Dürtme Teorisi Çerçevesinde Türk Yükseköğretiminde Göç Eğitimi: Politika, Müfredat ve Kurumsal Gelişim

Göç olgusunda toplumsal uyum tek yönlü değil göçmenlerin yanı sıra yerel halkın da katılımıyla çift yönlü bir süreçtir. Kamu politikasında politika yapıcılarının bu doğrultuda yerel halkın katkısını sağlamak için zorlayıcı politikalar yerine özgür seçim sunan dürtme teorisi gibi teşvik edici politikalar benimsemesi önemlidir. Bu çalışmada, Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarının göç konusunda öğrencileri bilgilendirmek, akademik çalışmaları desteklemek ve bu kapsamda ürünler ortaya koymak için hangi araçları ne şekilde ve ne yoğunlukta kullandığının ortaya konulmasının yanı sıra bu konudaki eksiklikleri gidermek için dürtme teorisi çerçevesinde destekleyici kamu politikası önerileri sunulması amaçlanmaktadır. Araştırmanın kapsamını; göç konusunda verilen idari ve sosyal bölümlerdeki lisans dersleri, yapılan tezler, uygulama ve araştırma merkezleri ve YÖK 100/2000 Doktora Burs programları oluşturmaktadır. Söz konusu çalışmada kurumsal verilerin ve yazılı belgelerin içeriklerinin titizlikle ve sistematik şekilde analiz edilerek nitel araştırma yöntemlerinden birisi olan doküman analizi kullanılmıştır. Araştırma bulguları dürtme teorisi çerçevesinde değerlendirilerek öneriler sunulmuştur. Araştırma bulgularında siyaset bilimi, kamu yönetimi ve uluslararası ilişkiler bölümlerinin %30,8’de göç konulu ders verildiği, 33 uygulama ve araştırma merkezlerinin göç konusunda faaliyet gösterdiği ayrıca geçici koruma altındaki Suriyelilerin en fazla bulunduğu 10 ilden 3’ünde uygulama ve araştırma merkezinin yer almadığı görülmüştür. Göç konusunda YÖK 100/2000 doktora burs programı kapsamında ilk etapta tanınan önceliğin zamanla azaldığı anlaşılmıştır. 2011 yılıyla yoğunlaşmaya başlayan söz konusu içerikteki tezlerin ise 2022 yılıyla azalmaya başladığı tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda dürtme teorisine uygun olarak özgür seçimi sağlayacak idari ve sosyal bölümlerin tamamında göç konusunda daha fazla seçmeli lisans dersine müfredatta yer verilmesi önerilmektedir. Çok sayıda göçmen barındıran şehirlerdeki göç araştırma merkezlerinin sayısını artırmak için ilgili kamu kurumlarından eğitim ve materyal desteği sağlanmalıdır. YÖK 100/2000 Doktora Burs programlarında göç konusunda konu ve bölüm çeşitliliğinin ve kamu, akademi ve sivil toplum eliyle göç konulu tezlere verilen bursların sayısı ve miktarının artırılmasının da alana olumlu yönde katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Göç, Yükseköğretim, Toplumsal Uyum, Dürtme Teorisi, Kamu Politikası

Migration Education in Turkish Higher Education in the Framework of Nudge Theory: Policy, Curriculum and Institutional Development

In the phenomenon of migration, social cohesion is not a one-way process, but a two-way process with the participation of local people as well as immigrants. In public policy, it is important for policy makers to adopt encouraging policies such as the nudge theory, which offers free choice, instead of coercive policies, in order to ensure the contribution of local people in this direction. In this study, it is aimed to present supportive public policy proposals within the framework of the nudge theory in order to eliminate the deficiencies in this subject, as well as to reveal which tools, how and to what extent, to inform students about migration, to support academic studies and to produce products in this context. The scope of the research; Undergraduate courses, theses, application and research centers and YÖK 100/2000 PhD Scholarship programs in the administrative and social departments on migration. In the aforementioned study, document analysis, one of the qualitative research methods, was used by analyzing the contents of institutional data and written documents meticulously and systematically. The research findings were evaluated within the framework of the nudge theory and suggestions were presented. According to the research findings, 30.8% of the departments of political science, public administration and international relations give courses on migration, 33 application and research centers operate on migration, and in 3 of the 10 provinces where the Syrians under temporary protection are the most, there are no application and research centers are found. It has been observed that the priority given at the first stage within the scope of YÖK 100/2000 doctoral scholarship program on migration has decreased over time. It has been determined that the theses in the mentioned content, which started to intensify in 2011, started to decrease as of 2022. As a result of the study, it is suggested that more elective undergraduate courses on immigration should be included in the curriculum in all of the administrative and social departments that will provide free choice in accordance with the nudge theory. In order to increase the number of migration research centers in universities in cities with large numbers of immigrants, educational and material support should be provided from relevant public institutions. It is thought that increasing the diversity of subjects and departments on migration in YÖK 100/2000 Doctoral Scholarship programs and the number and amount of scholarships given to theses on migration by the public, academia and civil society will contribute positively to the field.

Keywords:

Migration, Higher Education, Social Cohesion, Nudge Theory, Public Policy,

PDF

___

100/2000 YÖK DOKTORA BURSLARI. “100/2000 YÖK Doktora Bursu 2021-2022 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Dönemi (11. Çağrı) Başvuruları. https://yuzikibinbursu.yok.gov.tr/Sayfalar/HaberDuyuruDetay.aspx?did=45. Erişim tarihi:28.11.2022.
100/2000 YÖK DOKTORA BURSLARI. “YÖK 100/2000 Doktora Projesi 2020-2021 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Dönemi (9. Çağrı) Başvuruları. https://yuzikibinbursu.yok.gov.tr/Sayfalar/HaberDuyuruDetay.aspx?did=43. Erişim tarihi:28.11.2022.
100/2000 YÖK DOKTORA BURSLARI. 100 / 2000 YÖK Doktora Bursları için Yükseköğretim Kurumlarının Güz Dönemi Başvuruları Başladı. https://yuzikibinbursu.yok.gov.tr/Sayfalar/HaberDuyuruDetay.aspx?did=25. Erişim tarihi:28.11.2022.
100/2000 YÖK DOKTORA BURSLARI. 100/2000 YÖK Doktora Bursu 2018-2019 Güz Dönemi Başvuru İlanı. https://yuzikibinbursu.yok.gov.tr/Sayfalar/HaberDuyuruDetay.aspx?did=2. Erişim tarihi:28.11.2022.
100/2000 YÖK DOKTORA BURSLARI. 100/2000 YÖK Doktora Bursu 2018-2019 Bahar Dönemi Başvuru İlanı (27.12.2018). https://yuzikibinbursu.yok.gov.tr/Sayfalar/HaberDuyuruDetay.aspx?did=36. Erişim tarihi:28.11.2022.
100/2000 YÖK DOKTORA BURSLARI. 100/2000 YÖK Doktora Bursu 2019-2020 Bahar Dönemi Başvuruları. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/DuyuruDetay.aspx?did=937. Erişim tarihi:28.11.2022.
100/2000 YÖK DOKTORA BURSLARI. 100/2000 YÖK Doktora Bursu 2021-2022 Eğitim Öğretim Yılı Güz Dönemi (10.Çağrı) Başvuruları. https://yuzikibinbursu.yok.gov.tr/Sayfalar/HaberDuyuruDetay.aspx?did=44. Erişim tarihi:28.11.2022.
100/2000 YÖK DOKTORA BURSLARI. 100/2000 YÖK Doktora Bursu Başvuru İlanı (Yükseköğretim Kurumları için) https://yuzikibinbursu.yok.gov.tr/Sayfalar/HaberDuyuruDetay.aspx?did=28, Erişim tarihi:28.11.2022.
100/2000 YÖK DOKTORA BURSLARI. 100/2000 YÖK Doktora Bursu Başvuru İlanı.https://yuzikibinbursu.yok.gov.tr/Sayfalar/HaberDuyuruDetay.aspx?did=10. Erişim tarihi:28.11.2022.
100/2000 YÖK DOKTORA BURSLARI. 100/2000 YÖK Doktora Bursu Pandemi Dönemi Özel Çağrısı (2020-2021 Eğitim Öğretim Yılı Güz Dönemi)(17.06.2020). https://yuzikibinbursu.yok.gov.tr/Sayfalar/HaberDuyuruDetay.aspx?did=40. Erişim tarihi:28.11.2022.
100/2000 YÖK Doktora Bursu Programı Sonuçları https://yuzikibinbursu.yok.gov.tr/DuyuruBelgeleri/100-2000-Uygun-Bulunan-Alanlar-ve-Universiteler.pdf 2017-2018 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Dönemi 100/2000 YÖK Doktora Bursu Başvuruları, https://yuzikibinbursu.yok.gov.tr/Sayfalar/HaberDuyuruDetay.aspx?did=7
Aktaş, M., & Öztekin, S. (2017, April). Göç ve mültecilik ile ilgili kavram karışıklığı. In Third Sarajevo International Conference (p. 219-336).
Aldemir, C. & Kaya, M. (2020). “Dürtme” fikrinin bir kamu politikası aracı olarak covid-19 döneminde hükümetler tarafından uygulanması. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 19 COVID-19 Özel Sayısı, 122-142. DOI: 10.21547/jss.742934
Alkar, E. & Atasoy, E. (2020). Türkiye’de göç üzerine yapılan doktora tezlerine yönelik bir içerik analizi. TESAM Akademi Dergisi, 7 (1), 67-89. DOI: 10.30626/tesamakademi.696174
Arısoy, C. (2022). Etik olgusu çerçevesinde kamu politikalarında dürtme: Zorunlu bireysel emeklilik sistemi örneği (Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Arno, A., & Thomas, S. (2016). The efficiency of nudge theory strategies in influencing adult dietary behaviour: a systematic review and meta-analysis. BMC public health, 16(1), 1-11.
Başel, H. (2011). Türkiye'de nüfus hareketlerinin ve iç göçün nedenleri. Journal of Social Policy Conferences, 0(53), 515-542. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/iusskd/issue/898/10088
Beşirli, H. , Geri, S. , Ünal, A. ve Aksoy, E. (2017). Kırgızistan’da Göç ve Göçün Nedenleri Üzerine Değerlendirmeler. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (2), 227-240. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/mjss/issue/40510/485610
Cornelius, W. A., & Rosenblum, M. R. (2005). Immigration and politics. Annu. Rev. Polit. Sci., 8, 99-119.
Czaika, M., & De Haas, H. (2013). The effectiveness of immigration policies. Population and Development Review, 39(3), 487-508.
Çağlar, T. (2018). Göç çalışmaları için kavramsal bir çerçeve. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (8), 26-49. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/iisbf/issue/37674/413560
Çelik, F. (2005). İç göçler: Teorik bir analiz. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 167-184. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/cusosbil/issue/4372/59829
Daştan, H., Çalmaşur, G., Oral, F., & Aysin, M. (2022). Bir politika aracı olarak davranışsal iktisat: Varsayılan etkisinin BES üzerinden incelenmesi. Tam Metin Bildiri. 8. Uluslararası Ekonomi Yönetimi ve Pazar Araştırmaları Kongresi. 13 Ekim 2022, 80-86.
Demir, E. (2022). Göç sosyolojisi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3(2), 131-138.
Eǧri, T. (2021). Dürtme. İş Ahlakı Dergisi, 14(1), 191-195.
Ekici, S., & Tuncel, G. (2015). Göç ve insan. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 9-22.
Erat, V. & Alma Savaş, D. (2022). Bir kamu politikası aracı olarak dürtme. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 175-206. DOI: 10.33399/biibfad.1119347
Erbaş, H. (2019). Göç ve göçmenler. Phoenix Yayınevi, Ankara.
Erdil, B. (2020). Göç ve mülteci hareketlerinin Türkiye’nin göç politikalarına etkileri. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 71-86.
Erkan, Y. & Erdoğdu, Ö. (2006). Göç ve çocuk suçluluğu. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 9(9), 79-90. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/spcd/issue/21102/227258
Erol, M. & Ersever, O. G. (2014). Göç krizi ve göç krizine müdahale. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 24 (1), 47-68. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/khobilim/issue/34212/378196
Gaziantep Üniversitesi El-Bab İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi. (21.03.2022). http://elbabiibf.gantep.edu.tr
Kılıç, E. (2020). Kamu politikalarında davranışsal iktisadın önemi: Dünya ve Türkiye’den uygulama örnekleri. Uluslararası Ekonomi İşletme ve Politika Dergisi, 4(1), 237-262.
Kuşseven, A. (2022 A). Devlette davranışsal kamu politikalarının ortaya çıkışı ve gelişim süreci: Türkiye örneği. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kuşseven, A. (2022 B). Kamu politikalarında dürtme yaklaşımı ve yapay zekânın kullanımı. Kamu Yönetimi ve Teknoloji Dergisi, 4 (1), 59-77. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kaytek/issue/73022/1097905
Li, P. S. (2003). Deconstructing Canada’s discourse of immigrant integration. Journal of International Migration and Integration, 4(3), 315-333.
Nasirova, A. (2014). Şartlı mültecilerin yerel halka yönelik görüşleri: Afyonkarahisar örneği. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Özdemir, D. (2018). Türkiye’de bölgelerarası iç göç hareketlerinin belirleyicileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (3), 1337-1349. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/issue/39594/450978,
Özdemir, M. (2008). Türkiye'de iç göç olgusu, nedenleri ve Çorlu örneği (Yüksek Lisans Tezi).Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Edirne.
Özdemir, Ş. (2019). Bir kamu politikası aracı olarak davranışsal içgörü. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (34), 247-274.
Özgüler, V. C. (2018). Göç ve uyum politikaları. GSI Journals Serie B: Advancements in Business and Economics, 1(1), 1-10.
Pedwell, C. (2017). Habit and the politics of social change: A comparison of nudge theory and pragmatist philosophy. Body & Society, 23(4), 59-94.
Perşembe, E. (2009). Almanya’da çok kültürlü yapının ayrıştırılan unsuru olarak Müslümanlar ve entegrasyon deneyimleri, Milel ve Nihal, 6(2), 233-263. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/milel/issue/10458/128041.
Sağlam, S. (2006). Türkiye'de iç göç olgusu ve kentleşme. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), (5), 33-44. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/turkiyat/issue/16667/330762
Serim, H. & Küçükşenel, S. (2020). Davranışsal iktisat ve dürtme: Sağlık politikaları özelinde bir inceleme. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38 (3), 531-559. DOI: 10.17065/huniibf.658117
Şanlıöz, S. A. (2016). Dış göç olgusunun düzensiz göç gerçeği: Karşılaşılan etkilere ekonomik ve sosyolojik çözüm önerileri. Sosyoekonomi, 24 (30), 139-146. DOI: 10.17233/se.2016.10.008
Şimşek, H. (2018). Davranışsal iktisadın politika yapımına etkisi. United Kingdom, London: Ijopec Publication.
T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2016), “2014 Türkiye Göç Raporu”, Yenimahalle, Ankara.
T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı, “Kitlesel Akınlar”, https://www.goc.gov.tr/kitlesel-akinlar, Erişim tarihi:25.12.2022
T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2020), “Uyum Strateji Belgesi ve Ulusal Eylem Planı 2018-2023” https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/Yayinlar/UYUM-STRATEJI/Uyum-Strateji-Belgesi-ve-Ulusal-Eylem-Plani.pdf
T.C. Mardin Artuklu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Erişim Tarihi:8 Aralık 2022, https://www.artuklu.edu.tr/iktisadi-ve-idari-bilimler-fakultesi
Tamer, M. (2020). Göç, göçün nedenleri ve uluslararası göç üzerine kavramsal bir analiz. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(60), 2808-2818.
Tezcan, M. (2019). Ülkemizde göç ve eğitim sorunları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi (JFES), 27 (1) , 61-67. DOI: 10.1501/Egifak_0000000441
Tüm, M. S. (2016). Yoksulluktan yoksunluğa göç: Marmaris ve Mersin örnekleri. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 3(5), 111-134. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/toplumdd/issue/22725/242538
Uğur, M., Sabır, M. , Güneş, Y., Kızılbağ, C. & Yıldız, M. (2023). Türkiye'de öğrenim gören Suriyeli öğrenciler üzerine yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 10(1), 352-368. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/atdd/issue/76358/1256359
Uslu, Y. (2022). Göçmenlere sunulan eğitim politikalarının göçmenlerin uyumuna etkisi: Türkiye ve Almanya örnekleri. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Çalışmalar Dergisi, 3 (2) , 106-124. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/gsijses/issue/74517/1200068
Yılmaz, A. (2014). Uluslararası göç: Çeşitleri, nedenleri ve etkileri. Turkish Studies (Elektronik), 9(2), 1685-1705.
YÖK 100/2000 Projesi-Doktora Burs Programının 4. Çağrı Döneminde Desteklene Üniversiteler ve Alanları Belli Oldu, https://yuzikibinbursu.yok.gov.tr/Sayfalar/HaberDuyuruDetay.aspx?did=1
Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi, https://istatistik.yok.gov.tr/
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı (2018). 100 / 2000 YÖK DOKTORA BURSLARI Nisan 2018, Ankara
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı (2020) Türkiye Yükseköğretimde Yeni YÖK Projeleri YÖK 100/2000 Doktora Projesi. Aralık 2020, Ankara
YÜKSEKÖĞRETİM KURULU. YÖK 100/2000 DOKTORA BURSU 2019-2020 GÜZ DÖNEMİ İÇİN ÜNİVERSİTELERDEN BAŞVURULAR ALINMAYA BAŞLANDI. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/100-2000-yok-doktora-bursu-2019-2020-guz.aspx. Erişim tarihi:28.11.2022.