sözcükten oluşmaktadır. Kişi adılları, canlı ve bazen cansız varlıkların bildiriminde onların yerini alabilen sözcüklerdir. Her adılın ve adıl kullanım durumunun kesin belirlenmiş bir işlevi olmasına karşın, doğrudan anlamları ve işlevleri çeşitli anlatım koşullarında birbiriyle yer değiştirebilir. Bu bildiride kişi adıl değişimlerinin deyişsel özellikleri tek tek incelenmiş ve yazın eserlerinden seçilen örneklerle açıklanmıştır. Adıllarda deyişselliğin ortaya çıkış nedenleri dilbilimsel bağlamda gözden geçirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kişi adılları, deyişsel, Türkçe, dil

Stylistic qualities of personal pronouns

Pronouns have limited words compared with the other groups of words separated functional and semantic aspects. Turkish Personal pronouns also consist of six words. Personal pronouns are the words that can be used instead of live and, sometimes, inanimate objects. Although every pronoun and every status of pronoun usage have designated functions, their direct meanings and functions can mutual exchange in various conditions of expression. In this paper it’s analyzed one by one the stylistic qualities of personal pronouns changings and it’s explained with the examples selected from literary works. The reasons for the emergence of stylistics in pronouns are studied in linguistic context.

Keywords:

Personal pronouns, stylistic, Turkish, language,

PDF

___

Aksan, D. (1999). Anlambilim. Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
Aksan, D. (2003). Dil, Şu Büyülü Düzen… Ankara: Bilgi Yayınevi.
Başkan, Ö. (2003). Bildirişim. İnsan-dili ve Ötesi. İstanbul: Multilingual.
Benveniste, E. (1995). Genel Dilbilim Sorunları (çeviren: Erdim Öztokat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: TDK Yayın-ları: 827.
Krongauz, M. A. (2005). Semantika, 2-e izdaniye. Moskva: İzdatel’skiy tsentr “Akademiya”.
Maslova, V. A. (2010). Lingvokul’turologiya, 4-e izdaniye. Moskva: İzdatel’skiy tsentr “Akademiya”.
Meçkovskaya, N. B. (2008). Semiotika: Yazık, Priroda, Kul’tura. Moskva: İzda-tel’skiy tsentr “Akademiya”.
Öztürk, B. (2000). Türkçe Bir Adıl- Düşürme- Dili mi? XIII. Dilbilim Kurultay Bild-irileri, s.54- 64.
Şmelyov, D. N. (2002). İzbrannıye Trudı po Russkomu Yazıku. Moskva: Yazıki Slavyanskoy Kul’turı.
Uzun, N. E. (2000). Ana Çizgileriyle Evrensel Dilbilgisi ve Türkçe. İstanbul: Multi-lingual.
Yazın kaynakları ve kısaltmalar
Adalet Ağaoğlu (1994). Fikrimin İnce Gülü (A. Ağaoğlu, FİG), Oğlak Yayıncılık, 7. Baskı, İstanbul.
Attila İlhan (2000). Zenciler Birbirine Benzemez (A. İlhan, ZBB), Bilgi Yayınları, 5. Basım, Ankara.
Emine Işınsu (1997). Nisan Yağmuru (E. Işınsu, NY), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Emine Işınsu (1999). Küçük Dünya (E. Işınsu, KD), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Hüseyin Rahmi Gürpınar (1945). Ölüm Bir Kurtuluş mudur? (H. R. Gürpınar, ÖBK), Hilmi Kitabevi, İstanbul.
Memduh Şevket Esendal (2000). Ayaşlı ile Kiracıları (M. Ş. Esendal, AİK), Bilgi Yayınevi, 8. Basım, Ankara.
Muazzez Tahsin Berkand (1980). O. Ve Kızı (M. T. Berkand, OVK), İnkılap ve Aka Kitabevleri Koll. Şti, 6. Baskı, İstanbul.
Orhan Pamuk (2005). Benim Adım Kırmızı (O. Pamuk, BAK), İletişim Yayınları, 24. Baskı, İstanbul.
Reşat Nuri Güntekin (1999). Çalıkuşu (R. N. Güntekin, Ç), İnkılap Kitabevi, 55. Baskı, İstanbul.
Sevinç Çokum (1996). Ağustos Başağı (S. Çokum, AB), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Halid Ziya Uşaklıgil (1939). Aşk-ı Memnu’ (H. Z. Uşaklıgil, AM), Hilmi Kitabevi, İstanbul.