Emeğin Görsel, İşitsel ve Yazınsal Sanatlardaki Tezahürleri

Sanat sunduğu derin ve zengin kavrayış olanakları ile olguların duygusal boyutlarına da erişmemize katkı sunmaktadır. Çalışma olgusu da ilk çağlardan bu yana sanatın muhtelif biçimlerinin ilgisini çekmiş ve verilen eserler ile tarihsel süreç içerisinde farklı toplumların hatta toplumun farklı kesimlerinin çalışmayı ve emeği nasıl anlamlandırdıkları ifade edilmeye çalışılmıştır. Bütün insanlığın ortak değerlerini ifade edebilme yetkinliği, sanatı tüm insanlığa mâl eden başlıca unsur olmuştur. Çalışmanın farklı biçimlerini ya da çalışan kişinin içinde bulunduğu toplumsal, fiziksel ve ruhsal durumları anlayabilme ve anlamlandırabilme çabaları sanatın çok geniş sahalara yayılmış pek çok disiplininin konusunu teşkil etmiştir. Çalışma ilk çağlardan itibaren mağara resimlerinden başlayarak görsel sanatlara konu olmuş, tarihsel süreç içerisinde sanatçılar yaşadıkları toplumun farklı özelliklerini eserlerine yansıtırken, doğal olarak işi, işyerlerini, kaybolmaya yüz tutan ya da yeni yeni ortaya çıkmaya başlayan çalışma tarzlarını ve emekçi tiplerini de eserlerinde yansıtmaya çabalamışlardır. Aynı şekilde müzik eserlerinde de, işin bizatihi kendisini, ritmini, normlarını ve geleneklerini, çalışanların iş arkadaşları ve işverenlerine karşı tutumlarını açıklayan ipuçları bulmak mümkün olmaktadır. İşçilik kavramının henüz oluşmaya başladığı dönemlerden itibaren işçi sınıfının yaşadığı sorunlar şarkılarda dile getirilmeye başlanmıştır. Çocuk işçiliğinden ekonomik krizlere kadar işçi sınıfını ilgilendiren tüm meseleler şarkılarda yansımasını bulmuştur. Çalışmaya ilişkin yazınsal eserlerde de hem eserin yazıldığı dönemin bir tasvirini hem de geniş bir perspektiften toplumun esere konu edilen olguya karşı tutumunun izlerini bulmak mümkündür. Bu çalışmada görsel, işitsel ve yazınsal sanatlarda emeğin ve işçi sınıfının nasıl anlamlandırıldığını dünyadan ve ülkemizden örneklerle incelemeye çalıştık. 1930’lar boyunca gelişme gösteren işçi sınıfını ve çalışmayı eserlerinde başat konu edinen sanat anlayışı, özellikle neoliberalizmin dünya çapında yaygınlaşması ile birlikte günümüzde ne yazık ki eski gücünden oldukça uzaklaşmıştır. Burada işçi örgütlerine, sendikalara önemli görevler düşmektedir. İşçi sendikaları işçiler için özel programlar düzenlemeli, sınıf bilincini güçlendirecek eğitim ve sanata yönelik çabalarını yoğunlaştırmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Sanat, İşçi Sınıfı, Sınıf ve Sanat, Marksist Sanat Anlayışı, İşitsel Sanatlar, Görsel Sanatlar, Yazın Sanatları

Manifestations of Labor in Visiual, Audio and Literary Arts

Art allows us to experience the emotional dimensions of facts with the profound and rich understanding it offers us. The ability to express the common values of all humanity has been the main factor that appropriates art to all humanity. Efforts to understand and make sense of the different forms of work or the social, physical and mental conditions that working person is included have constituted the subject of many disciplines of art that spread over a wide range of fields. Working has been the subject of visual arts starting from cave paintings since the early ages, while artists have reflected different features of the society they live in, naturally, they have tried to reflect the work, workplaces, working styles that are about to disappear or have just begun to emerge, and laborer types in their works. Likewise, in musical works, it is possible to find clues that explain the work itself, its rhythm, norms and traditions, and the attitudes of employees towards their colleagues and employers. From the beginning period of the occurrence concept of workmanship, the problems experienced by the working class have been started to be expressed in songs. All issues concerning the working class, from child labor to economic crises, are reflected in the songs. In the literary works related to the work, it is possible to find both a description of the period in which the work was written and, from a broad perspective, the attitude of the society towards the subject matter. The concept of working has attracted various forms of art since the ancient times and people have produced works of art to express how different societies, and different sections of a society make sense of the concepts of working and labor. In this study, we tried to analyze how labor and the working class are interpreted in the audio-visual arts and literature with examples from our country and the world. The sense of art, which has been dealing with the working class and labor since 1930s as its main topic, sadly isn’t as strong as it was especially with the spread of neoliberalism all over the world. Labor organizations and unions play an important part here. Labor organizations should arrange specific programs for workers and put their effort in educational and artistic activities to strengthen class consciousness.

Keywords:

Art, Working Class, Class and Art, Marxist Theory of Art, Visual Arts, Auditory Arts, Literary Arts,

PDF

___

Arnold, A. (2017). The Forgotten History of American Working-Class Literatüre, 1 Mayıs 2017, https://lithub.com/the-forgotten-history-of-american-working-class-literature/, (03.04.2020).
Artun, A. (2006). Modernliğin Sınırında: Sanat: Eleştiri, Özerklik, Siyaset: Üç Konuşma. Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi. Ashton, D. (2001). Picasso Konuşuyor. Çev: Mehmet Yılmaz-Nahide Yılmaz, Ankara: Ütopya Yayınevi.
Balık, M., ve Öner, H. (2018). 1970 Kuşağı Şiirinde İşçi ve Köylü. Avrasya Zirvesi I. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Tam Metin Kitabı, s. 160-175.
Bilgin, T. (2008). Moğollar Grubu Örneğinde Anadolu Pop ve Türkiye'de Kültürel Modernleşme (Doctoral Dissertation, DEÜ Güzel Sanatlar Enstitüsü).
Blanchard, J., Doré, G., & Ackroyd, P. (2005). London: A Pilgrimage.
Botigelli, E., (2011), 1844 El Yazmaları: Ekonomi Politik ve Felsefe içinde “Yabancılaşma Kavramı”. Çev. K. Somer, Sol Yayınları, 4. Baskı, Ankara.
Bown, M. C., & Taylor, B. (1993). Art of the Soviets: painting, sculpture, and architecture in a one-party state, 1917-1992. Manchester University Press.
Bozdağ, L. (2015). Çağdaş Sanat ve Siyaset Dönüşümüne Yeniden Bakmak “Politikanın Estetize Hali”, Eğitim Bilim Toplum, 13(52), 94-127.
Caudwell, C. (2002). Ölen Bir Kültür Üzerine İncelemeler: İki Cilt Bir Arada. Metis Yayınları.
Clark, T. (1997). Art and propaganda in the twentieth century: the political image in the age of mass culture. New York, NY: Harry N. Abrams.
Cuenca, A. L. (2012). Artistic Labour, Enclosure and the New Economy. Afterall: A Journal of Art, Context and Enquiry, (30), 4-13.
Danon, R. (2020). Work in the English Novel: The Myth of Vocation. Routledge.
Dickens, C. (1997). Zor Zamanlar, çev. Füsun Elioğlu, İstanbul: Oda Yayınları.
Dilmener, N. (2014). Hafif Türk Pop Tarihi Bak Bir varmış Bir Yokmuş (4. baskı). İstanbul: İletişim Yay.
Dunaway, D. K. (1987). Music and Politics in the United States. Folk Music Journal, 5(3), 268-294.
Dural, A. B., & Eseler, B. (2019). Bir Karşı-Hegemonya Kültürü Olarak Çingene Müziği: ‘Mahcup Red’ Notaları. Etnomüzikoloji Dergisi, 2(1), 26-49.
Ela, E. D., & Güler, M. A. (2016). Müziğin İzinde: Türkiye’de 1980’den Günümüze Rock Müzik ve Sosyal Haklar. Yayınlanmamış Çalışma.
Eren, O. (2018). Türkiye’de 1960’larda müzik alanı ve protest müziğin ilk nüveleri: Anadolu Pop Akımı. Sosyoloji Dergisi, 38, 131─162. http://dx.doi.org/10.26550/SJ.38.1.0002
Eren, G. (2019). Marksist Sanat Anlayışı. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (42), 107-117.
Fischer, E. (2010). Sanatın gerekliliği (11. b.). C. ÇAPAN, Çev.) İstanbul: Payel Yayınevi.
Green, A. (1993). Woody’s Oil Songs. Songs About Work: Essays in Occupational Culture for Richard A. Reuss, 208-220.
Güler, M. A. (2016). 1970'li Yıllarda Türkiye İşçi Sınıfını Cem Karaca Şarkıları ile Okumak. Çalışma ve Toplum, 49(2).
Hine, L. W. (2018). America at Work. Taschen Bibliotheca Universalis.
Karay, R.H. (2010). Memleket Hikâyeleri. İstanbul: İnkılap.
Klingender, F. (1947). Art and the Industrial Revolution. Londres: Noel.
Korczynski, M. (2003). Music at Work: Towards a Historical Overview. Folk Music Journal, 314-334.
Korczynski, M. (2004). Special Issue on Music and Organizations. Group & Organization Management, 29(2), 269.
Lenin, V. I. (2008). Edebiyat ve Sanat üzerine. Payel Yayınevi.
Lucie-Smith, E., & Dars, C. (1977). Work and Struggle the Painter as Witness 1870-1914.
Makal, A. (2008). Türkiye Emek Tarihinin Bir İzdüşüm Alanı Olarak ‘Edebiyat’. Çalışma ve Toplum, 18(3), 15-42.
Makal, A. (2018). İnsan Hakları/Sosyal İnsan Hakları, Sosyal Mücadeleler ve Müzik. Çalışma ve Toplum, 57(2).
Marks, K. ve Engels, F. (2009). Yazın ve Sanat Üzerine (Haz. Muzaffer İlhan Erdost). Ankara: Sol Yayınları.
Meriç, M. (2006). Pop Dedik Türkçe Sözlü Hafif Batı Müziği. İletişim Yayınları, İstanbul.
Nesin, A. (1978). Büyük Grev: Masal-Öyküler (Vol. 34). Yaylacık Basımevi.
Orwell, G. (1989). Down and Out in Paris and London. London. Penguin Books.
Orvell, M. (1995). After the Machine: Visual Arts and The Erasing of Cultural Boundaries. Jackson: University Press of Mississippi.
Öngen, T. (2002). Marx ve Sınıf. Praksis, 8, 9-28.
Özel, İ. (2005). Erbain Kırk Yılın şiirleri. İstanbul: Şule Yayınları.
Sanatatak (2018). İşçi Sınıfına Bakışı Değiştiren Fotoğraflar. Aralık 27, 2018, http://www.sanatatak.com/view/isci-sinifina-bakisi-degistiren-fotograflar, (03.04.2020).
Saruhan, K. (1987). Yeni İnsan, Yeni Aydın, Yeni Edebiyat. Çağdaş Yol, Sayı 1. Mart 1987.
Saruhan, K. (1987). İşçiler ve Sanat, Çağdaş Yol, Sayı 2, Temmuz 1987.
Sinclair, U. (1906). The Jungle. New York. Random House.
Smith, T. (1997). Pictured History: The Matchgirls’ Strike 1888’. The Camerawork Essays: Context and Meaning in Photographs, 153-169.
Steinbeck, J., & Kavga, B. (1965). Çeviren: Özay Sunar. İkinci Baskı, Ağaoğlu Yayınevi, İstanbul.
Steinbeck, J., & Üzümleri, G. (1972). Çeviren: Rasih Güran. Beşinci Baskı, Remzi Kitabevi Yayını, İstanbul.
Strangleman, T., & Warren, T. (2015). Çalışma ve Toplum: Sosyolojik Yaklaşımlar, Temalar ve Yöntemler. Nobel Akademik.
Şimşek, K. (2019). Sanat Eserleri Toplumsal Sınıfarı Nasıl Temsil Eder? (Master's thesis, Güzel Sanatlar Enstitüsü).
Tanilli, S. (2012). Uygarlık Tarihi. Cumhuriyet Kitapları.
Thompson, P., & Ackroyd, S. (1999). Organizational Misbehaviour. London: Sage.
Tilbe, A., & Tilbe, F. (2016). Yazın Toplumbilimsel Oluşumsal Yapısalcı Bir Çözümleme: Mahmut Yesari’nin Çulluk Adlı Romanında Çalışma İlişkileri. Bartın Üniversitesi Uluslarası Edebiyat ve Toplum Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 28, 123-134.
Tunalı, İ. (2003). Marksist Estetik. Analiz Basım Yayın Tasarım Uygulama.
Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi (1998). Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayını, C.II, İstanbul.
Ulutaş, N. (2015). Devlet Kuşu Romanında Sınıf Çatışması. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (49), 401-411.
Yesari, M. (1995). Çulluk. Çev: M. Sabri Koz. İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
Yıldızoğlu, E. (2011). İşçi Sınıfını Kim Kaybetti? (Nakleden; Bozdağ, L., s.117).
Yılgür, E. (2016). Roman Tütün İşçileri: Türkiye Sol Tarihinin Kayıp Sayfasına Sosyolojik Bir Bakış. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Yürür, A. (2019). Sanat ve İktidar Üzerine Görsel Eleştiriler (Master's thesis, Güzel Sanatlar Enstitüsü).
Ziss, A. (2011). Estetik Gerçekliği Sanatsal Özümsemenin Bilimi, çev. Yakup Şahan, Haylabaz Kitap, İstanbul.