Dinin Toplumsal Boyutunun İncelenmesinde Yorumlayıcı Yaklaşımın Kullanımı: İmkânlar ve Sınırlar

Bu makalede yorumlayıcı geleneğin önemli temsilcilerinin savundukları kuramsal ve metodolojik yaklaşımlar tartışılarak dinin toplumsal boyutunun incelenmesi bağlamında söz konusu yaklaşımların ne anlama geldiği tespit edilmeye çalışılmıştır. Dinin yorumlayıcı yaklaşımla incelenmesi onun pozitivist yaklaşım tarafından göz ardı edilen bazı önemli boyutlarının, özellikle de dinin dindarlar açısından ifade ettiği anlamın fark edilmesini sağlamıştır. Fakat sosyolojik açıklamanın kapsamlılığı açısından konu ele alındığında yorumlayıcı yaklaşımın bazı sınırlamaları da beraberinde getirdiği görülmektedir. Söz konusu sınırlamalar sosyal bilimcinin ahlaki sorumluluktan muaf görülmesi, makro sosyolojik faktörlerin ve güç ilişkilerinin göz ardı edilmesi, anlamların nihai gerçeklikler olarak görülmesi, dinin tamamen toplumsal-kültürel bir inşa olduğunun iddia edilmesi vb. olarak sıralanabilir.

Anahtar Kelimeler:

Din Sosyolojisi, Yorumlayıcı Sosyoloji, Din İncelemeleri, Mikro Sosyoloji, Makro Sosyoloji

The Use of Interpretative Approach in the Study of Religion's Social Dimension: Possibilities and Limits

In this article, the theoretical and methodological approaches of the important representatives of the interpretative tradition were discussed and attempts were made to determine what these approaches mean in the context of examining the social dimension of religion. The study of religion with an interpretative approach has emphasized on some important dimensions of religion that are ignored by the positivist approach and, in particular, on the meaning of religion according to religious people. However, when it comes to the sociological explanations, the interpretative approach seems to bring some limitations. Such limitations include the exclusion of social science from moral responsibility, the ignoring of macro-sociological factors and power relations, cognition of meanings as ultimate realities, the claim that religion is completely a socio-cultural construction and so on.

Keywords:

Sociology of Religion, Interpretative Sociology, Study of Religion, Micro Sociology, Macro Sociology,

PDF

___

Baer, H. A. (1998). Symbols. Encyclopedia of Religion and Society (William Swatos ve Peter Kivisto, Ed.). AltaMira Press, Walnut Creek, CA., (504-506).
Blumer, H. (1986). Symbolic Interactionism: Perspective and Method. University of California Press, Berkeley.
Burrell, G. ve Morgan, G. (1999). Yorumlayıcı Sosyoloji, Toplumbilimi Yazıları (Adil Çiftçi, Der. ve Çev.). Anadolu Yayınları, İzmir, (25-69).
Deflem, M. (1991). Ritual, Anti-Structure, and Religion: A Discussion of Victor Turner's Processual Symbolic Analysis, Journal for the Scientific Study of Religion 30/1, (1-25)
Dilthey, W. (1999). Tin Bilimlerine Giriş, Hermeneutik ve Tin Bilimleri (Doğan Özlem, Der. ve Çev.). Paradigma Yayınları, İstanbul, (11-30).
Geertz, C. (1973). The Interpretation of Cultures. Basic Books, New York.
Giddens, A. (1976). New Rules of Sociological Method. Hutchinson, London.
McGuire, M. (1992). Religion:The Social Context (Serina Beauparlant, Ed.). Wadsworth Publishing Company, California.
Mead, H.G. (1972). Mind, Self and Society. The University of Chicago Press, Chicago and London.
Natanson, M. (1968). Introduction, Schutz, A. Collected Papers, C. I. Martinus Nijhoff, The Hague, (XXVI-XLVII).
Natanson, M. (1968). Schutz Alfred, International Encyclopedia of the Social Sciences (David L. Sills, Ed.), c. XIV. Macmillan, New York.
Neuman, W.L. (2014). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar, C. I. (Sedef Özge, Çev.). Yayın Odası, Ankara.
Wallace, R. A. Ve Wolf, A. (2015). Çağdaş Sosyoloji Kuramları (Leyla Elburuz ve Rami Ayas, Çev.). Doğu Batı, Ankara.
Walsh, G. (1967). Introduction, Schutz, A. The Phenomenology of the Social World. North Western University Press, New York, ( XV-XXIX).
Weber, M. (2002). Sosyolojinin Temel Kavramları (Medeni Beyaztaş, Çev.). Bakış Yayınları, İstanbul.
Winch, P. (1994). Sosyal Bilim Düşüncesi ve Felsefe (Ömer Demir, Çev.). Vadi Yayınları, Ankara.