İyidere ve Çiftekavak Dereleri Su Kalitesinin Fizikokimyasal ve Biotik İndeskler Kullanılarak İncelenmesi

Bu çalışma İyidere ve Çiftekavak Dereleri (Rize) üzerinde Nisan 2010 ile Mart 2011 tarihleri arasında yürütülmüştür. İyidere Dere’sinden altı örnekleme noktası, Çiftekavak Dere’sinden iki örnekleme noktası seçilmiş ve aylık periyotlarla su örnekleri alınmıştır. Alınan su örnekleri ile derelerin fiziko-kimyasal su kaliteleri (su sıcaklığı, pH, çözünmüş oksijen, oksijen doygunluğu, elektriksel iletkenlik, askıda katı madde, toplam sertlik, Ca sertliği, Mg sertliği, biyolojik oksijen ihtiyacı, nitrit azotu, toplam fosfat) gibi parametreler Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Kıta İçi Su Kaynakları Kriterleri (KSKK)’ne göre belirlenmiştir. Bu çalışma ile, İyidere ve Çiftekavak Dereleri su kalitesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Fiziko-kimyasal verilerle İyidere Dere’sinin kirlenmediği, Çiftekavak Dere’sinin daha fazla kirlilik tehdidi altında olduğu tespit edilmiştir. Taban omurgasızlara göre değerlendirmelerde ise, SI (Saprobi İndeksi), FBI (Familya Biotik İndeksi), BMWP (Biyolojik İzleme Skor İndeksi), BBI (Belçika Biyotik İndeksi), ASPT (Ortalama Takson İndeksi), TBI (Trent Biotik İndeksi) ve EPT takson sayısı olmak üzere 7 farklı biyotik indeks kullanılmıştır. Taban büyük omurgasızlardan en baskın takım Ephemeroptera başta olmak üzere, Amphipoda, Tricladida, Coleoptera, Decapoda, Rhynchobdellida, Odonata, Diptera, Trichoptera, Plecoptera, Tubificida ve Arthropoda takımlarına ait 27 takson teşhis edilmiştir. Bu çalışma ile, Çiftekavak ve İyidere derelerinde 8 istasyonda su kalitesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Hem biyolojik hem de fizikokimyasal verilerle İyidere deresinin kirlenmediği sonucuna varıldı. Ancak Çiftekavak deresinin kirlilik tehdidi altında olduğu tespit edildi.

Anahtar Kelimeler:

Sucul taban büyük omurgasızları, Çiftekavak Deresi, İyidere Deresi, su kalitesi

The Investigation of Water Quality of İyidere and Çiftekavak Streams Using Physico-Chemical and Biotic Indexes

The investigation was carried out on the Streams of Çiftekavak and İyidere in Rize between April 2010 and March 2011. Water samples were taken monthly from the station which chosen six sample points on İyidere and two sample point on Çiftekavak Stream. Water quailty was evaluated with the standard physicochemical analysis (water temperature, pH, dissolved oxygen, oxygen saturation, electrical conductivity, suspended solid, total hardness, Ca hardness, Mg hardness, biological oxygen demand, nitrite nitrogen, total phosphate) like parameters were determined according to the Inland Water Resources Criteria, Water Pollution Control Regulation. With this study, it was aimed to determine the water quality of 8 stations at İyidere and Çiftekavak Streams. It had been determined that the physicochemical data were not contaminated with İyidere grade. However, Çiftekavak Stream had been determined that the pollution be under threat at the level. Benthic macroinvertebrates were analysed and compared with the measurement of parameter. In this study, as biomarker indexes, seven different biotic index such as SI (Saprobi Index), FBI (Family Biotik Index), BMWP (Biological Monitoring Index Scores), BBI (Belgium Biotic Index), ASPT (Medium Taxon Index) and EPT (Ephemeroptera Per Taxon) taxon number were used in evaluation. During the period of this study, 27 taxas which belong to Ephemeroptera, Amphipoda, Tricladida, Coleoptera, Decapoda, Rhynchobdellida, Odonata, Diptera, Trichoptera, Plecoptera, Tubificida and Arthropoda were identified. The Ephemeroptera taxa was the highest abundance values in benthic macroinvertebrates. With this study, it was aimed to determine the water quality at 8 stations at Çiftekavak and İyidere. Both biologic and physicochemical yields were found to result in unpollution of the İyidere Stream level. However, Çiftekavak stream was found to be under the threat of pollution.

Keywords:

Aquatic macroinvertebrate, Çiftekavak Stream, İyidere Stream, water quality,

PDF

___

Akkan, T. 2017. An Assessment of linear Alkylbenzene Sulfonate (Las) pollution in Harsit stream, Giresun, Turkey, Fresenius Environmental Bulletin, 26(5): 3217-3221.
Akkan, T., Kaya, A., Dinçer, S. 2013. Antibiotic levels and heavy metal resistance in gram-negative bacteria ısolated from seawater, Iskenderun Organized Industrial Zone, Journal of Applied Biological Sciences, 1: 10-14.
AQEM Consortium. 2002. Manual for the application of the AQEM system. A comprehensive method to assess European streams using benthic macroinvertebrates, developed for the purpose of the Water Framework Directive. Version, 1.
Çiçek, E., Birecikligil, S. 2015. Yüzeysel sularda su kalitesinin değerlendirmesi ve izlenmesi için biyolojik bütünlük indeksi: balık indekslerinin kullanılması. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(1): 45. https://doi.org/10.17100/nevbiltek.38520
Girgin, S. 2010. Evaluation of the benthic macroinvertebrate distribution in a stream environment during summer using biotic index. International Journal of Environmental Science & Technology, 7(1): 11-16.
Kara, C., Çömlekçioğlu, U. 2004. Karaçay (Kahramanmaraş)’ın kirliliğinin biyolojik ve fiziko-kimyasal parametrelerle incelenmesi. KSU Journal of Science and Engineering, 7(1): 1–7.
Kazancı, N., Ekingen, P., Türkmen, G., Ertunç, Ö., Dügel, M., Gültutan, Y. 2010. Assessment of ecological quality of Aksu Stream (Giresun, Turkey) in Eastern Black Sea Region by using water framework directive (WFD) methods based on benthic macroinvertebrates. Review of Hydrobiology, 3(2):165–184.
Mutlu, T., Verep, B., Onay D., Kırlıoğlu K., 2017. Physico-Chemical water quality of some streams flowing to the Southeastern Black Sea. Journal of Anatolian Environmental&Animal Sciences 2(3):67-71
Öz, Ü., Ertaş, E., Aral, O. 2017. Evaluation of Arılı stream (Rize) water for aquaculture. Gaziosmanpasa Journal of Scientific Research, 6(2):1–10.
Özsoy, S., 2009. Su ve yaşam: Suyun toplumsal önemi. Yüksek Lisans Tezi, T.C. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Ankara.
Tunç Dede, Ö. and Sezer, M. 2017. Aksu çayı su kalitesinin belirlenmesinde Kanada su kalitesi indeks (CWQI) modelinin uygulanması. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 32(3):909-917.
Uncumusaoğlu, A.A. and Akkan, T. 2017. Assessment of water quality of Yağlidere stream (Turkey) using multivariate statistical techniquess, Polish Journal of Environmental Studies, 26(4):1715-1723.
URL-1 https://www.google.com.tr/maps/@40.9682521,40.4383098,11138m/data=!3m1!1e3?hl=tr 06 Ocak 2018,12:45
Uzun, H.İ., 2012. Riva deresi su kalitesinin belirlenmesi ve istatistiksel analizi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Sakarya.
Vannote, R.L., Minshall, G.W., Cummins K.W., Sedell, J.R., Cushing, C.E., 1980. The River Continuum Concept. Can J. Fish. Aquat. Sci. 37:130-137.
Verep, B., Mutlu, T., Çakir, V., Aydin, G., 2017. Determination of physico-chemical water quality of derepazarı stream and evaluation according to some water quality standards, Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 2(1):19-22.
Verep, B., Ödün Akçanal, N., 2016. Çay tarımında kullanılan suni ve doğal gübrelerin Fırtına vadisi (Çamlıhemşin-Rize) Behice deresinin Fiziko-kimyasal su kalitesine etkisi, Anadolu Çevre ve Hayvancılık Bilimleri Dergisi, 1(1):1-13.
Verep, B., Serdar, O., Turan, D., Şahin, C., 2005. İyidere (Trabzon)’nin fiziko-kimyasal açıdan su kalitesinin belirlenmesi, Ekoloji 14(57):26-35.