19270

Türk Din Mûsikisinde Ezan Formu “Mustafa Başkan’ın Saba Ezanı Örneği

Türk Din Mûsikîsi mahiyeti itibariyle cami mûsikîsi ve tekke mûsikîsi olarak iki ana kola ayrılmaktadır. Cami mûsikîsi formları arasında en fazla kullanılan formlardan birisi de ezandır. Günde 5 defa okunan ezan İslam’ın en mühim sembollerinden birisidir. Bu makalede ezan formuna dair bilgilere ilaveten bugün İstanbul tavrının son temsilcileri arasında gösterilen hem cami hem de tekke mûsikîsi üstadlarından Süleymaniye Camii emekli müezzini hafız Mustafa Başkan’ın hayatı, mûsikî yönü, okumuş olduğu saba makamındaki ezanın notasyonu ve makam tahliline yer verilmiştir. Bu çalışma nitel araştırma yöntemlerinden görüşme tekniği ile ele alınmış, verileri doküman taramasıyla toplanıp içerik analizi ve gözlem tekniği yoluyla işlenmiştir. Makam tahlili Arel-Ezgi sistemine göre ele alınmıştır. Okunan ezan Finale nota yazılım programı ile elektronik ortama aktarılmıştır. Bu makalenin amacı ezan formuna ilaveten tespit edilebildiği kadarıyla kendisi hakkında yeteri kadar akademik çalışma yapılmamış Hafız Mustafa Başkan’ın hayatı, mûsikî yönü ve okumuş olduğu ezanın tanıtılmasıdır. Yapılan bu çalışmada elde edilen sonuç Hafız Mustafa Başkan’ın ezana dair yapmış olduğu bu icra dini mûsikî sahasında hizmet etmek isteyenlere mühim katkı sağlayacağı noktasındadır. Özellikle saba makamında ezan okumak isteyenler için iyi bir örneklik teşkil etmektedir.

The Form of Adhan in Turkish Religious Music; The Case of Mustafa Başkan’s Saba Adhan

Turkish Religious Music is separated into two main branches for its nature as mosque music and lodge music. One of the most used forms among the mosque music is Adhan. Adhan, which is recited five times in a day, is one of the most symbols of Islam. In this article, alongside with information about the Adhan form, the life, musical aspect, the notation of the Adhan he recited in saba mode and tune analysis of the retired muezzin of Suleymaniye Mosque, hafiz Mustafa Başkan who is shown as one of the most last representatives of Istanbul manner today are included. This study is conducted by interview technique, which is of qualitative research methods, the data are collected with document scanning and handled with content analysis and observation technique. Maqam analysis is discussed according to the Arel-Ezgi system. The recited Adhan is transferred to the electronic environment with Finale notation software. The purpose of this article is to introduce the life, the musical aspect and the Adhan style of Hafiz Mustafa Başkan, as far as it can be identified, about whom not enough academic study is made. The result of that work is that the accomplishment of Hafiz Mustafa Başkan about the Adhan will be a very significant contribution to those who want to serve in the religious music field. It will be a good example to those who want to recite Adhan in saba maqam.

PDF

___

Ayhan H. Uzun M. İ. (1995), “Ezan”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, (12: 38-42). İstanbul: TDV.
Akdoğan, B. (2013). Çeşitli Yönleriyle Ezânlarımız. HÜİFD 29, 9- 62.
Alkan, U. (2013). Osmanlı Başkentlerinde Günümüz Ezan ve Salât-ü Selam Mûsikîsi Uygulamalarının Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
Ateş, E. (2014). Türk Din Mûsikîsi’nde Ezan. SDÜİFD 2 (33). Ateş, E. (2018), Cami Mûsikîsi, İstanbul: Rağbet Yayınları.
Ateş, İ. (2011). İslam Tarihinde Ezan Olgusunun Ortaya Çıkısı ve İlk Müezzinler. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Çetin, A. (1995), “Ezan”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, (12: 36-38). İstanbul: TDV.
İbn Hişam, Ebû Muhammed A. (H. 1411). es-Sîretü’n-Nebeviyye. Beyrut: Dârü’l-Cîl, II.
İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İ. (1988). el-Bidâye ve’n-Nihâye, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût, III, 282-284.
Kamiloğlu R. (2010). Türk Kültüründe Ezan ve Makamları. Hikmet Yurdu, 3(2), 221-237.
Koca, F. (2011). Peygamberimiz Hz. Muhammed’in Müezzinleri. AÜİFD 52(2), 291-310.
Koca, F. (2015). Ezanı Güzel Okumayı Öğrenme Hususunda Bir Çalışma (Kalıp Ezan Çalışması). AÜİFD 56(2), 133-148.
Kocakanat, E. (2017). Dini Mûsikî Açısından Geçmişten Günümüze Ezan ve Müezzinlik. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Kopar, S. V. (2010). Çeşitli Türk Mûsikîsi Makamlarında Ezan. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Küçükaşcı, M. S. (2006). “Müezzin”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, (31: 491-496). İstanbul: TDV.
Özdemir, Abdurrahman, (1995), “Ezan”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, (12: 36-38). İstanbul: TDV.
Özcan, Nuri (1995(1995), “Ezan”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, (12: 43-45). İstanbul: TDV.
Özelçağlayan, O. (2017). Dini Müzik Formlarından Ezan’ın Geçmişten Günümüze Aktarımı. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Öztürk, M. T. (2001). Türk Din Mûsikîsinde Ezan. Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Sarıçam, İ. (2007). Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Uludağ, Süleyman. (2004). İslam Açısından Müzik ve Sema. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Zengin, M. (2015). İbadet Dilini Türkçeleştirme Çabası Olarak Türkçe Ezan Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman. (Mustafa Başkan, Kişisel Görüşme, 02/06/2020 )
Erişim tarihi 10/04/2020 https://www.sozlutarih.org.tr/ModelProfile/27/mustafa_baskan_ile_sozlu_ tarih_gorusmesi