Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH) Bağlamında Aracı Şehirler

Aracı Şehirler (Intermediary Cities), en genel tanımı ile nüfusu 50.000 ve bir milyon arasında olan şehirlerdir. Orta Ölçekli Kentler (Mid Size Cities) veya İkincil Şehirler (Secondary Cities) olarak da ifade edilirler. Bu çalışmada erişilen kaynaklarda farklı kullanımlar nedeniyle her üç kavrama da yer verilmiştir. Aracı Şehirler, kırsal alanların kentsel alanlardaki hizmetlerle bağlantısında birincil bir rol oynamaktadır. 2015 yılında, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri kabul edilmiştir. 2019 Yılında yayınlanan On Birinci Kalkınma Planı’nda ise sürdürülebilir kalkınma amaçları yer almaktadır. Aracı Şehirler, Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin (SKH) uygulanabilirliği için ideal alanlar olarak kabul edilmektedir. Çalışmada, Türkiye’de aracı şehirler için bir yol haritası ve strateji belirlenmesi amacıyla, aracı şehirler için geliştirilen kent politikaları, yasal mevzuat ve strateji belgeleri Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri bağlamında incelenmiştir. Kavramsal çerçevede Aracı Şehirler ele alınarak, kentsel dinamikleri, yerel kalkınmada üstlendikleri rol ve taşıdıkları potansiyel incelenerek Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri bağlamında Aracı Şehirler için yol haritası ve stratejilerin ortaya konulması hedeflenmiştir. Aracı Şehirlerin nüfus yoğunlukları, işlevsel özellikleri, bulundukları bölgede ekonomik kalkınmayı destekleyici yönleri, yaşam endeksleri yayınlanmış ulusal ve uluslararası raporlar ve araştırmalar ışığında ortaya konulmuştur. Sonuç olarak, tüm bu çalışmalar aracı şehirlerin sadece demografik açıdan değil, yaşam kalitesi, refah durumu, temiz ve yeşil çevre, eğitim olanakları, konut imkanları, istihdam olanakları, ticari faaliyetleri gibi işlevler ile ön plana çıktığını ve sürdürülebilir kalkınmada önemli rol ve sorumlulukları olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Aracı Şehirler, Orta Ölçekli Kentler, İkincil Şehirler, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, On Birinci Kalkınma Planı

Intermediary Cities in the context of Sustainable Development Goals (SDGs)

Intermediary Cities are cities with a population of between 50 thousand and one million, according to the generally accepted approach. Intermediary Cities, also called Medium-Sized Cities or Secondary Cities, play a primary role in linking rural areas with services in urban areas. In this study, all three concepts are included due to different uses in the sources accessed. Intermediary cities play a primary role in connecting rural areas with services in urban areas. In 2015, United Nations Sustainable Development Goals was adopted. In the 11th Development Plan published in 2019, includes sustainable development goals and strategic goals for cities, road map and recommendations. Intermediary Cities are recognized as ideal areas for the applicability of Sustainable Development Goals (SDGs). In this study, urban policies, legislation and strategy documents developed for intermediary cities were examined in the context of Sustainable Development Goals in order to determine a road map and strategy for intermediary cities in Turkey. The objective of this study, to introduce the roadmap and strategies for intermediary cities in the context of Sustainable Development Goals by examining the Urban Dynamics, the role they take in local development and the potential they carry.The population densities of intermediary cities, their functional characteristics, supporting economic development in their region, life indexes have been revealed in the light of published national and international reports and researches.As a result, all these studies have shown that intermediary cities stand out not only from the demographic point of view, but also with functions such as quality of life, welfare status, clean and green environment, educational opportunities, housing opportunities, employment opportunities, commercial activities and have important roles and responsibilities in sustainable development.

Keywords:

Intermediary Cities, Mid Size Cities, Secondary Cities, Sustainable Development Goals, Eleventh Development Plan,

PDF

___

Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı, İnsani Enformasyon Birimi (HIU). (t.y.). Secondary Cities. Erişim Adresi: https://secondarycities.state.gov/faq/
Birleşmiş Kentler Yerel Yönetimler Teşkilatı (UCLG). (2016). Gold IV 2016 Fourth Global Report on Decentralization and Local Democracy. Co-Creatıng The Urban Future The Agenda Of Metropolises Cities And Territories, Barcelona. Erişim Adresi: https://www.gold.uclg.org
Birleşmiş Kentler Yerel Yönetimler Teşkilatı (UCLG). (2017). Intermediary Cities: Key Actors of Sustainable Development. Erişim Adresi: http://uclg-mewa.org/ıntermedıary-cıtıes-mıddle-east-and-west-asıa-mewa-regıonal-forum-ıntermediary-cities-key-actors-of-sustainable-development-2/
Birleşmiş Kentler Yerel Yönetimler Orta Doğu ve Batı Asya Kuruluşu (UCLG MEWA). (2018). Mapping Workshop In Urla, An Outstanding Brand Intermediary City In Turkey. Erişim Adresi: http://uclg-mewa.org/mapping-workshop-in-urla-an-outstanding-brand-ıntermediary-city-in-turkey/
Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO). (t.y.). Erişim Adresi: http://www.unesco.org/en/university-twinning-and-networking/access-by-region/europe-and-north-america/spain/unesco-chair-in-intermediate-cities-urbanization-and-development-823/
Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı (BM Habitat III). (2017). Yeni Kentsel Gündem, New Urban Agenda. ISBN: 978-92-1-132731-1, http://habitat3.org/wp-content/uploads/NUA-Turkish.pdf?v=2
Birleşmiş Milletler BM Sürdürülebilir Kalkınma Bilgi Platformu. (t.y.). The United Nations Conference on Sustainable Development Rio+20. Erişim Adresi: https://sustainabledevelopment.un.org/rio20.html
Birleşmiş Kentler Yerel Yönetimler Teşkilatı (UCLG). (t.y). Intermediary Cities Erişim Adresi: https://www.uclg.org/en/resources/infographics/intermediary-cities
Birleşmiş Milletler (BM). Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri. (t.y.). Erişim Adresi: https://www.un.org/sustainabledevelopment/cities/
Birleşmiş Milletler (BM LOCAL 2030). Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin Yerelleşmesi. (t.y.). Erişim Adresi: https://www.local2030.org/about-us.php
Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal İşler Birimi (UN DESA). (2019). Kentleşme Raporu, World Urbanization Prospects: The 2018 Revision. NewYork. Erişim Adresi: https://population.un.org/wup/Publications/Files/WUP2018-Report.pdf
Camagni, R., Capello, R. Ve Caragliu, A. (2015). The Rise of Second-Rank Cities: What Role for Agglomeration Economies? European Planning Studies, (23)6. 1069-1089. ABC Department, Politecnico di Milano, Milan, Italy.
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT). (1972). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977). Erişim Adresi: http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Üçüncü-Beş-Yıllık-Kalkınma-Planı-1973-1977%E2%80%8B.pdf
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT). (1984). Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989). Erişim Adresi: http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Beşinci-Beş-Yıllık-Kalkınma-Planı-1985-1989.pdf
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT). (1989). Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990 – 1994). Yayın No: DPT: 2174. Erişim Adresi: http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/Altinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1990-1994.pdf
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT). (1995). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996 – 2000). Erişim Adresi: http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Yedinci-Beş-Yıllık-Kalkınma-Planı-1996-2000%E2%80%8B.pdf
Esbah, H.; Maktav, D.; Atatanir, L.; Erbekb, F.S. (2005). Understanding Urban Growth Patterns: A Landscape Ecology Point Of View. Aydin, Turkey: Erişim Adresi: https://www.isprs.org/proceedings/XXXVI/8-W27/esbah01.pdf
Gökgür, P., Altay, İ. ve Alpay, B. U. (2016). Çok Merkezlilik Orta Ölçekli Kent Kavramı Söke Örneği. ARTİUM Mimarlık Planlama Sanat ve Tasarım, (4)2, 1-12. ISSN: 2147-6683. Erişim Adresi: http://artium.hku.edu.tr/tr/download/article-file/224125
Kumar, S. (2017). What are secondary cities? Erişim Adresi: https://www.quora.com/What-are-secondary-cities
Llop, J. M. ve Bellet, C. (1999). Intermediate Cities and World Urbanization. Erişim Adresi: http://www.ceut.udl.cat/wp-content/uploads/5.BOOK1_.pdf
Merwe, I. J. (1992). In Search of an Urbanization Policy for South Africa: Towards a Secondary City Strategy. Geography Research Forum, (12), 102-12.
New Cities Foundation. (2015). Seizing The Urban Movement. Jakarta: New Cities Summit. Erişim Adresi: https://newcities.org/wp-content/uploads/2015/07/New-Cities-Summit-2015-E-Book.pdf
Roberts, B. ve Hohmann, R. P. (2014). The Systems of Secondary Cities: The neglected drivers of urbanising economies. CIVIS Sharing Knowledge and Learning from Cities No. 7, Erişim Adresi: http://documents.worldbank.org/curated/en/400881468181444474/pdf/898610BRI0CIVI00Box385295B00PUBLIC0.pdf
Roberts, B. H. (2014). Managing Systems of Secondary Cities Policy Responses in International Development. Brussels: Cities Alliance. ISBN Number/EAN: 978-9-0822617-1-4. Erişim Adresi: https://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/managing_systems_of_secondary_cities_book_low_res.pdf
Rondinelli, D. A. (1986). Metropolitan growth and secondary cities development policy. Habitat International, 10(1-2), 263–271. doi:10.1016/0197-3975(86)90029-9, Pergamon Journals, Great Britain.
Sosyal Fayda Zirvesi. (2019). Sürdürüleiblir Kalkınma İçin Küresel Hedefler. Erişim Adresi: http://www.sgsistanbul.org/surdurulebilir-kalkinma-hedefleri/
Torné, J. M. L. ve Duque, S. H. (2016). Frame document for Intermediary cities Planning and management of sustainable urban development. Gast, L. ve Oussidhoum, F. (Ed.). Avrupa Konseyi, European Commision. Erişim Adresi: https://www.uclg.org/sites/default/files/uclg_frame_document_ic.pdf
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM). (1924). Köy Kanunu. Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.442.pdf
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM). (1961). 1961 Anayasası. Erişim Adresi: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa61.htm
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM). (1982). 1982 Anayasası. Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM). (2004). 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu. Erişim Adresi: https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5216.html
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM). (2005). 5393 Sayılı Belediye Kanunu. Erişim Adresi: https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5393.html
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (t.y.). Sürdürülebilir Kalkınma. Erişim Adresi: http://www.mfa.gov.tr/surdurulebilir-kalkinma.tr.mfa
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (SBB). (2019). On Birinci Kalkınma Planı. Erişim Adresi: http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf,
Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı. (2013). Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018), http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Onuncu-Kalkınma-Planı-2014-2018.pdf
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV). (2015). Anadolu Kaplanlarının Yükselişi Türkiye Şehirleşme İncelemesi. Rapor No. 87180-TR Erişim Adresi: https://www.tepav.org.tr/upload/files/1436876008-8.Anadolu_Kaplanlarinin_Yukselisi___Turkiye_Sehirlesme_Incelemesi.pdf
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2015). (t.y.). İllerde Yaşam Endeksi İl Sıralamaları Ve Endeks Değerleri. Erişim Adresi: tuik.gov.tr
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2018). (t.y.). İkamet Edilen İl ve Doğum Yeri Durumuna Göre Nüfus 2014-2018. Erişim Adresi: tuik.gov.tr
Ulama, D. (2017). The Rising Importance Of The ‘Secondary’ City. Erişim Adresi: https://www.ge.com/reports/rising-importance-secondary-city/
Urban Land Institute ve PricewaterhouseCoopers. (PwC). (2018). Emerging Trends in Real Estate United Nations and Canada. Erişim Adresi: https://www.pwc.com/us/en/asset-management/real-estate/assets/pwc-emerging-trends-in-real-estate-2018.pdf
Üzmez, U. (2014). Bir Kamu Politikası Açığı: Orta Ölçekli Kentsel Alanlar Sorunu. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2): 145-164.