Afet ve Acil Durum Lojistiği Kapsamında Acil Durum Toplanma Merkezi Seçiminde AHP Yöntemi: Kahramanmaraş On İki Şubat Belediyesinde Bir Uygulama

Çalışmada afet ve acil durum lojistiği kapsamında, Kahramanmaraş ili Onikişubat ilçesindeki en ideal “acil durum toplanma merkezinin” belirlenmesi problemi ele alınmıştır. Çok sayıda alternatifin arasında en uygun acil durum toplanma merkezinin belirlenmesi amacıyla çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemlerinden faydalanılmıştır. Bir bilimsel karar verme sürecinde, kriterlerin belirlenmesi ve istenilene en uygun olanının seçilmesi hedeflenmektedir. Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP), çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemleri içinde ana ve alt kriter ağırlıklarının hesaplanması ile ilgili sunduğu avantajlardan dolayı en sık kullanılan tekniklerden biri olmaktadır. Modelin ölçütleri ve hiyerarşik yapısı literatürde yer alan konu ile ilgili çalışmalar ve konusunda uzman kişilerin görüşleri doğrultusunda belirlenmiştir. Hiyerarşi, dört ana kriter, on dört alt kriter ve üç farklı alternatiften oluşmaktadır. İkili karşılaştırma matrisleri oluşturulurken konusunda uzman dört kişiden bilgi alınmıştır. Çalışma sonucunda, en uygun toplanma yeri seçimi ile ilgili öneride bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Afet ve Acil Durum Lojistiği, Afet Yönetimi, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) Teknikleri, Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP), Toplanma alanları

Within the Scope of Emergency and Disaster Logistics, An Optimum Emergency Assembly Area Selection with Analytic Hierarchy Process (AHP) Method: An Application in Onikisubat Municipality of Kahramanmaras

In the scope of disaster logistics, the problem of identifying the ideal "emergency assembling center" in the district of Onikisubat in Kahramanmaras province was discussed. Multicriteria decision making techniques were used to determine the most suitable emergency assembling center among many alternatives. In a scientific process of making choices by identifying a decision, criteria must be determined and the most suitable method for the purpose must be selected. Due to its advantages in calculating main and sub-criterion weights, the Analytical Hierarchy Process (AHP) is primarily one of the preferred among multi criterion decision making techniques.The criteria and hierarchical structure of the model were determined by according with the studies and opinions of experts on the subject in the literature. The hierarchy is comprised of four fundamental criteria, fourteen sub-criteria and three different alternatives. Information has been obtained from four people who are experts in creating binary comparison matrices. At the result of the study, he made recommendation for the selection of the most suitable assembly location.

Keywords:

Disaster and Emergency Logistics, Disaster Management, Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) Techniques, Analytical Hierarchy Process (AHP),

PDF

___

Acun, O., ve Eren, T. (2015). Spor toto süper ligi’nde forvet oyuncularının performanslarının çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile değerlendirilmesi.
AFAD. (2014). Açıklamalı Afet Terimleri Sözlüğü. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
Agarwal, P., Sahai, M., Mishra, V., Bag, M., ve Singh, V. (2011). A review of multi-criteria decision-making techniques for supplier evaluation and selection. International journal of industrial engineering computations, 2(4), 801-810.
Ağahan, M. (2018). Çanakkale 112 Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonlarında Görev Yapan Sağlık Personellerinin Afet Farkındalığı ve Afetlere Hazırlık Düzeyleri. Unpublished Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
Aissaoui, N., Haouari, M., ve Hassini, E. (2007). Supplier selection and order lot sizing modeling: A review. Computers & operations research, 34(12), 3516-3540.
Akçalı, E., (2009). Ankara İçin Optimal Hastane Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci İle Modellenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2), 69-86.
Altay, N., Prasad, S. ve Sounderpandian, J. (2009). Strategic planning for disaster relief logistics: lessons from supply chain management. International Journal of Services Sciences, 2(2): 142-161.
Altun, F. (2018). Afetlerin Ekonomik ve Sosyal Etkileri: Türkiye Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme. Sosyal Çalışma Dergisi, 2(1): 1-15.
Aydın, H., Ayvaz, B., Küçükaşçı, E., Ş.(2017). Afet Yönetiminde Lojistik Depo Seçimi Problemi: Maltepe İlçesi Örneği. Journal of Yasar University,, 12((Özel Sayı),): 1-13.
Badri, M.A. (1999), “Combining the analytic hierarchy process and goal programming for global facility location allocation problem”, International Journal of Production Economics, Vol. 62 No. 3, pp. 237-48.
Bahadır, H., ve Uçku, R. (2018). Uluslararası acil durum veri tabanına göre Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki afetler. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 4(1): 28-33.
Bakan, İ., ve Şekkeli, Z. H. (2017). Lojistik Yönetimi. İstanbul: BETA yayınevi.
Behzadian, M., Khanmohammadi Otaghsara, S., Yazdani, M., ve Ignatius, J. (2012). A State-of The-Art Survey of Topsis Applications. Expert Systems with Applications, 39(17), 13051-13069.
Canel, C., Khumawala, B.M., Law, J. and Loh, A. (2000), “Algorithm for the capacitated, multi-commodity multi-period facility location problem”, Computers and Operations Research, Vol. 28 No. 5, pp. 411-27.
Chanta, S., Sangsawang, O., (2012). Shelter-site selection during flood disaster. Lect. Notes Manag. Sci, 4, 282-288
Chase, R.B. and Aquilano, N. (1995), Production and Operations Management, Irwin, Chicago, IL.
Chen, Z., Chen, X., Li, Q., Chen, J. (2013). The temporal hierarchy of shelters: a hierarchical location model for earthquake-shelter planning. International Journal of Geographical Information Science, 27(8), 1612-1630.
Chou, T., Hsu, C.L. and Chen, M.C. (2008), “A fuzzy multi-criteria decision model for international tourist hotels location selection”, International Journal of Hospitality Management, Vol. 27,pp. 293-301.
Chu J. Y., Su, Y.P., (2011). Comprehensive Evaluation Index System in the Application for Earthquake Emergency Shelter Site. Advanced Materials Research, Vols. 156-157, pp. 79-83.
Chu, J., ve Su, Y. (2012). The application of TOPSIS method in selecting fixed seismic shelter for evacuation in cities. Systems Engineering Procedia, 3: 391-397.
Çelik, H. Z., Özcan, N. S., ve Erdin, H. E. (2017). Afet ve Acil Durumlarda Halkın Toplanma Alanlarının Kullanılabilirliğini Belirleyen Kriterler. In A. Üniversitesi (Ed.), 4. Uluslararası Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı. Eskişehir.
Çelik, M., Kandakoglu, A., Er, I.D., (2009). Structuring fuzzy integrated multi-stages evaluation model on academic personnel recruitment in MET institutions. Expert Systems with Applications, 36(3), 6918-6927.
Çınar, A. K., Akgün, Y., ve Maral, H. (2018). Afet Sonrası Acil Toplanma ve Geçici Barınma Alanlarının Planlanmasındaki Faktörlerin İncelenmesi: İzmir-Karşıyaka Örneği
Çınar, N.T., (2010). Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık TOPSIS Yöntemi ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(18), 37-45.
De’Boer L., Labro E., Morlacchi P., (2001). A review of methods supporting supplier selection, European Journal of Purchasing and Supply Management, 7 (2), 75–89.
Degraeve Z., Labro E., Roodhooft F., (2000). Evaluation of supplier selection methods from a total cost of ownership perspective, European Journal of Operational Research 125 (1), 34–58.
Dickson, G. (1966). An Analysis of Vendor Selection Systems and Decisions. Journal of Purchasing, 2(1), 5-17.
Ersoy, P., ve Börühan, G. (2013). Lojistik süreçler ve Afet lojistiğinin önemi. Finans, Politik & Ekonomik Yorumlar, 50(578).
Garrido, R. A., ve Aguirre, I. (2019). Emergency logistics for disaster management under spatio-temporal demand correlation: The earthquakes case. Journal of Industrial & Management Optimization: 145-163.
Gözaydın, O., Can, T., (2013). Deprem Yardım İstasyonları İçin Lojistik Merkezi Seçimi: Türkiye Örneği”, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 6(2), 17-31.
Gupta, R. K. (2017). Chapter 34 - Food safety during disasters. In R. K. Gupta, Dudeja, ve M. Singh (Eds.), Food Safety in the 21st Century: 427-434. San Diego: Academic Press.
Han, Y., Guan, X., Shi, L., (2011). Optimization-based method for supply location selection and routing in large-scale emergency material delivery. IEEE Transactions on Automation Science and Engineering, 8 (4), 683–693.
Ho, W., Xu, X., Dey, P.K., (2010), Multi-criteria decision making approaches for supplier evaluation and selection: a literature review, European Journal of Operational Research, 202(1), p.16-24
Horner, M.W., Downs, J.A., (2010). Optimizing hurricane disaster relief goods distribution: model development and application with respect to planning strategies. Disasters, 34 (3), 821–844.
Ince, Y., ve Kurnaz, T. F. (2018). Probabilistic seismic hazard analysis of Kahramanmaras Province, Turkey. Arabian Journal of Geosciences, 11(5): 97.
İbiş, E., ve Kesgin, B. (2014). Türkiye'de Sosyal Hizmet ve Medikal Kurtarma Açısından Yalova, Van ve Simav Depremlerinin İncelenmesi. Dumlupinar University Journal of Social Science/Dumlupinar Üniversitesi Soysyal Bilimler Dergisi, 41(Temmuz): 225-234.
Jain, V., Wadhwa, S., Deshmukh, G. (2009), Select supplier-related issues in modelling a dynamic supply chain: Potential, challenges and direction for future research International Journal of Production Research, 47 (11), pp. 3013-3039
Kecek, G., ve Yüksel, R. (2016). Analitik Hiyerarşi Süreci (Ahp) ve Promethee Teknikleriyle Akıllı Telefon Seçimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (49), 46-62.
Kadıoğlu, M. (Ed.). (2008). Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri. Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayınları No: 2.
Kadıoğlu, M. (2011). Afet yönetimi beklenilmeyeni beklemek, en kötüsünü yönetmek. TC Marmara Belediyeler Birliği Yayını, Yayın (65): 47-54.
Kaya, S. (2018). Afetlerde geçici tesis yeri seçimi: Üsküdar ilçesi için bir uygulama. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Kılcı, F. (2012). A decision support system for shelter site selection with gis integration: Case for Turkey. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Bilkent Üniversitesi, Ankara.
Kubler, S., Robert, J., Derigent, W., Voisin, A., ve Traon, Y.L. (2016). A State-of The-Art Survey & Testbed of Fuzzy AHP (FAHP) applications. Expert Systems With Applications, 65, 398-422.
Labib, A. W. (2011). A supplier selection model: a comparison of fuzzy logic and the analytic hierarchy process. International Journal of Production Research, 49(21), 6287-6299.
Laçiner, V., ve Yavuz, Ö. (2013). Van Depremi Örneğinde Afetler Sonrası Yapılan Yardımlar ve Hukuki Çerçevesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9).
Macit, İ. (2019). Bütünleşik Afet Yönetiminde Sendai Çerçeve Eylem Planının Beklenen Etkisi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(1): 175-186.
Maral, H., Akgün, Y., Çınar, A., ve Karaveli, A. (2015). İzmir’deki Afet Sonrası Toplanma ve Acil Barınma Alanları Üzerine Bir Değerlendirme. Paper presented at the 3. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, İzmir.
Mardani, A., Jusoh, A., Nor, K., Khalifah, Z., Zakwan, N., ve Valipour, A. (2015). Multiple criteria decision-making techniques and their applications–a review of the literature from 2000 to 2014. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 28(1), 516-571.
Murat, G. Çelik, N., (2007). Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi ile Otel İşletmelerinde Hizmet Kalitesini Değerlendirme: Bartın Örneği. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 1-20.
Nappi, M.M.L., Souza, J.C., (2015). Disaster management: hierarchical structuring criteria for selection and location of temporary shelters. Natural Hazards, 75(3), 2421-2436.
Nobuaki, S., Akira, U., Atsushi, D., Akira, O., Seiji, S. and Satoshi, H. (1998), “Commercial facility location model using multiple regression analysis”, Computers Environment and Urban Systems, Vol. 22 No. 3, pp. 219-40.
Ofluoglu, A., Baki, B., ve Ar, İ. M. (2019). Determining of Disaster Logistics Risks Based on Literature Review. Journal of Management Marketing and Logistics, 6(1): 1-9.
Omidvar, B., Baradaran‐Shoraka, M. ve Nojavan, M., (2013). Temporary site selection and decision‐making methods: a case study of Tehran, Iran. Disasters, 37(3), 536-553.
Onikişubat_Belediyesi. 2020-2024 Stratejik planı (2019). Strateji Geliştirme Müdürlüğü. Kahramanmaraş: www.onikisubat.bel.tr.
Ordonez, F., Dessouky, M. M., Jia, H., (2005). A Modeling Framework For Facility Location Of Medical Services for Large-Scale Emergencies, IIE transactions, 39(1), 41-55. Önüt, S., Efendigil, T., Kara, S.S., (2010). A combined fuzzy MCDM approach for selecting shopping centre site: An example from Istanbul, Turkey. Expert Systems with Applications, 37(3), 1973-1980.
Özkan, B., Başlıgil, H. ve Sahin, N., (2011). Supplier Selection Using Analytic Hierarchy Process: An Application from Turkey”, Proceedings of World Congress on Engineering 2011, Vol II, WCE 2011, July 6 - 8, London, U.K.
Peker, İ., Korucuk, S., Ulutaş, Ş., Okatan, B. S., ve Yaşar, F. (2016). Afet Lojistiği Kapsamında En Uygun Dağıtım Merkez Yerinin AHS-Vıkor Bütünleşik Yöntemi ile Belirlenmesi: Erzincan İli Örneği. Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(1): 82-103.
Saaty, T. L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. International journal of services sciences, 1(1): 83-98.
Saraçoğlu, İ., ve Dağıstanlı, H. A. (2017). Tedarikçi Seçiminde Bulanık Mantık-Ahp ve Vikor Yönteminin Bağlantı Elemanları Firmasında Uygulanması. Journal Of Yaşar University, 12, 40-54.
Supçiller, A., ve Çapraz, O. (2011). AHP-TOPSIS yöntemi̇ne dayali tedari̇kçi̇ seçi̇mi̇ uygulamasi. Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, (13), 1-22.
Soltani A., Ardalan A., Darvishi Boloorani A., Haghdoost A., Hosseinzadeh-Attar M.J., (2014). Site Selection Criteria for Sheltering after Earthquakes: A Systematic Review. PLOS Currents Disasters, 2014 Aug 29, Edition 1.
Soltani A., Ardalan A., Darvishi Boloorani A., Haghdoost A., Hosseinzadeh-Attar M.J., (2015). Criteria for Site Selection of Temporary Shelters after Earthquakes: a Delphi Panel. PLOS Currents Disasters, 2015 Nov 23, Edition 1.
Şahin, Y., ve Hazırcı, M. (2019). Geçici İskân Alanlarının Seçimi İçin AHP Temelli P-Medyan Modeli: Burdur Örneği. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 7(2), 403-417.
Şahin, Y., Supçiller, A.A., (2015). Tedarikçi Seçimi İçin Bir Karar Destek Sistemi. SDÜ Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(2), 91-104.
Tahriri, F., Osman, M.R., Ali, A., Yusuff, R.M., Esfandiary, A., (2008). AHP approach for supplier evaluation and selection in a steel manufacturing company. Journal of Industrial Engineering and Management, 1(2), 54-76.
Taylan, S. (2018). Afet Sonrası Acil Toplanma ve Geçici Barınma Alanları Standartlarının Değerlendirilmesi (Çankırı İli Örneği). Unpublished Yüksek Lisans T.C. Çanakkale Onsekiz Mart Ünİversitesi, Çanakkale.
Tianying, Z., Furen. J., (2001). Study on Establishing the Supporting System for Location of the Urgent Refuge. Research of Soil and Water Conservation, 8 (1), 17-23.
Turğut, B. T., Taş, G., Herekoğlu, A., Tozan, H., ve Vayvay, O. (2011). A fuzzy AHP based decision support system for disaster center location selection and a case study for Istanbul. Disaster Prevention and Management: An International Journal.
Tomasini, R. M., ve Van Wassenhove, L. N. (2009). From preparedness to partnerships: case study research on humanitarian logistics. International Transactions in Operational Research, 16(5): 549-559.
Uslu, A. (2018). Afet Sonrası Hizmet Noktası Yer Seçimi Için Kullanılacak Kriterlerin Belirlenmesi ve Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri Kullanılarak Bir Uygulama Kırıkkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Weber, C. A., Current, J. R., ve Benton, W. C. (1991). Vender Selection Criteria and Methods. European Journal Operational Research, 50, 2-18.
Yaylacı, C. T. (2015). Türkiyedeki Afet ve Acil Durum Yönetimi Uygulamaları, Bir Alan Araştırması. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yi, W., Ozdamar, L., (2007). A dynamic logistics coordination model for evacuation and support in disaster response activities. European Journal of Operational Research, 179 (3), 1177–1193.
http://www.ahder.org/turkiyedeki-deprem-kusaklari; Erişim Tarihi: 19.10.2019
https://kahramanmaras.afad.gov.tr/toplanma-alanina-erisim; Erişim Tarihi: 01.11.2019
https://deprem.afad.gov.tr/deprem-tehlike-haritasi; Erişim Tarihi: 17.10.2019
http://cografyaharita.com/haritalarim/4l_kahramanmaras_ili_haritasi.png; Erişim Tarihi: 18.10.2019