Eski Uygurca Din Dışı Belgelerde Geçen bir Moğol Kadın Başlığı

Eski Türkçe çalışmaları içinde Eski Uygurca din dışı belgeler üzerine yapılan araştırmalar son zamanlarda öncekine oranla büyük önem kazandı ve konuyla ilgili birçok eser yayımlandı. Bu yazmalar araştırmacılara Uygurların günlük yaşamına ve maddi kültürüne dair ipuçları vermektedir. Bununla birlikte, hâlâ hayatın bazı alanlarında kullanılan terimlerin derinliğine araştırılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle dokuma ve giyim alanındaki birçok terimin anlamı henüz açıklığa kavuşturulabilmiş değildir. Bu makalede, daha önce anlamı belirlenemeyen bu terimlerden biri olan kükü sözcüğünün Çince gugu sözcüğünden geldiği ve evli Moğol kadınlarının kullandıkları işli uzun başlığın adı olduğu savunulmaktadır.

A Female Mongol Headdress in Old Uyghur Secular Documents

Research on the Old Uyghur secular documents has become an ever more important branch of Old Turkic studies, and many relevant publications have seen the light of day. The manuscripts provide a glimpse into the daily life and material culture of the Uyghurs. However, the terminology of some areas of life still needs in-depth investigations. Especially in the semantic field of textiles and clothing several lexical items are still unexplained. The present article identifies one such item, kükü, as a designation of the high embroidered headdress of married Mongol women, adopted from Chinese gugu.

___

  • Allsen, Thomas T. (1997): Commodity and Exchange in the Mongol Empire: A Cultural History of Islamic Textiles. Cambridge et al. (Cambridge Studies in Islamic Civilization).
  • Boyle, John Andrew (1971): The Successors of Genghis Khan, Translated from the Persian of Rashīd al-Dīn. New York (Persian Heritage Series).
  • Cho, Woohyun & Jaeyoon Yi & Jinyoung Kim (2015): The Dress of the Mongol Empire: Genealogy and Diaspora of the Terlig. In: Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae 68/3, 269-279.
  • Clauson, Sir Gerard (1972): An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford.
  • Denney, Joyce (2010): Mongol Dress in the Thirteenth and Fourteenth Centuries. In: James C. Y. Watt (ed.), The World of Khubilai Khan: Chinese Art in the Yuan Dynasty. New Haven/London, 75-83.
  • Dietz, Siglinde & Mehmet Ölmez & Klaus Röhrborn (2015): Die alttürkische Xuanzang-Biographie V, nach der Handschrift von Paris und St. Petersburg sowie nach dem Transkript von Annemarie v. Gabain ediert, übersetzt und kommentiert. Wiesbaden (Veröffentlichungen der Societas Uralo-Altaica 34,11).
  • Doerfer, Gerhard (1963): Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen unter besonderer Berücksichtigung älterer neupersischer Geschichtsquellen, vor allem der Mongolen- und Timuridenzeit. Vol. 1. Wiesbaden.
  • Erdal, Marcel (1991): Old Turkic Word Formation. A Functional approach to the Lexicon. 2 vols. Wiesbaden (Turcologica 7).
  • Gabain, Annemarie von (1961): Maitrisimit: Faksimile der alttürkischen Version eines Werkes der buddhistischen Vaibhāṣika-Schule II. Berlin (the supplement known as “Beiheft II” is quoted here).
  • Gabain, Annemarie von (1973): Das Leben im uigurischen Königreich von Qočo (850-1250). 2 vols. Wiesbaden (Veröffentlichungen der Societas Uralo-Altaica 6).
  • Gießauf, Johannes (2007): Mulieres Bellatrices oder Apis Argumentosa? Aspekte der Wahrnehmung mongolischer Frauen in Abendländischen Quellen des Mittelalters. In: Veronika Veit (ed.), The Role of Women in the Altaic World: Permanent International Altaistic Conference 44th Meeting, Walberberg, 26-31 August 2001. Wiesbaden (Asiatische Forschungen 152), 83-92.
  • Giles, Herbert A. (1912): A Chinese-English Dictionary. Second Edition, Revised & Enlarged. London.
  • Grünwedel, Albert (1912): Altbuddhistische Kultstätten in Chinesisch-Turkestan: Bericht über archäologische Arbeiten von 1906 bis 1907 bei Kuča, Qarašahr und in der Oase Turfan. Berlin (Königlich Preußische Turfanexpeditionen).
  • Halbertsma-Herold, Ulrike (2008): Clothing Authority: Mongol Attire and Textiles in the Socio-Political Complex. MA thesis Leiden University [https://www.academia.edu/10974178/Clothing_Authority_Mongol_attire_and_textiles_in_the_socio-political_complex, accessed October 4, 2019]
  • Jarring, Gunnar (1992): Garments from Top to Toe: Eastern Turki Texts Relating to Articles of Clothing Edited with Translation, Notes and Glossary. Stockholm (Sripta Minora Regiae Societatis Humaniorum Litterarum Lundensis / Studier utgivna av Kungl. Humanistiska Vetenskapssamfundet i Lund 1991-1992:2).
  • Judaxin, K[onstantin] K[uz’mič] (1965): Kirgizsko-russkij slovarʼ. Moscow.
  • Kincses-Nagy, Éva (2018): Mongolic Copies in Chaghatay. Wiesbaden (Turcologica 115).
  • Lei Xuanchun (1992): 西部裕固汉词典 Xibu Yugu Han cidian [Western Yugur – Chinese Dictionary]. Chengdu.
  • Lessing, Ferdinand D. (general editor) (1982): Mongolian-English Dictionary. Bloomington, Indiana (corrected re-printing).
  • Li Rongxi (1995): A Biography of the Tripiṭaka Master of the Great Ci’en Monastery of the Great Tang Dynasty translated from Chinese of Śramaṇa Huili and Shi Yancong. Berkeley, California (BDK English Tripiṭaka 77).
  • Li Rongxi (2016): The Great Tang Dynasty Record of the Western Regions. Second Printing. Moraga, California (BDK English Tripiṭaka Series).
  • Moriyasu, Takao (2008): Chronology of West Uighur Buddhism: Re-examination of the Dating of the Wall-paintings in Grünwedel’s Cave No. 8 (New: No. 18), Bezeklik. In: Peter Zieme (ed.), Aspects of Research into Central Asian Buddhism: In memoriam Kōgi Kudara. Turnhout (Silk Road Studies XVI), 191-227.
  • Nadžip, Ė[mir] N[adžipovič]. (1968): Ujgursko-russkij slovar’. Moscow.
  • Nugteren, Hans (2011): Mongolic Phonology and the QinghaiGansu Languages. Utrecht (LOT Dissertations 289).
  • Oka, Ildikó (2015): Mongol Clothing in the Yuan Period. In: Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae 68/4, 385-414.
  • Olbricht, Peter & Elisabeth Pinks (eds.) (1980): Meng-Ta pei-lu und Hei-Ta shi-lüeh: Chinesische Gesandtenberichte über die frühen Mongolen 1221 und 1237, nach Vorarbeiten von Erich Haenisch† und Yao Ts’ung-wu† übersetzt und kommentiert. Wiesbaden (Asiatische Forschungen 56).
  • Pankratov, В. I. (ed.) (1962): Juan’-čао bi-ši (Sekretnaja istorija mongolov) 15 czjuanej. Tom I: Tekst. Moscow (Pamjatniki literatury narodov vostoka. Teksty, Bol’šaja serija VIII).
  • Pelliot, Paul (1930): Les mots mongols dans le 高麗史 Korye Să. In: Journal Asiatique 217 (Oct.-Dec. 1930), 253-266.
  • Pulleyblank, Edwin G. (1991): Lexicon of Reconstructed Pronunciation in Early Middle Chinese, Late Middle Chinese, and Early Mandarin. Vancouver.
  • Rachewiltz, Igor de (2004): The Secret History of the Mongols: A Mongolian Epic Chronicle of the Thirteenth Century Translated with a Historical and Philological Commentary. 2 vols. Leiden/Boston (Brill’s Inner Asian Library 7/1-2).
  • Radloff, W[ilhelm] (1928): Uigurische Sprachdenkmäler: Materialien, nach dem Tode des Verfassers mit Ergänzungen von S. Malov herausgegeben. Leningrad.
  • Raschmann, Simone-Christiane (1995): Baumwolle im türkischen Zentralasien. Wiesbaden (Veröffentlichunen der Societas Uralo-Altaica 44).
  • Raschmann, Simone-Christiane (2009): Alttürkische Handschriften Teil 14: Dokumente Teil 2. Stuttgart (Verzeichnis der Orientalischen Handschriften in Deutschland).
  • Ricci = Institut Ricci (ed.) (2001): Grand dictionnaire Ricci de la langue chinoise. 8 vols. Paris/Taipei.
  • Röhrborn, Klaus (2015): Uigurisches Wörterbuch: Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien – Neubearbeitung – II. Nomina – Pronomina – Partikeln. Band 1: a – asvık. Stuttgart.
  • Röhrborn, Klaus (2017): Uigurisches Wörterbuch: Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien – Neubearbeitung – II. Nomina – Pronomina – Partikeln. Band 2: aš – äžük. Stuttgart.
  • Russell-Smith, Lilla (2005): Uygur Patronage in Dunhuang: Regional Art Centres on the Northern Silk Road in the Tenth and Eleventh Centuries. Leiden/Boston (Brill’s Inner Asian Library 14).
  • Sarıpbekov, Raykul & Muratalı Mukasov (eds.) (1996): Er Töštük. Biškek (“El adabiyatı” serijası 2).
  • Schönig, Claus (2000): Mongolische Lehnwörter im Westoghusischen. Wiesbaden (Turcologica 47).
  • Song Jiangbin & Xie Jing (2017): 鸾凤穿花纹织金锦姑姑冠罩初探——北京服装学院民族服饰博物馆馆藏古 116 姑姑冠罩研究报告: Luanfeng chuan huawen zhi jinjin guguguan zhao chutan ——Beijing fuzhuang xueyuan minzu fushi bowuguan guancang gu 116 guguguan zhao yanjiu baogao. [Preliminary Study on the cover of a gugu hat of gold brocade woven with a mythical bird pattern - Research Report of gugu hat cover old [catalogue no.] 116 of the Collection of the Ethnic Costume Museum of the Beijing Institute of Fashion Technology]. In: 艺术设计研究 Yishu sheji yanjiu [Art and Design Research] 2017:2 [we used an identically-titled but longer, unpaginated and undated pdf version found online]
  • Tekin, Şinasi (1980): Maitrisimit nom bitig: Die uigurische Übersetzung eines Werkes der Vaibhāṣika-Schule. 2 vols. Berlin (Berliner Turfantexte IX).
  • Ulambayar Erdenebat (2009a): Altmongolisches Grabbrauchtum -Archäologisch-historische Untersuchungen zu den mongolischen Grabfunden des 11. bis 17. Jahrhunderts in der Mongolei. Ph.D. dissertation Bonn University. Bonn.
  • Ulambayar Erdenebat (2009b): Altmongolisches Grabbrauchtum -Archäologisch-historische Untersuchungen zu den mongolischen Grabfunden des 11. bis 17. Jahrhunderts in der Mongolei. Anhang: Katalog der Grabfunde. Bonn.
  • Umemura, Hiroshi (1987): ウイグル文書「SJ Kr.4/638」--婚礼・葬儀費用の記録 Uiguro monju “SJ Kr. 4/638”: konrei, sōgi hiyō no kiroku [English title: A Re-examination of the Uyghur Document “SJ Kr. 4/638”: An Account Book Concerning Weddings and Funerals]. In: 立正大学教養部紀要 Risshō Daigaku Kyōyōbu [The Journal of Rissho University Liberal Arts Faculty] 20, 35-87.
  • Xarinskij, A. V. & D. Erdenebaatar & M. A. Portnjagin & S. Orgilbayar & D. E. Kičigin (2018): ženskie pogrebenija XIII-XIV vv. mogil’nika Nogoon Gozgor 1 v severnom Prixubsgul’e – Women’s Burials in the XIII–XIV Centuries. The Cemetery Nogoon Gozgor 1 in the Northern Hubsugul Area. In: Izvestija Laboratorii drevnix texnologij [Journal of Ancient Technology Laboratory] 14:2, 93-120.
  • Vér, Márton (2019): Old Uyghur Documents Concerning the Postal System of the Mongol Empire. Turnhout (Berliner Turfantexte XLIII).
  • Yaldiz, Marianne, et al. (2000): Magische Götterwelten: Werke aus dem Museum für Indische Kunst, Berlin. Potsdam.
  • Zieme, Peter (1976): Zum Handel im uigurischen Königreich von Qočo. In: Altorientalische Forschungen 4, 235-249.
  • Zieme, Peter (1995): Philologische Bemerkungen zu einigen alttürkischen Stoffnamen. In: Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae 48/3, 487-494.