Hatice Bahar AŞCI

Lozan Bariş Antlaşması’nda Osmanlı Borçları Meselesi

İmzalandığı anda Sevr’in hükümlerini ortadan kaldıran Lozan Antlaşması ile Türkiye Cumhuriyeti’nin hukuki, iktisadi ve mali açılardan temelleri atılmış ve sınırları belirlenmiş oldu. Yeni Türk Devleti, Osmanlı borçlarının düzenlenmesini ve tasfiyesini de gerçekleştirmek üzere Lozan Görüşmeleri’nde konuyu ayrı bir oturum olarak tartıştı. 1928’e kadar süren görüşmeler nihayet Paris’te bir antlaşmayla karara bağlanmış ve Türkiye yeni kurulan 16 devlet arasında en fazla borç yükünü üstlenen devlet olarak başı çekmiştir. Osmanlı’yı iktisaden ortadan kaldırmak isteyen Batılı devletlerin çabaları Lozan’da da devam etmiştir. Birinci Dünya Savaşı’nın yorgunluğuna rağmen kazanılan zafer ve Kurtuluş mücadelesi, tam bağımsızlık ilkesiyle Lozan Görüşmeleri’nin anafikrini oluşturuyordu. O nedenle ne pahasına olursa olsun tam bağımsızlık sağlanacaktı. Bu çalışmada da özellikle Düyun-u Umumiye sonrası Türkiye’ye kalan borçlar üzerinde durulmuş ve Osmanlı toprakları üzerinde kurulan yeni devletler arasında borç taksiminin ne kadar adaletsiz gerçekleştirilmiş olduğu ispatlanmak istenmiştir. Yapılan analizler sonucunda da Lozan görüşmelerinin, Türkiye’yi en çok zorlayan oturumunun da mali konuların görüşüldüğü oturum olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Lozan görüşmeleri, Osmanlı borçları, Lozan Barış Antlaşması, Strateji

The Ottoman Debts Case in The Treaty of Lausanne

Once The Treaty of Lausanne is signed by removing the provisions of Treaty of Sevres, The Turkish Republic is established in terms of legal, economic and finacial basis and designated its boundaries. The newly established Turkish Republic discussed for the clearance and arrangenment of the Ottoman debts in a different session during Lausanne Negotiations. The negotiations lasting till 1928, at last settled with an agreement in Paris and Turkey became the first state among newly established sixteen state who bears the biggest burden in terms of loan. The efforts of the Western states for deleting Ottoman Empire financially continued also during the Treaty of Lausanne. However, the main idea of Lausanne is total sovereignty despite of the exhaustion of First World War and Turkish War of Independence. This study focuses on the loans that came into the property of Turkish government especially after Ottoman Foreign Loans Administration and aims to prove the unfair loan allocation among the newly established states on the Ottoman territories. The analysis shows that the session in which financial subjects are on the agenda, foremost challenges Turkey during Lausanne Negotiations.

Keywords:

Lousanne negotiations, Ottoman debts, The Treaty of Lausanne, Strategy,

PDF

___

Aşcı, H. Bahar, Türkiye’nin 150 Yıllık Borç Serüveni (1855-2005), Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Yüksek Lisans Programı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2007.
Blaisdell, Donald, Osmanlı İmparatorluğu’nda Avrupa Mali Kontrolü, T.C. Maarif Vekilliği Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi Yayını, Yayın No: 24, İstanbul, 1940.
Dikmen, Nedim, “Osmanlı Dış Borçlarının Ekonomik ve Siyasi Sonuçları”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:19 Eylül 2005 Sayı 21.
Eldem, Vedat, Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 1970.
Gürsoy, Bedri, 100. Yılında Düyun-u Umumiye İdaresi Üzerine Bir Değerlendirme, Ord. Prof. Dr. Şükrü Baban’a Armağan, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1984.
İnce, Macit, Devlet Borçlanması (Kamu Kredisi), 3. Baskı, Kalite Matbaası, Ankara, 1976. Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 2010.
Karluk, Rıdvan, Türkiye Ekonomisi,Yayın No: 607, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul, 1997.
Kazgan, Gülten, Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 22, Ekonomi 3, İstanbul, 2002.
Nur, Rıza, Dr. Rıza Nur’un Hatıraları, Boğaziçi Yayınları, 1999, İstanbul.
Perloff, James, The Shadows of Power, The CFR and American Decline, 1988, Appleton, Wisconsin, USA, ISBN :0-88279-134-6.
Şahin, Hüseyin, Türkiye Ekonomisi, 7. Baskı, Ezgi Kitabevi, Bursa, 2002.
Şahin, İsmail ve Müezzinoğlu, Ersin, Lokarno ve Musul Kıskacında Türk Dış Politikası, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 4, ss: 641 – 676, 2016.
Şevket, Pamuk, Osmanlı Ekonomisi ve Dünya Kapitalizmi, Yurt Yayınları, Ankara, 1984.
Yeniay, İ. Hakkı, Yeni Osmanlı Borçları Tarihi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, Yayın No: 150, Ekin Basımevi, İstanbul, 1964.
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivleri, Fon No: 30 10 0 0 Kutu No:117 Dosya No: 817 Sıra No:13.
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivleri, Fon No: 30 18 12 Kutu No:1 Dosya No: 3 Sıra No:19.
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivleri, Fon No: 30 10 0 0 Kutu No: 136 Dosya No: 978 Sıra No:2.
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivleri , Fon No: 30 10 0 0 Kutu No: 231 Dosya No: 556 Sıra No: 4.