Sorumluluk anlamında bireysel ve toplumsal etkileşim

İnsan yaratılmışlar arasında akıl nimeti sayesinde yaptığı eylemlerden sorumlu tutulan tek varlıktır. Sorumluluğu doğrudan etkileyen bireysel tercihlerin yanısıra toplumsal etkilerin varlığı yadsınamaz bir gerçektir. Bu gerçekle birlikte bireysel ya da toplumsal etkileşim yoluyla hayata geçen davranışlarda sorumluluğun paylaşılması veya ortadan kalkması söz konusu olabilir mi? Sorusu, Kur’an’ı Kerim’in farklı sure ve ayetlerde ele aldığı ve açıklığa kavuşturduğu bir meseledir. Çalışmamızın amacı sorumluluğun paylaşımı noktasında ilahi mesajın nasıl bir yol gösterdiğini tespit etmektir. Toplumda sık sık karşılaştığımız istenmeyen davranışların sebeplerine tutunarak bireysel sorumluluk ve tercihin arka plana itildiği bir anlayış, manevi mesuliyetin giderek zayıflamasına yol açmaktadır.Çalışmamızda tümevarım yöntemi kullanılarak konuyla ilgili farklı surelerdeki ayetler Kur’an’ın bütünlüğü ilkesi çerçevesinde ele alınacaktır. Konuyla ilgili ayetlerin muhtemel anlamlarına ulaşmak için farklı yüzyıllarda yaşamış müfessirlerin görüşlerine yer verilecektir. Özellikte Taberî’nin Camiu-l Beyan’ına, Razî’nin Mefatihu-l Gayb’ına ve gerektiğinde farklı müfessirlerin ayetleri nasıl değerlendirdiklerine temas edilecektir.Başkasının sorumluluğunun alınmayacağını ifade eden, Fâtır suresi 35/18, Ankebut suresi 29/12. Ayetleriyle; Ankebut suresi 29/13 ve Nahl suresi 16/25. ayetleri yukarıda ifade ettiğimiz müfessirlerin görüşleri çerçevesinde açıklanmaya çalışılacaktır. Toplumsal ya da bireysel etkileşim sonucunda yapılan davranışların kişiyi ne ölçüde bağladığı, sorumluluk anlamında ciddi önem arz etmektedir. Bu itibarla Kur’an’ı Kerim’in bu önemli konuda neyi öğütlediği müfessirlerin yorumuyla birlikte anlaşılmaya muhtaçtır.    

Individual and social interaction in the sense of responsibility

Man, among all creatures, is the only one who is held responsible for his deeds due to his wisdom – a gift given by Allah. It is an undeniable fact that there are social factors as well as individual choices affecting responsibilities directly. The question of whether or not to share the responsibility in behaviours through individual or social interaction is an issue handled and explained in differing surahs and verses in the Holy Qur’an. This study aims to show the way divine message follows in terms of sharing responsibilities. Tendency to ignore responsibilities and preferences by leaning on the causes of undesired behaviours, which we often face in the society, leads to the weakening of spiritual responsibilities. The verses in different surahs will be considered in our study in an inductive method and in accordance with the principle of the wholeness of Qur’an. The views of glossators of different periods in history will be included so as to reach the probable meanings of the verses. Camiu-ı Beyan by Taberi and Mefatihu-ı Gayb by Razi will especially be refered to, and when necessary, other glossators will also be cited. An attempt will be made to explain Surahs Fatir 35/18 and Ankebut  29/12, and Ankebut 29/13 and Nahl 16/25 based on the above mentioned glossators’ views. The extent to which behaviours displayed in consequence of social and individual interactions influence people is considerably important. Therefore, what Holy Qur’an recommends in this respect needs understanding with the help of the glossators’ comments    

___

  • Albayrak, H.(2009), Kur’an’ın Bütünlüğü Üzerine, İstanbul, Şule Yayınları.
  • Candan, A. (2014), Kur’an Okurken Zihne Takılan Ayetler, İstanbul, Düşün
  • Yayınları.
  • Cerrahoğlu, İ. (2014), Tefsir Tarihi, Ankara, Fecr Yayınları.
  • Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş’as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî (2000), Sahih-i Sünen-ü Ebu
  • Davud, Riyad, Mektebetul Mearif.
  • Yıldırım, S. – Cebeci, L. – Kılıç, S – Doğru, C. S. , Ebu Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn et-Taberistânî er-Râzî Tefsir-i Kebir, (1992) terc. Ankara, Akçağ Yayınları.
  • Aytekin, K. – Karakaya, H. , Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî el-Bağdâdî et-Taberî Tefsiri (1996), terc., İstanbul, Hisar Yayınları.
  • et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd) (1995), Cami’u’s Sahih, Beyrut,
  • Kitabu-l Fikr.