Kant'ta Sentetik Apriori Sorunu

Makalemiz, Kant'ın felsefesinin özü diyebileceğimiz sentetik apriori bilgidüşüncesini ele almaktadır. Kant'ın kendisinin Kopernik devrimiyle eşdeğer gördüğü düşüncesinin de çekirdeğini oluşturur. Kendisi her ne kadarbilginin imkanı konusunda insan bilgisinin sınırlarını göstermeyi amaçlasada, Hume ile zirvesini bulan ampirik şüpheciliği aşarak özellikle doğabilimlerinde nesnelliğin imkanını göstermeye çalışmıştır. Bu açıdan ampirikve rasyonalist geleneklerin iddialarının çığır açıcı bir sentezine de şahitolmaktayız. Descartes'la başlayan Modern felsefenin subjektivist karakterinide en uç noktasına taşıyan Kant, insan zihninin gözlemlemekten ziyade inşaedici yönünü ortaya koymuştur. Bu inşa edici yön, kendisinden sonra çokfarklı şekilde değerlendirilmiş olsa da, Kant'ın amacı başarısı göz kamaştırandoğa bilimlerinin iddialarının nasıl mümkün olduğunu gösterirken,üzerinde bir türlü uzlaşılamayan metafizik iddia ve sistemlerin insanbilgisinin sınırlarını aştığını göstermeye çalışmaktır. Bu amaçla insanbilgisinin kaynağı ve sınırlarını araştıran, bilginin yapısı itibariyle hemzorunlu hem de deneyime dayanan yönünün nasıl olduğunu göstermeyeçalışan Kant, bir yönüyle idealizme diğer yönüyle de pozitivizme kaynaklıketmiştir.Bu makale, felsefe tarihinde etkisinin büyüklüğü tartışılmaz olan Kant'ınsentetik apriori bilgi düşüncesini derli toplu bir şekilde ele alarakdeğerlendirmeyi amaçlamaktadır.

The Problem of Synthetic Apriori in Kant's Philosophy

Our article handles the idea of synthetic apriori knowledge, which we can call the core of Kant's philosophy. This idea also forms the core of Kant's own thinking, which he saw as equated with the Copernican revolution. Although Kant aimed to show the limits of human knowledge in terms of the possibility of knowledge, he tried to overcame the empirical skepticism that reached its peak with Hume and to show the possibility of objectivity, especially in natural sciences. when considered from this point of view we are also witnessing a groundbreaking synthesis of the claims of empirical and rationalist traditions. Kant, who carried the subjectivist character of modern philosophy that started with Descartes to its extreme point, revealed the constructive function of the human mind rather than observation side. Although this constructive aspect has been evaluated very differently after him, Kant's goal is while showing how the claims of dazzling natural sciences are possible, to try to show that the uncompromising metaphysical claims and systems transcend the limits of human knowledge. For this purpose, Kant, who investigates the source and limits of human knowledge and tries to show how the knowledge is both necessary and based on experience, has been a source of idealism in one aspect and positivism in the other. This article aims to evaluate Kant's idea of synthetic apriori knowledge, whose effect is indisputable in the history of philosophy, in a compact way.

___

  • Adorno, Theodor W. (2005). “Aşkınsallık Kavramı Üzerine”, Cogito, Sy. 41- 42, ss. 56-86. İstanbul.
  • Cevizci, A. (2010). Bilgi Felsefesi, İstanbul: Say Yay.
  • Demir, A. (2019), “Jean-Luc Nancy’nin Sanat Anlayışının Çoğulcu Yansımaları” Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Doç. Dr. Ömer Obuz (edt.) 2019, Sy. 45, ss: 133-149.
  • Gür, B.S. (2005). "Kant ve Matematik Felsefesi Üzerine", Matematik Dünyası, ss. 1-6.
  • Heimsoeth, H. (2012). Kant’ın Felsefesi. Takiyettin Mengüşoğlu (çev.). Ankara: Doğu Batı Yay.
  • Kant, I. (2010). Saf Aklın Eleştirisi. Aziz Yardımlı (çev.). İstanbul: İdea Yay. Kant, I. (2000). Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prologomena, İ. Koçuradi-Y. Örnek (çev.). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Köz, İ. (2003). Mantık Felsefesi, Ankara: Elis Yay.
  • Reichenbach, H. (2019) Bilimsel Felsefenin Doğuşu, Cemal, Y. (çev.). Ankara: Fol Kitap.
  • Reyhani, N. (2005) “Kantta Sentetik Birlik Fikri”, Cogito, Sonsuzluğun Sınırında Immanuel Kant, sy. 41-42, ss. 97-103.
  • Reyhani, N. (2010). "Sentetik Apriori: Tarihsel Arka Planı ve Bugün İçin Anlamı". Bilgi Felsefesi. Betül Çotuksöken, Ahu Tunçel (edt.).Ss. 211-251. İstanbul: Heyamola Yay.
  • Tan, N. (2008) Immanuel Kant’ın İman Anlayışı (Basılmamış Doktora Tezi). AÜSBE. Ankara.
  • Ülken, H. Z. (2000). Genel Felsefe Dersleri, İstanbul: Ülken Yay. Weber, A. (1998). Felsefe Tarihi. H. Vehbi Eralp (çev.). İstanbul: Sosyal Yay.