Ahmet ULUSOY, Dr.öğretim Üyesi Serkan DEMİREL, Gökhan ÖZBİLGE

Türkiye’de Bankacılık Sektörü Performansının Finansal Gelişmişlik Üzerine Etkileri

Finansal gelişmişlik düzeyinin arttırılması, istikrarlı bir finansal sistemin varlığı ile mümkündür. Bu süreçte finansal sistem kurumlarından en önemlilerinden birisi olan bankaların işleyişi ise oldukça önemlidir. Bankalar yalnızca finansal aracılık, likidite sağlama veya asimetrik bilgiyi azaltma gibi temel mikroekonomik fonksiyonlara değil aynı zamanda, para politikalarının etkililiğini arttırmak ve finansal piyasaların gelişimini desteklemek gibi makroekonomik işlevlere de sahiptir. Özellikle hem bankacılık sektörünün hem de finansal gelişmişliğin ekonomik büyüme açısından önemi düşünüldüğünde, bankacılık performansının finansal gelişmişlik üzerine olan muhtemel etkilerinin araştırılmasının gereği daha iyi anlaşılacaktır. Bu bağlamda, Türkiye’de bankacılık performansını temsil eden seçili rasyoların finansal gelişmişlik üzerine olan etkililerinin incelenmesi düşünülmüştür. Çalışmada 2002-2020 dönemi için Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Türkiye Bankalar Birliği (TBB) verilerinden yararlanılmış ve Arellano ve Bond Genelleştirilmiş Momentler (GMM) yöntemi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, Sermaye Yeterliliği Oranı (SYR) ve Toplam Kredilerin Mevduata Oranı (AKR) değişkenlerinin Finansal Gelişmişlik Endeksi (FDI) üzerinde pozitif yönlü, Alınan Kredilerin Toplam Kredilere Oranı (BYR) ve Ortalama Aktif Karlılık (AKO) değişkenlerinin ise negatif yönlü etkileri tespit edilmiştir. Elde edilen bu bulgular, finansal gelişmişlik ile aynı yönde hareket eden ve bankaların optimal risk düzeylerinde özkaynaklarını verimli şekilde kullanmasına yardımcı olan sermaye yeterliliği ile ilgili kararların, önemine dikkat çekmektedir. Dahası, bir banka için yapısal likidite ve dolayısıyla kredi akışlarının doğru ayarlanmasına yardımcı olabilecek toplam kredilerin toplam mevduatlara olan oranın da finansal gelişmişliği aynı şekilde etkileyebilme potansiyelinin olduğu anlaşılmaktadır. Öte yandan, alınan ve toplam krediler arasındaki dengelerin finansal gelişme olan zıt ilişkisi, bankacılık sektöründe risk faktörlerine ilişkin ayarlama ve tercihlerin bir gerekliliği olarak ele alınmalıdır. Son olarak ise, aktif karlılığın finansal gelişmişlikle olan ve beklenmedik gibi görünen zıt yönlü ilişkisinin, bankaların kredi kullandırabilme kabiliyetlerinin bir sonucu olabileceği vurgulanmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Banka Performansı, Finansal Oranlar, Finansal Gelişmişlik, Finansal Gelişmişlik Endeksi, Genelleştirilmiş Momentler (GMM) Yöntemi

The Effects of Banking Sector Performance on Financial Development in Turkey

Increasing the level of financial development is possible with the presence of a stable financial system. In this process, the functioning of banks, which are among the most important financial system institutions, is crucial. Banks not only implement basic microeconomic functions such as financial intermediation, liquidity provision, or reducing asymmetric information, but they also have macroeconomic functions such as enhancing the effectiveness of monetary policies and supporting the development of financial markets. Especially considering the significance of both the banking sector and financial development for economic growth, it becomes essential to investigate the potential effects of banking performance on financial development. In this context, it is intended to examine the effects of selected ratios representing banking performance on financial development in Turkey. The study utilizes data from The International Monetary Fund (IMF) and The Banks Association of Türkiye (BAT) for the period 2002-2020 and employs the Arellano-Bond Generalized Method of Moments (GMM) estimation technique. According to the research findings, Capital Adequacy Ratio (CAR) and Total Loans to Deposits Ratio (TLDR) variables have positive effects on the Financial Development Index (FDI), while Loans Received to Total Loans Ratio (TLR) and Return on Average Assets (ROA) variables have negative effects. These findings highlight the importance of capital adequacy decisions that move in the same direction as financial development and assist banks in efficiently utilizing their equity at optimal risk levels. Furthermore, it is understood that the ratio of total loans to total deposits, which can help adjust structural liquidity and thus credit flows for a bank, also has the potential to influence financial development in the same way. On the other hand, the inverse relationship between borrowings and total loans and financial development should be considered as a necessity for adjustments and preferences related to risk factors in the banking sector. Lastly, it should be emphasized that the unexpected inverse relationship between profitability and financial development may be a consequence of banks' ability to extend credit.

Keywords:

Bank Performance, Financial Ratios, Financial Development, Financial Development Index, Generalized Method of Moments (GMM),

PDF

___

Abu-Bader, S. ve Abu-Qarn, A. S. (2008). Financial development and economic growth: The Egyptian experience. Journal of Policy Modeling, 30(5), 887-898.
Ağır, H. (2010). Türkiye’de Finansal Liberalizasyon ve Finansal Gelişme İlişkisinin Ekonometrik Analizi, BDDK Kitapları No: 8, Ankara, Türkiye.
Ahmed, F., Kousar, S., Pervaiz, A. ve Shabbir, A. (2022). Do institutional quality and financial development affect sustainable Economic growth? Evidence from South Asian countries. Borsa Istanbul Review, 22(1), 189-196.
Akıncı, G. Y., Akıncı, M. ve Yılmaz, Ö. (2014). Finansal gelişmişliğin makroekonomik belirleyicileri: Türkiye için bir VAR modeli. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-15.
Alam, A., Malik, I. A., Abdullah, A. B., Hassan, A., Awan, U., Ali, G., ... ve Naseem, I. (2015). Does financial development contribute to SAARC’S energy demand? From energy crisis to energy reforms. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 41, 818-829.
Alam, M. S., Rabbani, M. R., Tausif, M. R. ve Abey, J. (2021). Banks’ performance and economic growth in India: A panel cointegration analysis. Economies, 9(1), 38.
Albayrak, Y. S., & Erkut, H. (2015). Banka performans değerlendirmede analitik hiyerarşi süreç yaklaşımı. İTÜ Dergisi, 4(6), 47-58.
Alkhazaleh, A. M. K. (2017). Does banking sector performance promote economic growth? Case study of Jordanian commercial banks. Problems and Perspectives in Management, 15(2), 55-66.
Ang, J. B. (2008). Finance and inequality: The case of India, Monash University, Department of Economics (No. 8, pp. 1-25). Discussion Paper.
Ansari, M. I. (2002). Impact of financial development, money, and public spending on Malaysian national income: an econometric study. Journal of Asian Economics, 13(1), 72-93.
Arellano, M. ve Bond, S. (1991). Some tests of specification for panel data: Monte carlo evidence and an application to employment equations. Review of Economic Studies, 277-297.
Asafo-Adjei, E., Owusu Junior, P., Adam, A. M., Arthur, C. L., Boateng, E. ve Ankomah, K. (2023). Asymmetric relationships among financial sector development, corruption, foreign direct investment, and economic growth in sub-Saharan Africa. Cogent Economics & Finance, 11(1), 2182454.
Aslan, Ö. ve Korap, H. L. (2006). Türkiye’de finansal gelişme ekonomik büyüme ilişkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 1-20.
Asteriou, D. and Spanos, K. (2019). The Relationship between Financial Development and Economic Growth during the Recent Crisis: Evidence from the EU. Finance Research Letters, 28, 238-245.
Aziz, J. ve Duenwald, C. (2002). Growth-financial intermediation nexus in China. IMF Working Paper No. WP/02/194, International Monetary Fund: Washington D.C.
Bayar, Y. (2014). Savings, foreign direct investment inflows and economic growth in emerging Asian economies. Asian Economic and Financial Review, 4(8), 1106-1122.
Bist, J. P. (2018). Financial development and economicgrowth: Evidence from a panel of 16 African and non-African low-income countries. Cogent Economics & Finance, 6(1), 1449780.
Breusch, T. ve A.Pagan. (1980). The lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. Review of Economic Studies, 239-253.
Bulut, E. ve Akyüz, G. Ç. (2020). Türkiye’de dijital bankacılık ve ekonomik büyüme ilişkisi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 42(2), 223-246.
Caporale, G. M., Rault, C., Sova, A. D., and Sova, R. (2015). Financial Development and Economic Growth: Evidence from 10 New European Union Members. International Journal of Finance and Economics, 20(1), 48-60.
Citak, F., ve Goker, I. E. K. (2020). Bankacılık sektöründe sermaye yeterlilik rasyosunu belirleyen faktörlerin analizi. Business and Economics Research Journal, 11(1), 169-185.
Çilek, A., ve Karavardar, A. (2020). Türkiye’de katılım bankalarının finansal performansının analizi. Maliye ve Finans Yazıları, (113), 99-118.
Demir, G. (2021). Özel sermayeli mevduat bankalarında performans analizi: SWARA-RAFSI bütünleşik model uygulaması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(4), 1359-1382.
Demirguç-Kunt A ve H. Huizinga. (2001). Financial structure and bank profitability. In financial structure and economic growth: A cross country comparison of banks. Markets. and Development. Eds. Asli Demirguc-Kunt and Ross Levine. Cambridge. MA: MIT Press.
Dizgil, E. (2017). Türkiye’deki mevduat bankalarının karlılığını etkileyen mikro düzeyli faktörler üzerine ampirik bir araştırma. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 11(2), 31-52.
Doğan, M. (2013). Katılım ve geleneksel bankaların finansal performanslarının karşılaştırılması: Türkiye örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (58), 175-188.
Doumpos, M., & Zopounidis, C. (2010). A multicriteria decision support system for bank rating. Decision Support Systems, 50(1), 55- 63.
Durak, G. ve Gürel, E. (2014). Finansal raporların kalitesine etki eden ülkeye özgü faktörler. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (64), 95-110.
Dutta, N., ve Mukherjee, D. (2018). Can financial development enhance transparency? Economic Change and Restructuring, 51, 279-302.
Ecer, F. (2013). Türkiye’deki özel bankaların finansal performanslarının karşılaştırılması: 2008-2011 dönemi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 171-189
Emir, M., ve Atukalp, M. E. (2018). Türk bankacılık sisteminde mevduat bankalarının aktif kalitesi ve kârlılık analizi. Ataturk University Journal of Economics & Administrative Sciences, 32(3).
Erim, N. ve Türk, A. (2005), Finansal gelişme ve iktisadi büyüme, Kocaeli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(2), 21-45.
Ferreira, C. (2016). Does bank performance contribute to economic growth in the European Union? Comparative Economic Studies, 58, 174-195.
Ferreira, C. (2017). Relevance of the EU banking sector to economic growth. International Advances in Economic Research, 23, 203-215.
Ghanem, A. (2017). The impact of Basel II on the banking strategies in the Middle East and North African (MENA) region. Journal of Banking Regulation, 18, 48-60.
Gujarati, D. ve Porter, D. C. (2009). Basic Econometrics (5th edition). West Point: McGraw-Hill Education .
Guru, S., & Mahalik, D.K. (2018). Evaluating and ranking the performance of banks using VIKOR analysis. The IUP Journal of Bank Management, 17(3), 26-41.
Gümüş, F.B. ve Koç, M. (2015). Ülkelerin finansal gelişmişlikleri ile enerji tüketimleri arasındaki ilişki: Dört kıta örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 151-164
Huang, Y. (2005). What determines financial development? Bristol Economics Discussion Papers No. 05/580, Department of Economics, University of Bristol UK.
Huang, Y. (2005). What Determines Financial Development? Bristol Economics Discussion Papers 05/580, Department of Economics, University of Bristol UK.
International Monetary Fund – IMF (2023). https://www.imf.org/en/Home
Im, K.S. ve M.H. Pesaran (2003). On the panel unit root tests using nonlinear instrumental variables. Cambridge Working Papers in Economics No.0347, University of Cambridge.
Jalil, A. ve Ma, Y. (2008). Financial development and Economic growth: Time series evidence from Pakistan and China. Journal of economiccooperation, 29(2), 29-68.
Kartal, M.T. (2018). Bankaların finans sektöründeki önemi. H. Dinçer ve S. Yüksel (Der.), Finansal İktisat (s. 5-27). İstanbul, Orion Kitabevi.
Kevser, M. (2021). Banka türlerinin karşılaştırmalı finansal performans analizi: Türkiye için ampirik bir araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 23(1), 61-80.
King, R. G. ve Levine, R. (1993). Finance and growth: Schumpeter might be right. The quarterlyjournal of economics, 108(3), 717-737.
Klein, L. R. (1973). Dynamic analysis of economic systems. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 4(3), 341-359.
Kumar, R.R., Stauvermann, P.J., Loganathan, N. ve Kumar, R.D. (2015), Exploring the role of energy, trade and financial development in explaining economic growth in South Africa: A revisit. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 52, 1300-1311.
Le, T. D. ve Ngo, T. (2020). The determinants of bank profitability: A cross-countryanalysis. Central Bank Review, 20(2), 65-73.
Levin, A., Lin, C. F. ve Chu, C. S. J. (2002). Unit root tests in panel data: asymptotic and finite-sample properties. Journal of econometrics, 108(1), 1-24.
Levin, A., Lin, C. ve Chu. (1993). Unit Rott Tests in Panel Data: New Results. University of California at San Diego Discussion Paper, s. 93-56.
Levine, R. (2005). Finance and growth: Theory and evidence, Handbook of Economic Growth, (Volume 1A. Edited by Philippe Aghion and Steven N. Durlauf), 867-934.
Levine, R. ve Zervos, S. (1998). Stock markets, banks, and economic growth, The American Economic Review. 88(3), 537-558.
Levine, R., Loayza, N. ve Beck, T. (2000). Financial intermediation and growth: causality and causes. Journal of Monetary Economics, 46, 31-77.
Li, G. ve Wei, W. (2021). Financial development, openness, innovation, carbon emissions, and economic growth in China. Energy Economics, 97, 105194.
Liang, D., Zhang, Y., Xu, Z. ve Jamaldeen, A. (2019). Pythagorean fuzzy VIKOR approaches based on TODIM for evaluating internet banking web sit equality of Ghanaian banking industry. Applied Soft Computing Journal, 78, 583-584
Loayza, N. V. Ve Ranciere, R. (2006). Financial development, financial fragility, and growth. Journal of Money, Credit and Banking, 1051-1076.
Mulali, U. ve Lee, J. (2013). Estimating the ımpact of the financial development on energy consumption: Evidence from the GCC Countries,Energy, 60, 215-221.
Mwenda, A. ve Mutoti, N. (2011). Financial sector reforms, bank performance and economic growth: Evidence from Zambia. African Development Review, 23(1), 60-74.
Nyasha, S. ve Odhiambo, N. M. (2014). Bank-based financial development and economic growth: A review of international literature. Journal of Financial Economic Policy. 6(2), 112-132.
Ozili, P. K. ve Ndah, H. (2021). Impact of financial development on bank profitability. Journal of Economic and Administrative Sciences. Erişim Adresi: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/JEAS-07-2021-0140/full/pdf Son Erişim: 5 Mayıs 2023
Pan, F. ve Yang, B. (2019). Financial Development and the Geographies of StartupCities: Evidence from China. Small Business Economics, 52(3), 743-758.
Pesaran, M. (2007). A Simple Panel Unit Root Test in the Presence of Cross Section Dependence. Journal of Applied Econometrics, 265-312.
Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Test for Cross Section Dependence in Panels. Cambridge: Cambridge Working Papper.
Sahay, R., Čihák, M., N'Diaye, P., ve Barajas, A. (2015). Rethinking financial deepening: Stability and growth in emergingmarkets. Revista de Economía Institucional, 17(33), 73-107.
Sakarya, Ş., ve Gürsoy, M. (2021). Bist Bankacılık Endeksi’nde yer alan bankaların finansal performanslarının Entropi Tabanlı Copras ve Aras Yöntemleri ile değerlendirilmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 806-819.
Seetanah, B. (2008). Financial development and economicgrowth: An ARDL approach for the case of the smallislandstate of Mauritius. Applied Economics Letters, 15(10), 809-813.
Shahbaz, M. (2012), Does trade openness affect long rung rowth? Cointegration, causality and forecast error variance decomposition tests for Pakistan. Economic Modelling, 29(6), 2325-2339.
Shahbaz, M., Ahmed, N., ve Ali, L. (2008). Stock market development and economicgrowth: ARDL causality in Pakistan. International Research Journal of Finance and Economics, 14(1), 182-195.
Shahbaz, M., Khan, S., ve Tahir, M. I. (2013). The dynamic links between energy consumption, economic growth, financial development and trade in China: Fresh evidence from multivariate framework analysis. Energy economics, 40, 8-21.
Song, M., Zheng, H., Chen, J. ve Shen, Z. (2023). Alternative risk measurement for the banking system and its nexus with economic growth. Computers & Industrial Engineering, 176, 108946.
Şahin, Ü. D. ve Durmuş, Ü. S. (2019). Yapısal kırılmalı testlerle Türkiye'de bankacılık sektörü kredileri ve ekonomik büyüme ilişkisinin analizi. Mali Çözüm Dergisi, 29, 33-54.
Şenol, Z. (2019). Finansal gelişim ile insani gelişim arasındaki ilişki: Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15 (2), 341-358.
Tandoğan, D., ve Özyurt, H. (2013). Bankacılık sektörünün ekonomik büyüme ve sürdürülebilir ekonomik kalkinma üzerine etkisi: Türkiye ekonomisi üzerine nedensellik testleri (1981-2009). Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(2), 49-80.
Tatoğlu, F. Y. (2018a). Panel Zaman Serileri Analizi. İstanbul: Beta.
Tatoğlu, F. Y. (2018b). İleri Panel Veri Analizi. İstanbul: Beta.
C:\Users\Hülya\Desktop\Türkiye Bankalar Birliği (TBB) (2023). https:\www.tbb.org.tr\trTezergil, S. A. (2016). Vikor yöntemi ile Türk bankacılık sektörünün performans analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 357-373
Ting, H. I. (2017). Financial development, role of government, and bank profitability: evidence from the 2008 financialc risis. Journal of Economics and Finance, 41(2), 370-391.
Tripathy, N. (2019). Does measure of financial development matter for economic growth in India? Quantitative Finance and Economics, 3, 508–525.
Topcu, M., & Öztekin, B. S. (2021). Finansal Gelişme ile Firma Performansı Arasındaki İlişki: Borsa İstanbul’da Sektörel Bir Uygulama. Maliye ve Finans Yazıları, (116), 37-56.
Turgut, A., ve Ertay, H.İ. (2016), Bankacılık sektörünün ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye üzerine nedensellik analizi, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(4), 114-128
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) (2023). https://www.tbb.org.tr/tr
Uçkun, N., & Girginer, N. (2011). Türkiye’deki kamu ve özel bankaların performanslarının gri ilişki analizi ile incelenmesi. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (21), 46-66.
Ünal, E. A. (2019). Özel sermayeli ticari bankalarının finansal performansının SD ve WASPAS Yöntemleri ile ölçülmesi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(3), 384-400.
Ünalmış, D. (2002). The causality between financial development and Economic growth: The case of Turkey. The Central Bank of the Turkish Republic, Research Department Working Paper, No:3
Valickova, P., Havranek, T. ve Horvath, R. (2015). Financial development and economicgrowth: A Meta-Analysis, Journal of Economic Surveys, 29(3), 506–526.
Voghouei, H., Azali, M. ve Jamali, M. A. (2011). A survey of the determinants of financial development. Asian-Pacific Economic Literature, 25(2), 1–20.
Wachtel P. (2001). Growth and Finance: What Do We Know and How Do We Know it? International Finance, 4(3), 335-362.
World Bank, (2017). Financial development. Erişim Adresi: http://www.worldbank.org Son Erişim: 5 Mayıs 2023
Wu, H. Y., Tzeng, G. H., & Chen, Y. H. (2009). A fuzzy MCDM approach for evaluating banking performance based on balanced scorecard. Expert Systems with Applications, 36(6), 10135- 10147.
Xiazi, X., ve Shabir, M. (2022). Coronavirus pandemic impact on bank performance. Frontiers in Psychology, 13:1014009.
Yamaltdinova, A. (2017), Kırgızistan bankalarının finansal performanslarının TOPSIS yöntemiyle değerlendirilmesi. International Review of Economics and Management, 5(2), 68-87
Yılmaz, Ö., ve Yakut, E. (2021). Entropi temelli TOPSIS ve VIKOR yöntemleri ile bankacılık sektöründe finansal performans değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(4), 1297-1321.
Zeqiraj, V., Hammoudeh, S., Iskenderoglu, O., ve Tiwari, A. K. (2020). Banking sector performance and economic growth: evidence from Southeast European countries. Post-Communist Economies, 32(2), 267-284.
Zeren, F. ve Koç, M. (2013). The Nexus between energy consumption and financial development with asymmetric causality test: New evidence from Newly Industrialized Countries, International Journal of Energy Economics and Policy, 4(1), 83-91