İnsanın Üç Yüzü; Homoeconomicus, Homoislamicus ve True Man: “Takva” Filmi Üzerinden Bir Değerlendirme

İktisat, bir sosyal bilim olmasının yanında; doğa bilimlerinin yöntemini kullandığından ötürü doğa bilimlerine en yakın sosyal bilim olmaktadır. Ancak bunun için, iktisadın insanı ve toplumu verili kabul etmesi gerekmiştir. Çünkü yapılacak olan tahminlere, davranışları önceden bilinebilecek bir bireyin konu olması ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu yüzden ortodoks iktisat, homoeconomicus tipolojisini oluşturmuş ve analizlerini bu birey üstüne inşa etmiştir. Literatür kısmında belirtildiği üzere, rasyonel ekonomik insanın gerçekliği sorgulanırken ve neoliberal yaklaşımın rasyonel ekonomik insanı eleştirilirken, bu eleştirilerin uzantısında islam iktisatçıları tarafından “homoislamicus” birey yaklaşımı ortaya atılmaktadır. Ancak islam iktisatçılarının bir kısmı gerçek insana benzerliği noktasında homoislamicus bireyin de, homoeconomicus birey kadar, ütopik olduğunu ortaya koymaktadır. İktisadın multidisipliner bir bilim olduğu yaklaşımlarından hareketle, halihazırdaki çalışmada amaçlanan; homoislamicus, homoeconomicus ve true man birey tipolojilerinin kurgulanan dünyalar üzerinden verilen ideolojik mesajlar aracılığıyla değerlendirilmesidir. Takva film analiziyle dindarlık düzeyi yüksek olan ve salt kendini Allah’a adamış kurgu karakterimiz Muharrem üzerinden gerçekleştirilen sorgulama bizi homoislamicus’tan öte İslam iktisatçılarının ortaya koyduğu alternatif bir insan yaklaşımı olan “true man”a yaklaştırmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

insan, homoeconomicus, homoislamicus, film analizi, true man

Three Faces of Man; Homoeconomicus, Homoislamicus and True Man: An Evaluation by “Takva” the Movie

The developments in the methodology have brought economics to the level that can make predictions for the future of the economy. Because an individual whose behavior can be known has needed to be mentioned for the predictions to be made. Because of that, the orthodox economy created homoeconomicus typology and it build its analysis on to this individual. As stated in the literature, while the reality of the rational economic man has been questioned and the rational economic man of the neoliberal approach has been criticized. “homoislamicus” individual approach is proposed by Islamic econoonmists on the extension of these criticizes. But some of the Islamic economists claim that homoislamicus individual is utopian as well as homoeconomicus individual according to the economic man’s similarity to real man. The aim of the current study, based on the approaches that economics is a multidisciplinary science, is; it is the evaluation of homoislamicus, homoeconomicus and true man individual typologies through ideological messages given over the constructed worlds. The interrogation made with our fictional character Muharrem, which has a high level of religiosity and devoted itself to Allah with “Takva” film analysis, brings us closer to “true man”, which is an alternative human approach put forward by Islamic economists rather than homoislamicus.

Keywords:

Homoeconomicus, Homoislamicus, True Man, Film Analysis, Human,

PDF

___

Abdülmannan, M. (1989), İslam Ekonomi Toplumunun Kuruluşu: Ekonomik Analizin İslami Boyutları I, Fikir yayınları, İstanbul.
Acar, G. T. (2008), İktisadı Değiştirmek, İletişim Yayınları, İstanbul.
Arif, M. (1985) “Toward a Definition of Islamic Economics: Some Scientific Consideration”, Journal of Research in Islamic Economics, Vol:2, No:2, pp:79-93.
Bayrı, D. (2010) Uluğ Nutku‟nun Felsefi Antropolojisinde Tarihsellik ve Öz Belirleme, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Grubu Eğitimi Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
Buğra, A. (2013). İktisatçılar ve İnsanlar, İletişim Yayınları.
Çetin, H. (2002). Liberalizmin Tarihsel Kökenleri, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, Cilt:3, Sayı:1, ss:79-96.
Davis, John, B. (2003) The Theory of Individual in Economics: Identity and Value, Routledge Taylor Francis Group, London.
Evkuran, M., & Evkuran, M. (2013). Ahlâk Hakikat ve Kimlik-İslâm Kelâmında Ahlâk Problemi, Araştırma Yayınları, Ankara.
Farooq, O. M. (2011) “Self Interest, Homo Islamicus and Some Behavioral Assumptions in Islamic Economics and Finance”, International Journal of Excellence in Islamic Banking and Finance, Vol. 1, No. 1, pp. 52-79.
Frey, S. Bruno ve Stutzer, Alois (2001), “Economics on Psychology: From Imperialistic to Inspired Economics”, Philosophie Economique, Vol:2, No:4, pp:5-22.
Gocmen, D. (2007). Adam Smith Problem: Reconciling Human Nature And Society In The Theory Of Moral. IB Tauris.
Harvey, D., & Doğan, B. O. (2015). Marx'ın Kapital'i İçin Kılavuz. Metis Yayınları.
Hirsch, P., Michaels, S. ve Friedman, R. (1987) “Dirty Hands versus Celan Models: Is Sociology in Danger of Being Seduced by Economics”, Theory and Society, Vol:16, No:3, pp:317-336.
Kamri, N. A., Ramlan, S., & Ibrahim, A. (2014). Qur'anic Work Ethics.
Ketenci, T. ve Topuz, M. (2013) “Aristoteles ve Augustinus’un İnsan Anlayışları Üzerine”, Kaygı, No:20, ss:1-18.
Levent, A. (2019), “Homoeconomicus, Rasyonel Birey ve Ortodoks İktisat”, İnsanı Yeniden Düşünmek: Modern Düşüncede Temel Tartışmalar, İLEM, İstanbul.
Mahyudi, M. (2015) “True Man: The True Economic Man for Islamic Economics”, GJAT, Vol:5, No:2, pp:63-72.
Mahyudi, M. (2016) “Rethinking the Concept of Economic Man and Its Relevance to the Future of Islamic Economics”, Intellectual Discourse, Vol:24, No:1, pp:111-132.
Mandeville, B. (1989). The Fable Of The Bees. Penguin UK.
Marx, K. (2016). 1844 El Yazmaları. İletişim Yayınları.
Michaelides, Panayotis, Kardassi, Ourania ve Milios, John (2005) “Democritus and his Influence on Classical Political Economy”, Seventh Conference of Greek Historians of Economic Thought, University of Athens, 27-28 May 2005.
Milberg, W. (1993) “Naturel Order and Post Modernism in Economic Thought”, Social Research, Vol:60, No:2, pp: 255-277.
Mill, J.S. (2009) Hürriyet Üzerine, Dostel, Mehmet, O. (Çev.), Çaha, Ömer (Sad.), Liberte Yayınları.
Mohamedy, A. C. (2013) “Islamic Economics: Still in Search for Identity”, International Journal of Social Economics, Vol:40, No:6, pp:556-578.
Mortazavi, S. (2004) “Islamic Economics: A Solution for Environmental Protection’’, Conference on Trade, Growth and the Environment, Oxford University, August 8-August 13.
Nasr, S. H. (2009). The Heart Of Islam: Enduring Values For Humanity, Zondervan.
Novak, M. E. (1963). Robinson Crusoe And Economic Utopia, The Kenyon Review, 25(3), 474-490.
O’Boyle, E. J. (2005) “Homo Socio Economicus: Foundational To Social Economics And The Social Economy”, Review of Social Economy, Vol:63, No:3, pp:483-507.
Persky, J. (1995). “The Ethology Of Homo Economicus”, Journal of Economic Perspectives, 9(2), 221-231.
Rothbard, M. N. (1995) Economic Thought Before Adam Smith: An Austrian Perspective on the History of Economic Thought, Volume I, Edward Elgar Publishing, UK.
Rutherford, M. (1996). Institutions in Economics: The Old And The New İnstitutionalism. Cambridge University Press.
Savaş, V. (2000) İktisadın Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara.
Sincer, E. (2017), Din İnancı ve Dindarlık Düzeyinin Girişimciliğe Etkisi: Hatay Örneklemi Üzerinde Değerlendirme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Smith, A. (1853). The Theory Of Moral Sentiments. London, H. G. Bohn.
Smith, A. (1902). The Wealth Of Nations. P.F. Collier& Son.
Tannenbaum, Donald ve Scultz David (2011) Siyasi Düşünce Tarihi Filozoflar ve Fikirleri, Adres Yayınları.
Tittenbrun, J. (2013) “The Death of the Economic Man”, International Letters of Social and Humanistic Sciences, Vol:11, pp:10-34.
Waters, W., R. (1988) “Social Economics: A Solidarist Perspective”, Review of Social Economy, Vol:46, No:2, pp:113-143.
Yılmaz, F. (2004), “Carl Menger‟in İktisat Metodolojisi ve Avusturya Felsefesi”, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 2004/1, ss:81-94.
Younkins, Edward, W. (2004) “Carl Menger‟s Aristotelian Economics of Well Being”, 2003-2004 Cardinal Perspectives Winners: An Interdisciplinary Journal Devoted to Academic Excellence, Wheeling Jesuit University, http://www.wju.edu/faculty/cardinalperspectives/winners03_04.asp 2004.
Zaman, A. (2009) “Islamic Economics: A Survey of the Literature II.”, Islamic Studies, Vol:48, No:4, pp:525-566.