Hasan Hüsnü Erdem’in Hayatı ve İlâhî Hadîsler Adlı Eserinin Kudsî Hadîs Literatürü’ndeki Yeri

Hasan Hüsnü Erdem, 1889 yılında Antalya Akseki ilçesi Sâdıklar köyünde doğmuş, köyünde ilköğrenimini tamamlamış, babası Sâdık Efendi’den Arapça ve Mantık dersleri okumuş, Konya ve İstanbul’da da eğitim görmüştür. 1920 yılında memuriyete başlamış, Doktora tezi olarak hazırladığı “Ahkâmu’r-Radâ’” adlı eseri Müderrisler Meclisi tarafından 1. seçilerek İstanbul Medresesi’ne müderris olarak atanmıştır. Ömer Nasuhî Bilmen’in emekli olmasıyla Diyanet İşleri Başkanlığına atanmış, Din İşleri Yüksek Kurulu Üyeliğinde bulunmuş, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde Tefsir dersleri vermiştir. Genelde Hadîs İlmi’ne ait eserler telif etmiş, İmam en-Nevevî’nin Riyâzu’s-Sâlihîn adlı eserinin 1-2. cildini Kıvâmuddin Burslan ile 3. cildini ise kendisi Türkçeye tercüme etmiştir. “İlâhî Hadîsler” adlı eseri, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından defalarca basılmıştır. Kitap veya makale olarak yayınlamadığı eserleri de vardır. İlâhî Hadîsler adlı eserinde geçen hadîslerin tahriciyle ilgili olarak yüksek lisans çalışması yapılmış olmasına rağmen bu çalışma, Hasan Hüsnü Erdem’in hadîsçiliğini incelemekten ziyade hadîslerin kaynaklarının tespiti ve yorumlanmasıyla sınırlı kalmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Riyâzu’s-Sâlihîn, İlâhî Hadisler, Hasan Hüsnü Erdem, Ahkâmu’r-Radâ’

Hasan Hüsnü Erdem's Life and His Divine Hadiths’ Place in Divine Hadiths Literature

Hasan Hüsnü Erdem was born in Antalya-Akseki, 1889. He went to primary school in his village, learned lessons from his father Sadık Efendi, went to Konya and İstanbul to study. He became civil servant in 1920. He prepared Doctorate thesis called “Ahkam ar-Rada” which got elected as premier by Professors Council and he was assigned to the Istanbul Madrasahs. He became President of Religious Affairs after retirement of Ömer Nasuhi Bilmen. He lectured in University of Ankara, Divinity School. He and Kıvamuddin Burslan translated İmam an-Navavi’s Riyaz as-Salihin’s first and second volumes into Turkish but he translated third volume alone. His Divine Hadiths book got published repeatedly by Presidency of Religious Affairs, in addition to his other -rather- minor works. Despite hadiths in his Divene Hadiths had been a thesis subject for a time, this work has been limited to identifacation and interpretation of the sources of Divine Hadiths.

Keywords:

Hadith, Riyaz as-Salihin, Divine Hadiths, Hasan Hüsnü Erdem, Ahkam ar-Rada,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, Musned, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Altıkulaç, Tayyar, “Zehebî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2013. c. II, s. 186.
Arslan, Ali, “Ebu’l-Hasen Ali b. Ömer b. Ahmed ed-Dârekutnî’nin (ö. 385/995) Sünen isimli eserinde tashîh yöntemi”, Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 4. Sayı: 2 (Güz 2017), s. 117-132.
Akın, Hanifi, Riyâzu’s-sâlihîn tam metin ve açıklamalı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2013.
el-Aynî, Bedruddin, Umdetu’l-kâri şerhu’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, t.y.
Çiçek, Mehmet ve diğerleri, “Muhammed b. Muhammed Rodosîzâde ve Tâ’likâtun alâ Tefsîri kavlihi Teâlâ ve yekfurûne bimâ verâehu ve huve’l-hak adlı risâlesi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16, sy: 1 (2012), 411-412.
Ebû’l-Hasen Alî b. Ömer el-Bağdâdî ed-Dârekutnî, Sunenu’d-Dârekutnî (thk. es-Seyyid Abdullah ve Hâşim el-Yemânî el-Medenî), Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1386/1966.
Ebû’l-Hasen Nureddin Ali b. Sultan Muhammed el-Karî’nin (ö. 1014/1605), 40 Hadis ve Muhtasar Hadis Usûlü (neşr: Harun Ünal) İstanbul: Hikmet Yayıncılık, 1983.
Emre, Mehmet, İzahlı Riyâzu’s-sâlihîn aslı ve tercümesi, İstanbul: Bedir Yayınevi, 1974.
Erdem, Hasan Hüsnü. İlâhî hadisler, 4. bs. Ankara: Semih Ofset, 1985.
Ertan, Veli. “Hasan Hüsnü Erdem”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995. c. XI, s. 284.
İbn Hacer el-Askalânî, Takribu’t-Tehzîb, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1415/1995.
İbnu’l-Esîr el-Cezerî, Usdu’l-ğâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe, Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1414/1993.
İbn Hallikân, Vefeyâtu’l-ağyân ve enbâu ebnâi’z-zamân mimmâ sebete bi’n-nakl evi’s-semâ’ ev esbetehu’l-’ayân, (thk. İhsan Abbâs), Beyrut: Dâru Sâdır, 1968.
Kandemir, Mehmet Yaşar, “Muhammed Abdurraûf Münavî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (DİA), İstanbul: TDV Yayınları, 2006. c. XXXI, s. 573.
Kılıç, Hulusî, “Mehmet Zihni Efendi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (DİA), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları İstanbul: 2010. c. XXVIII, s. 542.
el-Kurtubî, Muhammed b. Abdilber, el-İstîâb fî ma’rifeti’l-ashâb, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1415/1995.
Kutlay, Halil İbrahim, el-İmâm Alî el-Kârî ve Eseruhu fî İlmi’l-Hadis, Beyrut: 1408/1987.
Mahmûd b. Süleyman el-Kefevî, Ketâibu a’lâmi’l-ahyâr min fukâhi mezhebi’n-Nu’mâni’l-muhtâr, (thk. Saffet Köse ve diğerleri), İstanbul: Mektebetu’l-İrşâd, 2017.
Mahmud Tahhân (Çev. Cemal Ağırman), 3. bs. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2013.
Muhammed Medenî, el-İthâfu’s-Seniyye fî’l-Ehâdisi’l-Kudsiyye (Çev: A. Fikri Yavuz), 5. bs. İstanbul: TÜRDAV Basım Yayım, 1979.
Muhammed Tâmir, el-Ehâîsu’l-kudsiyyetu’s-sahîhâ ve şurûhuhâ, Riyad: Mektebetu Nizâr Musatafa el-Bâz, 1405/2004.
el-Mizzî, Cemâluddin Ebû’l-Haccâc, Tehzîbu’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl, (thk. Beşşar Avvâd Ma’rûf, 4. bs. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1413/1992.
en-Nevevî, Muhyiddin, Riyâzu’s-sâlihîn, (Çev. Hasan Hüsnü Erdem), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1949.
en-Nevevî, Muhyiddin, Riyâzu’s-sâlihîn, (Çev. M. Yaşar Kandemir ve diğerleri) İstanbul: Ensar Yayınları, 2014.
en-Nevevî, Muhyiddin, Riyâzu’s-sâlihîn (Çev. Mehmet Emin Özafşar ve Bünyamin Erul), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2013.
Odabaşoğlu, Tuba, (2006) “Hasan Hüsnü Erdem’in ilâhî hadisler adlı eserindeki hadislerin tahriç ve değerlendirilmesi” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi SBE, Konya.
Öcal, Mustafa, Diyanet İşleri Başkanları ve hizmetleri, İstanbul: Ensar Yayınları, 2016.
Özaydın, Abdulkerim, “İbn Hallikan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999. c. XX s. 19.
Özel, Ahmet, “Ali el-Kârî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (DİA) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989. c. II, s. 404.
Parlıyan, Abdullah, Açıklamalı tam Riyâzu’s-sâlihîn Tercümesi, Konya: Konya Kitapçılık, 2005.
Serkis, Yusuf Elyan, Mu’cemu’l-matbûati’l-arabiyye ve’l-muarrabe, Mısır: Matbaatu Serkîs, 1346/1928.
es-Sıddıkî, Muhammed b. Allân, Delilu’l-fâlihîn Şerhu Riyâzi’s-sâlihîn, I-IV, (thk. Husâmuddin es-Sâbitî), Dâru’l-Hadîs, Kahire, t.y.
es-Subkî, Tacuddîn Ebî Nasr Abdulvehhâb b. Takîyyiddîn, Tabakâtu’ş-şâfiîyyeti’l-kubrâ, Mısır: Matbaatu’l-Husniyye, t.y.
et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. 2. bs., Mısır: Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1373/1954.
Şemseddin Sami, Kâmûs-i Türkî, 2. bs., İdeal Yayıncılık, İstanbul, 2012.
Uğur, Mücteba, “A’lâm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989. c. II, s. 335.
Uğur, Mücteba,“Deylemî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (DİA) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994. c. IX, s. 266.
Yıldırım, Enbiya, “Kudsî hadisler üzerine bir değerlendirme”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2009 c. XIII, sayı: 2 s. 39-47
Yıldırım, Ahmet, “Tasavvufa kaynaklık etmesi bakımından kudsî hadisler ve değeri”, Avrupa Üniversitesi İslam Araştırmaları Dergisi, 2009 c. II, sayı: 3. s. 90-101. Yılmaz, Hayati, (1992), Hadis İlmi’nde kudsî hadisler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul.
Yılmaz, Hayatî, “Hadis İlmi’nde kudsî hadisler ve bu konuda yapılan çalışmalar”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1996. sayı: 1. s. 163-198.
ez-Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed et-Turkmânî, Mîzânu’l-i’tidâl (fî nakdi’r-ricâl) (thk. Ali Muhammed Muavvid ve diğerleri), Beyrut: Dârû’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1416/1995.
ez-Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed et-Turkmânî, Tezkiretu’l-huffâz, Beyrut: Dârû’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1375/1955.
ez-Zehebî Şemsuddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed et-Turkmânî (ö. 748/1348), 40 Kudsî Hadis, (Ankara: Fazilet Yayınevi, 1993.)
ez-Zeynuddin Ahmed b. Ahmed b. Abdillatif, Sahîh-i Buhârî Muhtasârı Tecrid-i Sarih Tercümesi, (Çev. Ahmed Naim ve Kâmil Miras) , 6. bs. Ankara: Emel Matbaacılık, 1980.
Zirikli, Hayrettin, el-A’lâm Kâmûsu terâcim li eşheri’r-ricâl ve’n-nisâ mine’l-arab ve’l-mustağribîn ve’l-müsteşrikîn, Beyrut: t.y.