Türkiye’de Enflasyon Faiz İlişkisi: Nedensellik Analizi

Bu çalışmada, Türkiye’de enflasyon ve faiz ilişkisi VAR modeli çerçevesinde analiz edilmiştir. Analizde 2005:01-2018:03 dönemine ait aylık tüketici fiyat endeksi ve vadeli mevduat faiz oranı verileri kullanılmıştır. Döviz kuru enflasyonist eğilimleri açıklamada önemli değişkenler arasında yer aldığından analize bir diğer değişken olarak dâhil edilmiştir. Verilerin doğal logaritmaları alınarak logaritmik seriler oluşturulmuştur. Sonra serilerin birim kök analizleri KPSS Birim Kök Testi ile sınanmıştır. Değişkenler arasında uzun dönemli ilişkinin varlığı Johansen Eşbütünleşme Testi, nedensellik ilişkisi ise Granger Nedensellik Testi ile araştırılmıştır. Uygulanan bu testler sonucunda, serilerin birinci farkta durağan olduğu, eşbütünleşik oldukları ve de döviz kurundan enflasyona, enflasyondan faiz oranına doğru nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Enflasyon, Faiz Oranı, VAR, Granger Nedensellik

The Relation of Inflation and Interest In Turkey: Causality Analysis

In this study, in Turkey the relationship between inflation and interest rate have been analyzed within the framework of VAR model. In the analysis, monthly data for the period 2005:01-2018:3 consumer price index and nominal deposit interest rate were used. Since exchange rate is one of the most important variables in explaining inflationary trends, it is included as another variable in the analysis. Logarithmic series were formed by taking natural logarithms of the data. Then, the expanded KPSS Unit Root Test was applied to ensure the stability of the series. Johansen cointegration test and Granger causality test were used to determine whether there was a long-term and casualty relationship between the variables. The results of applied these tests, it was determined that the series were stationary in the first difference, they were cointegrated and the causality relationship from exchange rate to inflation rate and from inflation rate to interest rates.

Keywords:

Turkey, Inflation, Interest Rate, VAR, Granger Causality,

PDF

___

Kaynakça / Reference
Akıncı, M. ve Yılmaz, Ö. (2016). “Enflasyon-Faiz Oranı Takası: Fisher Hipotezi Bağlamında Türkiye Ekonomisi İçin Dinamik En Küçük Kareler Yöntemi” Sosyoekonomi Dergisi, 24(27), ss. 33-35.
Arısoy, I. (2013). “Testing For The Fisher Hypothesis Under Regime Shifts in Turkey: New Evidence From Time–Varying Parameters. İnternational Journal Of Economics and Financial Issues, 3(2), ss. 496-502.
Atgür, M., ve Altay, N. O. (2015). “Enflasyon ve Nominal Faiz Oranı İlişkisi: Türkiye Örneği (2004-2013)”; Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 22(2), ss. 522-532.
Baci, D. (2007). “Revisiting Fisher Effect for Developed and Developing Countries: A Bounds Test Approach”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi- Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Başar, S. ve Karakuş, K. (2017). “Fisher Hipotezi: Turkiye için Tahmini”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), ss. 794-803.
Bayat, T. (2011). “Türkiye’de Fisher Etkisinin Geçerliliği: Doğrusal Olmayan Eşbütünleşme Yaklaşımı”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (38), ss.47-60
Brzoza, B., M. (2002). “The Relationship between Real Interest Rates and Inflation” Bank Kredytnr 3, NBP, Warszawa. 7. Bullard.
Choudhry, A. (1997). Cointegration analysis of the inverted Fisher effect:Evidence from Belgium, France and Germany, Applied Economics Letters, 4, ss.257-260.
Çakmak E., H Aksu, S Başar (2002). “Fisher Hipotezinin Türkiye Açısından Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(3-4), ss. 31-40.
Çinko, L. (2017). “Türkiye’de Fisher Hipotezi Geçerliliğinin Sınanması”, Sosyal Araştırma Dergisi, 6(1), ss. 53-64.
Doğan, B., Eroğlu, Ö. ve Değer, O. (2016). “Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, Çankırı Karatekin Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (1), ss. 404-425.
Ergin, F. (1983). “Para ve Faiz Teorileri”, Beta Yayınevi, İstanbul, 340s.Fisher, I., (1930). The Theory of Interest, The Macmillan Company, The USA. http://files.libertyfund.org/
Fuei, L. K. (2007). An Empirical Study of the Fisher Effect and the Dynamic Relation Between Nominal Interest Rate and Inflation in Singapore, Munich Personal RePEc Archive -
Garcia, M. G. P. (1993). The Fisher Effect in a Signal Extraction Framework: The Recent Brazilian Experience, Journal of De&lopment Economics, 41, ss.71-93.
Gök, A. (2018). “Türkiye İçin Fisher Hipotezinin Geçerliliğinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri Anabilim Dalı, Trabzon.
Hacıoğlu, V., ve Yerlikaya, Ö. (2014). “Fisher Hipotezi ve Beklentilerin Rolü”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 64(2), ss.109-130
Kanca, O. C., Üzümcü, A., ve Deniz, A. (2015). “Fisher Etkisi Türkiye Ekonomisi İçin Geçerli Mi? Bir Zaman Serisi Analizi: 1980-2013”, Verimlilik Dergisi, ss. 45-66.
Lebe, F. ve Özalp, L., F., A. (2016). “Fisher Hipotezinin Alternatif Faiz Oranları ile Türkiye Ekonomisi Açısından Analizi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), ss.95-122.
Maghyereh, A., I. ve AL-Zoubı, H., A. (2006). “Does Fisher Effect Apply in Developing Countries: Evidence from a Nonlinear Cotrending Test Applied to Argentina, Brazil, Malaysia, Mexico, South Korea and Turkey”, Applied Econometrics and International Development, 6(2), ss.31-46.
Mercan, M. (2013). Enflasyon ve Nominal Faiz Oranları Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Fisher Hipotezi Çerçevesinde Test Edilmesi: Türkiye Örneği, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(4), ss. 368-384.
Mishkin, F. S. (1991). “Is the Fisher Effect for Real? A Reexamination of the Relationship between Inflation and Interest Rates”, National Bureau of Economic Research, Working Paper No: 3632.
Mishin, F.S. ve Simon, J. (1995). “An Empirical Examination of the Fisher Effect in Australia” https://www.nber.org/papers/w5080.pdf (14.11.2019)
Nusair, S. A. (2008). Testing for the Fisher Hypothesis Under Regime Shifts: An Application to Asian Countries, International Economic Journal, 22(2), ss.273-284.
Öruç, E. (2016). “Fisher Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama”, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13, ss. 289-300.
Panopoulou, E. (2005). “A Resolution of the Fisher Effect Puzzle”, The Institute for International Integration Studies Discussion Paper Series iiisdp067, IIIS.
Pelaez, R., F. (1995). “The Fisher Effect: Reprise”, Journal of Macroeconomics, 17(2), ss. 333- 346.
Shalishali, M.K. (2012). “A Test of the International Fisher Effect in Selected Asian Countries”, International Journal of Humanities and Social Science, 2 (4), ss.86-92.
Seyidoğlu, H. (2009). Uluslararası İktisat: Teori Politika ve Uygulama, Guzem Can Yayınları, İstanbul.
Şimşek, M., Kadılar, C. (2006). “Fısher Etkisinin Türkiye Verileri ile Testi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(1), ss. 99-111.
Tarı, R., ve Kumcu, F. S. (2005). Türkiye’de İstikrarsız Büyümenin Analizi (1983-2003 Dönemi), Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), ss. 156-179.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Enflasyon Raporu, 2009-IV, http://www.tcmb.gov.tr, (14.04.2018).
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Enflasyon Raporu, 2010-IV, http://www.tcmb.gov.tr, (14.04.2018).
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Yıllık Rapor, 2012. http://www3.tcmb.gov.tr/yillikrapor/2012/tr/, (15.02.2019).
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ,2013-I, http://www.tcmb.gov.tr, (10.04.2018).
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Yıllık Rapor, 2013. http://www3.tcmb.gov.tr/yillikrapor/2013/tr/, (15.02.2019).
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Enflasyon Raporu, 2014-I.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Enflasyon Raporu, http://www3.tcmb.gov.tr/yillikrapor/2014/tr/, (14.04.2018).
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Yıllık Rapor,2016. http://www3.tcmb.gov.tr/yillikrapor/2016/tr/, (14.01.2019).
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Eski+Raporlar/TCMB+Bulten/TCMB+Bulten, (15.02.2019).
Teker, D., Alp, A. E., ve E., Kent, O., 2012. “Long-Run Relation Between Interest Rates and Inflation: Evidence From Turkey”, Journal of Applied Finance & Banking”, 2(6), ss. 41-54.
Telçeken, H., 2018. Enflasyon ve Faiz Oranları arasındaki Uzun Dönemli İlişkinin Fisher Hipotezi Çerçevesinde Değerlendirilmesi: Türkiye Uygulaması (200-2017); Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
Tunalı, H., ve Erönal, Y., 2016. “Enflasyon ve Faiz Oranı İlişkisi: Türkiye’ de Fisher Etkisinin Geçerliliği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), ss.1415-1431.
Turgutlu, E., 2004. “Fisher Hipotezinin Tutarlılığının Testi: Parçalı Durağanlık Ve Parçalı Koentegrasyon Analizi” Dokuz Eylül Üniversitesi İkt. ve İd. Bil. Fak. Dergisi, 2(19): 55-75.
Yaya, K., 2015. Testing the Long-Run Fisher Effect in Selected African Countries: Evidence from ARDL Bounds Test, International Journal of Economics and Finance, 7(12), ss.168-175.
Yılancı, V., 2009. “Fisher Hipotezinin Türkiye İçin Sınanması: Doğrusal Olmayan Eşbütünleşme Analizi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), ss. 205-212.
Yıldırım, K., Taşdemir, M. ve Karaman, D., 2016. Makro Ekonomi, Seçkin Yayıncılık, İstanbul, 658s.