Dış Borç ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye (2000:Q1-2019:Q3)

Bir ülke, temelde iki nedenle dış borç almaya karar vermektedir. Bunlardan birincisi, iç kaynakların yatırımların tamamını finanse etmek için yetersiz olmasıdır. İkincisi ise, üretilecek mal ve hizmetler için gerekli olan malların ithal edilme zorunluluğudur. Türkiye’nin ara mal bağımlılığı, bu duruma en iyi örneklerden biridir. Dışarıdan temin edilen kaynakların, ülkeye olumlu ya da olumsuz etkisi olabilmektedir. Bu etkinin pozitif yönlü olmasını sağlayan en önemli unsur, kaynakların etkin kullanılarak gelecekte katma değer yaratacak malların üretimine harcanmasıdır. Ancak alınan dış borç, daha önce alınmış olan borçların finansmanında ya da tüketim harcamalarında kullanılırsa, dış borcun ekonomik büyüme olan etkisi negatif yönlü olacaktır. Bu çalışmada, Türkiye’de dış borç ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki 2000:Q1-2019:Q3 dönemini kapsayan veriler temel alınarak, Engle-Granger eşbütünleşme analizi vasıtasıyla araştırılmıştır. Model aşamasında Cunningham (1993) temel alınmıştır. Dış borç ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi araştırmak amacıyla, uzun dönemde çoklu eşbütünleşme denkleminden ve kısa dönemde hata düzeltme modelinden yararlanılmıştır. Değişkenlerin yorumlanabilirliğinin kolaylaşması açısından logaritmaları alınmıştır. ve değişkenlerine Augmented Dickey-Fuller (ADF) birim kök testi uygulanmıştır ve değişkenlerin I(1) düzeyinde eşbütünleşik oldukları görülmüştür. Uzun dönem analizi yapılmadan önce, değişkenlerin uzun dönemde eşbütünleşik olup olmadıklarını test etmek amacıyla, uzun dönemden elde edilen kalıntı karelere düzey değerde ADF birim kök testi uygulanarak hata düzeltme teriminin durağan olduğu görülmüştür. Bu sonuç, analizde kullanılan değişkenlerin uzun dönemde birlikte hareket ettiklerini göstermektedir. Uzun dönemde elde edilen bulgulara göre, dış borç ve büyüme arasında pozitif yönlü ilişki vardır. Dış borçta meydana gelen %1’lik bir artış, ekonomik büyümeyi %1.95 artırmaktadır. Ek olarak, 2008 yılında yaşanılan krizin ekonomik büyüme üzerine olan etkisi beklenildiği üzere negatif yönlüdür. Kısa dönemde elde edilen bulgularda ise, dış borcun ekonomik büyüme üzerine olan etkisi istatistiksel olarak anlamsızdır. Hata düzeltme terimi, teorik olarak beklenildiği gibi, negatif ve anlamlıdır. Kısa dönemde meydana gelen sapmalar yaklaşık olarak 23 ayda ortadan kalkmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

dış borç, Ekonomik Büyüme, Engle-Granger, Eşbütünleşme Analizi, Borçla Büyüme Modeli, Borç Fazlası Teorisi

The Relation that between External Debt and Economic Growth: Turkey (2000:Q1-2019:Q3)

A country decides to borrow foreign debt mainly for two reasons. Firstly, internal resources are insufficient to finance all investments. The second is the obligation to import the goods required for the goods and services to be produced. Turkey's dependence on intermediate goods is one of the best examples of this situation. Outsourced resources may have a positive or negative impact on the country. The most important factor that makes this effect positive is the efficient use of resources and the consumption of goods that will create added value in the future. However, if the borrowed foreign debt is used in financing the debts already borrowed or in consumption expenditures, the effect of external debt on economic growth will be negative. In this study, the relationship between external debt and economic growth in Turkey 2000: Q1-2019: Q3 based on data covering the period was investigated by Engle-Granger cointegration analysis. The Augmented Dickey-Fuller (ADF) unit root test was applied to the variables and and it was observed that the variables were cointegrated at the I (1) level. Before the long-term analysis, in order to test whether the variables are cointegrated in the long term, the ADF unit root test was applied to the residual squares obtained from the long term and it was observed that the error correction term was stationary. A 1% increase in foreign debt increases economic growth by 1.95%. In addition, the impact of the 2008 crisis on economic growth is negative, as expected. In the findings obtained in the short term, the term error correction is negative and significant, as theoretically be expected. The deviations that occur in the short term disappear approximately in 23 months.

Keywords:

debt overhang model, External Debt, Economic Growth, Engle-Granger, Cointegration Analysis, Growth-Cum-Debt Model,

PDF

___

Arnone, M., Presbıtero, A. (2007). External Debt Sustaınabılıty And Domestıc Debt In Heavıly Indebted Poor Countrıes. Rivista Internazionale Di Scienze Sociali, 115(2), 187-213.
Avramovic, D., Gulhatı, R., Hayes, J. P. (1964). Economic Growth And External Debt. United State Of America (Usa): The Johns Hopkins Press.
Awan, A. G., Qasim, H. (2020). The impact of external debt on Economic Growth of Pakistan. Global Journal of Management, Social Scienes and Humanities, 6(1), 30-61.
Balassa, B. (1978). Exports and Economic Growth: Further Evidence. Journal of Development Economnics, 5, 181-189.
Balkanlı, A. O. (2019). Türkiye’de Dış Borç ve Büyüme İlişkisi: Ekonometrik Bir İnceleme (1983-2017). Journal of Strategic Research in Social Science, 5 (1): 29-46.
Chowdhury, A. R. (2001), External Debt and Growth in Developing Countries: A Sensitivity and Causal Analysis. World Institute for Development Economics Research, Discussion Paper, 2001(95), 1-26.
Clements, B., R. Bhattacharya, T.Q. Nguyen (2003), External Debt, Public Investment, and Growth in Low-Income Countries. IMF Working Paper, 3(249), 1-24.
Cohen, D. (1996). The Sustainability of African Debt. Policy Research Working Paper, 1621.
Cunnıngham, R.T. (1993). The Effects Of Debt Burden On Economic Growth İn Heavily Indebted Nations. Journal Of Economic Development, 18 (1), June, Ss. 115-126.
Çapık, E., Kösekahyaoğlu, L. (2019). Türkiye'de Dış Borç-Büyüme İlişkisi: 1985-2018 Dönemi Üzerine Bir İnceleme. Akademik Araştırmalar Ve Çalışmalar Dergisi (Akad), 11. 411-427. 10.20990/Kilisiibfakademik.596685.
Çöğürcü, İ, Çoban, O. (2011). Dış Borç Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği (1980-2009). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2011 (2) , 133-149.
Desta, M. G. (2005), External Debt And Economic Growth in Ethiopia. African Institute For Economic Development And Planning (IDEP), http://www.unidep.org (19/04/2020).
Dickey, D. A., Fuller, W. A. (1979). Distribution of the Sstimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of the American Statistical Association, 74, 427– 431. DOİ: 10.2307/2286348
Doruk, Ö. T. (2018). Dış Borçlar ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Ekonomisinde 1970-2014 Dönemi İçin Ampirik Bir İnceleme. Maliye Dergisi, 175, 96-114.
Dowling, J. M., Hıemenz, J. U. (1983). Aid, Savings, and Growth İn the Asian Region. The Developing Economies, 21, 3-13.
Ejigayehu, D. A. (2013). The effect of external debt on economic growth: a panel data analysis on the relationship between external debt and economic growth. Independent thesis Advanced level (degree of Master), Södertörn University School of Social Sciences.
Ekzen, N. (2003). Cumhuriyet‟in Ortaçağı: Kamu Ekonomisinde Finansman Politikası Aracı Olarak İç Borçlanma (1984-1999). İktisadi Kalkınma Kriz ve İstikrar (İktisat Üzerine Yazılar-III), Derleyenler: A.H. Köse, F. Şenses ve E. Yeldan, İletişim Yayınları, İstanbul.
Engle, R., Granger, C. (1987). Co-Integration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing. Econometrica, 55(2), 251-276. doi:10.2307/1913236.
Felix F. N¡¯Zue. (2020). Is External Debt Hampering Growth in the ECOWAS Region?. International Journal of Economics and Finance, Canadian Center of Science and Education, 12(4), 1-54.
Firouz F., Hossein A., Kasra Ganiev, J., Baigonushova, D., Madmarov, N., Abdieva, R. (2020). External Debt And Economic Growth İn Transition Countries: Case Of Kyrgyzstan. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (1), 60-75. Doı: 10.33206/Mjss.581860
Grace, O. O., Oluwayemisi, A. M., & Femi, O. O. (2019). Effect Of External Debt On Economıc Growth In Nıgerıa. African Journal Of Economics And Sustainable Development, 2(1), 39-50.
Gül, E., Kayacı, A., Konya, S. (2012). Dış Borcun Büyüme Üzerine Etkileri: Orta Asya Cumhuriyetleri Ve Türkiye Örneği. International Conferance On Eurasian Economies. 2012, 169-174.
Güneş, H. (2019). Dış Borçların Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: 22 Az Gelişmiş Ve Gelişmekte Olan Ülke İçin Ekonometrik Bir Analiz. Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2) , 56-69.
Hansen, H. (2001). The Impact Of Aid And External Debt On Growth And Investment: Insights From Cross-Country Regression Analysis. Wider Development Conference On Debt Relief, Helsinki.
Hazine ve Maliye Bakanlığı (2020). https://www.hmb.gov.tr/
Hentschel, J. (1988). Non-optimizing growth-cum-debt models and sustainability of indebtedness (No. 44). IMF Staff Papers, 29.
İpek, E. ve Yaşar, B K. (2008). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Dış Borç İlişkisi. Uluslararası Sermaye Hareketleri ve Gelişmekte Olan Piyasalar Uluslararası Sempozyumu, Balıkesir.
Karagöl, E. T. (2006). The Relationship Between External Debt, Defence Expenditures And GNP Revisited: The Case Of Turkey. Defence and Peace Economics, 17 (1), 47–57.
Krugman, Paul (1988). Financing Vs. Forgiving A Debt Overhang. Nber Working Paper Series No: 2486.
McDonald, D. (1982). Debt Capacity and Developing Country Borrowing: A Survey of the Literature (Capacité d'endettement et emprunts des pays en développement: Aperçu des études consacrées à cette question) (Capacidad de endeudamiento y empréstitos de los países en desarrollo: Examen de las obras publicadas). Staff Papers (International Monetary Fund), 29(4), 603-646. doi:10.2307/3866774
Moss, T. J., Hanley S. C. (2003).The Other Cost of High Debt İn Poor Countries: Growth, Policy Dynamics And Institutions. Center For Global Development, Issue Paper On Debt Sustainability No. 3, Washington.
Nıssanke, M., B. Ferranrını. (2001). Debt Dynamics and Contingency Financing: Theoretical Reappraisal Of The Hıpc Initiative. Wıder Development Conference On Debt Relief, Helsinki.
Nounamo, H. Y. N., Rachdi, H., Guesmi, K. (2020). External Debt and Economic Growth in CFA Countries: Political Institutions Matter?. International Journal of Current Science Research and Review, 3(3) 14-28, ISSN: 2581-8341.
Obstfeld M., K. Rogoff (1996). Foundations of International Economics. The MIT Press.
Ogunmuyiwa, M. (2011). Does External Debt Promote Economic Growth in Nigeria?. Current Research Journal of Economic Theory. 3.
Olcar, A. (2013). Türkiye’nin Dış Borç Sorunu ve Kriz Etkileri. Çorum Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 57-64.
Ossemane, R. P. (2007). The Meaning of External Debt Sustainability Indicators İn Mozambique İn A Context Of High Predominance of Megaproject, Instituto De Estodos Sociais E Econqmıcos, Conference Paper, 42, Pp.1-48.
Özdemir, B. (2009). Osmanlı Devleti Dış Borçları: 1854-1954 Döneminde Yüzyıl Süren Boyunduruki. Ankara Ticaret Odası Yayınları, Ankara.
Özer, S. (2014). Türkiye'de dış borç ve ekonomik büyüme ilişkisi: 1980-2010 dönemi üzerine bir araştırma. Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Özsoylu, A. F. (1999). Türk Maliye Tarihi, Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Masaüstü Yayınları, 41-42.
Presbitero, Andrea Filippo, The Debt-Growth Nexus in Poor Countries: A Reassessment (2008). Economics: The Open-Access, Open-Assessment E-Journal, 2, 2008-30, SSRN: https://ssrn.com/abstract=1726826
Reinhart, C. M., Rogoff, K. S. (2011). The Forgotten History of Domestic Debt. The Economic Journal, 121, 319–350.
Sugözü, İ.H. (2010). Devlet Borçları IMF-Dünya Bankası ve Türkiye. Nobel Yayın
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2020). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, https://www.tcmb.gov.tr/
Türkiye İstatistik Kurumu (2020). https://www.tuik.gov.tr/
Ulusoy, A., Küçükkale Y. (1996). Türkiye’de Dış Borçların İktisadi Büyüme ve Enflasyon Üzerine Etkisi: Granger Nedensellik Testi. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 7(21), 13-25.
Veiga, J. L., F.-L. Alexandra., Sequeira, T. (2014). Public Debt, Economic Growth and Inflation in African Economies. MPRA Paper, 57377, 17.
Vu, Y., Nguyen T., N., Nguyen, T., Pham, A. (2019). The Threshold Effect of Government’s External Debt on Economic Growth in Emerging Countries. 10.1007/978-3-030-04200-4_32.
Were, M. (2001). The Impact of External Debt on Economic Growth in Kenya: An Empirical Assessment. UNU-WIDER Research, 116.
Yenisu, E. (2020). Türkiye’de Dış Borçlar Sürdürülebilir mi? ARIMA Modeli. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 195-213. DOI: 10.32709/akusosbil.508777
Yıldız, F . (2019). Türkiye Ekonomisinde Dış Borç, Ekonomik Büyüme ve Cari İşlemler Dengesi İlişkisinin Analizi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (4) , 3416-3438 . DOI: 10.33206/mjss.527590.