İslam Düşüncesinde Felsefi ve Dini Bir Etkinlik Olarak Ahlak

İslam düşüncesinde ahlak hem felsefenin hem de dinin nihai hedefi olarak telakki edilmiştir. Bir hikmet arayışı olarak tanımlanan felsefi faaliyetin nihai gayesi erdem ve mutluluk olarak belirlenmiştir. Aynı şekilde din de insanı dünya ve ahirette mutlu kılacak eylemleri vaz etmektedir. İslam düşüncesinde her iki disiplin de ağırlıklı olarak pratik yönüyle değerlendirilmiş ve her iki disiplinin de ahlaklı olmanın kaynağı olduğuna işaret edilmiştir. Bu çalışmada ahlaka dair düşünceleriyle ön plana çıkmış İslam düşünürlerinin felsefe ve din tanımlarına yer verilecek, bu tanımların ahlak ile ilişkilendirilme çabalarına dikkat çekilecektir. İslam düşüncesinde dini etkinliğin felsefi etkinliğe yaklaştırıldığını söyleyebiliriz. Bu bakımdan bu çalışmanın, son dönemlerde sıkça ifade edilen, hikmetten yoksun bilginin ahlaki eylemden de yoksun olması meselesine ışık tutacağı kanaatindeyiz.

Anahtar Kelimeler:

İslam Düşüncesi, Din, İbadet, Ahlak, Ahlaki Davranış

Ethics as a Philosophical and Religious Activity in Islamic Thought

In Islamic thought, ethics is considered as the ultimate goal of both philosophy and religion. The ultimate goal of a philosophical activity, which is defined as a quest for wisdom, has been determined as virtue and happiness. Likewise, religion establish rules to let people achieve happiness in the world and the Hereafter. In Islamic thought, both disciplines have been evaluated mainly in practical terms and the both have been pointed out to be the source of being moral. In this study, the definitions of philosophy and religion of Islamic thinkers who have come into prominence with their thoughts about ethics will be referred to and the attempts to associate these definitions with ethics will be highlighted. It may be said that in Islamic thought, religious activity has been brought closer to philosophical activity. In this regard, the present study will shed light on a matter often expressed in recent times, which is that knowledge lacking wisdom also lacks moral conduct.

Keywords:

Islamic Thought, Religion, Worship, Ethics, Moral Conduct,

PDF

___

Armstrong, Walter-Sinnot (2011). Tanrısız Ahlak, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bartley, William Warren (1971). Morality and Religion, London: Macmillan St. Martin’s Press.
Braithwaite, Richard Bevan (1971). “An Empiricist’s View of the Nature of Religious Belief”, The Philosophy of Religion, (Ed: Basil Mitchell). London: Oxford University Press.
Buhari, el- Câmius’s-Sahîh.
Çağrıcı, Mustafa (2012). İslam Düşüncesinde Ahlak, İstanbul: Dem Yayınları.
Çubukçu, İbrahim Agâh (1994). Ahlak Tarihinde Görüşler, Ankara: Ankara İlahiyat Fakültesi Yayınları.
Dabaşi, Hamid (2012). “Filozof-Vezir Hâce Nasîruddîn et-Tûsî ve Dönemin Entelektüel İklimi” (İslâm Felsefesi Tarihi, ed. Bayram Ali Çetinkaya, İstanbul: Grafiker Yayınları) içerisinde.
Farabi, Ebu Nasır Muhammed İbn el-Farah (2010). Risâle fi meâni’l-akl, (İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri çev. Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik Yayınları) içerisinde.
Gafarov, Anar (2012). Nasirüddin Tusi’nin Ahlak Felsefesi, İstanbul: İSAM Yayınları.
Gazzali, Ebu Hamid Muhammed bin (1981). Tehafüt el Felasife, (çev. Bekir Karlığa), İstanbul: Çağrı Yayınları.
Gazzali, Ebu Hamid Muhammed bin (2010). İhya’u Ulumu’d Din, İstanbul: Hikmet Neşriyat.
Greisch, Jean (1998). “Basit Dilin Sınırları İçerisinde Din”, (çev. Zeki Özcan), UÜİFD, Cilt.7, Sayı.7.
İbn Sina, Ebu Ali el-Hüseyin (2004). Uyûni’l Hikme, (Risaleler, ed. M. Said Hatipoğlu, Ankara: Kitabiyat) içerisinde.
İbni Miskeveyh, Ahmed bin Muhammed (1398). Tehzîbu’l-Ahlak ve Tathiru’l-A’rak, Beyrut.
İbni Miskeveyh, Ahmed bin Muhammed (2013). Tehzîbu’l-Ahlak, (çev. Abdulkadir Şener vd), İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları.
İhvan-ı Safa (1957). Resâilü İhvân-ı Sâfa ve Hullâni’l Vefâ, (nşr. Butrus el-Bustâni), I-IV, Dâru Sâdr ) Beyrut.
İhvan-ı Safa (2012). İhvân-ı Sâfa Risaleleri, (ed. Abdullah Kahraman), Cilt I, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Kılıç, Recep (2003). Ahlakın Dini Temeli, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Kindî, Ya'kub b. İshak (1950). Fî Hudûdi’l-Eşyâ ve Rusûmihâ (Resâilü’l-Kindî el-Felsefiyye içinde), Tahkik: Muhammed Abdülhâdî Ebû Rîde, Mısır.
Kindî, Ya'kub b. İshak (2006). Tarifler Üzerine (Felsefî Risaleler, çev. Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik Yayınları) içerisinde.
Koç, Turan (1998). Din Dili, İstanbul: İz Yayıncılık.
Köylü, Mustafa (2012). Dünya Dinlerinde Ahlak, İstanbul: Dem Yayınları.
Maturidi, Ebu Mansur (2016). Kitabü’t Tevhid, (çev: Bekir Topaloğlu), İstanbul: İSAM Yayınları.
Öğük, Emine (2017). Allah’ı Tanıtan Güzel İsimler, İstanbul: Rağbet Yayınları.
Tûsî, Nasiruddin (2016). Ahlâk-i Nâsırî, (çev: Anar Gafarov, Zaur, Şükürov), İstanbul: Litera Yayıncılık.
Tûsî, Nasiruddin (h.1369). Ahlâk-i Nâsırî, Tahran: Şirketi Sahami.