Platon’un Adalet ve Filozof Kral Anlayışı

Geçmişten günümüze insanı en çok meşgul eden problemlerden birinin adalet olduğunu, bu bağlamda felsefe tarihi boyunca bu problemle şu ya da bu şekilde ancak yakından ilgilenildiğini söylemek mümkündür. Adaleti politik, ahlaki, hukuki bir mesele olmanın çok daha ötesinde, doğrudan yaşamla ilişkisi çerçevesinde temellendirmeye çalışan filozof Platon’dur. Platon, iyi ve mutlu bir yaşamı adil/doğru bir yaşamla, adil/doğru bir yaşamı da filozofça bir yaşamla özdeşleştirmiştir. Platon düşüncesinde adalet/doğruluk, herkesin kendi işini düzgün bir biçimde yaptığı, bir başkasının işine karışmadığı ideal bir polisde/kentte tecelli etmektedir. Aynı zamanda bir kentin adil olabilmesinin teminatı, herkesin kendi üzerine düşen işi doğru yapmasını mümkün kılacak kararlar alarak kenti yönetecek olan, filozof kraldır. Dolayısıyla adil bir kentte de adalet, filozof kralın şahsında zuhur etmektedir. Bu çalışmada, Platon’un adalet/doğruluk anlayışının filozofça bir yaşamla bağlantısı gösterilmeye ve kendi doğası gereği adaleti tesis etmiş bir kimse olarak filozof kralın polisin adil olmasının teminatı olduğu ifade edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Platon, Adalet, Doğruluk, Politika, Devlet, Filozof Kral

Plato’s Concept of Justice and Philosopher King

It may be said that justice, one of the issues that humankind have been preoccupied with, has been debated throughout the history of philosophy. Plato was a philosopher who based justice on life rather than politics, ethics or law. He identified a peaceful life with a just life. According to him, such a life is only attained through a philosophical living. In Plato’s opinion, justice is manifested in a city (polis) where individuals perform their duties properly and never meddle with others’ affairs. A just city is guaranteed by a philosopher king who rules it making decisions which ensure that people do their jobs thoroughly. Thus, in a just city, justice manifests itself in the philosopher king’s persona. This study strives to introduce the link between Plato’s concept of justice and a philosophical life, and to indicate that as a man who naturally established justice the philosopher king guarantees the justness of the city.

Keywords:

Plato, Justice/Righteousness, Politics, Republic, Philosopher King,

PDF

___

Ağaoğulları, M. A., Kent Devletinden İmparatorluğa, Ankara: İmge Kitabevi, 2004.
Allen, Anielles S., Platon Neden Yazdı?, çev: Ayşe Batur, İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.
Annas, Julia, An Introduction to Plato's Republic, Oxford: Oxford University Press, 1981.
Arslan, Ahmet, İlkçağ Felsefesi Tarihi 1 Sokrates Öncesi Yunan Felsefesi, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2006.
Basut, L. L. “Yabancılaşma Sorununa Çözüm Önerisi: Platon'un Politeia’sında Adalet”, Beytulhikme An International Journal of Philosophy, Volume 6 (2016): 177-193.
Birand, Kâmıran, İlkçağ Felsefesi Tarihi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara: Türk Matbaası, 1958.
Haşlakoğlu, Oğuz, Platon Düşüncesinde Tekhnê, Bursa: Sentez Yayıncılık, 2016.
Havelock, Eric A., Platon Filozof Şaire Karşı, çev. Adem Beyaz, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2015.
Havelock, Eric A., The Greek Concepts of Justice From Its Shadow in Homer To Its Substance in Plato, Harvard University Press, 1978.
Herakleitos, Fragmanlar, çeviri ve yorumlar: Cengiz Çakmak, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2005.
Jeager, Werner, Paidea: The İdeas of Greek Culture, trans: Gilbert Highet, Volume 1, Oxford: Henderson&Spalding, 1946.
Kranz Walther, Antik Felsefe Metinler ve Açıklamalar, çev. Suad Y. Baydur, İstanbul: Sosyal Yayınları, 1984.
Murteza, E.S., “Platon’un Devlet’inde Dikaiosyne Kavramını Kullanışı”, Felsefi Düşün, Sayı:1, (2013): 180-195.
Peters, F. E., Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü, çev. Hakkı Hünler, İstanbul: Paradigma, 2004.
Platon, Devlet, çev. Sabahattin Eyüboğlu & M. Ali Cimcoz, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2008.
Platon, Phaidros ya da Güzellik Üzerine, çev. Birdal Akar, Ankara: BigeSu Yayıncılık, 2014.
Platon, Timaios, çev: Erol Güney & Lütfi Ay, İstanbul: Sosyal Yayınları, 2001.
Popper, Karl, Açık Toplum ve Düşmanları, Cilt 1. Platon, çev: Mete Tunçay, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1989.
Şenel, Alâeddin, Eski Yunanda Eşitlik ve Eşitsizlik Üstüne, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1970.
Toprakkaya, Arslan, “Adalet Kavramı Bağlamında Aristoteles-Platon Karşılaştırması”, Flsf, Sayı:6 Güz, cilt.6, (2008): 27-49.
Türkyılmaz, Çetin, “Herakleitos’un Adalet Görüşü”, Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, (2015): 51-63.
Vernant, Jean P. & Naquet P. V., Eski Yunanda Mit ve Tragedya, çev: Sevgi Tamgüç & Reşat Fuat Çam, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2012.