Bir Dönüşüm: Cahiliye Yağmacılığından Bedir Gazvesi Ganimetlerine

Çalışmada Cahiliye döneminden İslâm dönemine geçişte ganimet almanın meşruiyeti, biçimi ve sonuçları ele alınmıştır. İslâm öncesinde önemli bir gelir kaynağı olan yağma savaşlarının sonucunda bedevi Araplar, kabilenin hem her türlü malını hem de kadınlarını ve çocuklarını ele geçirirlerdi. İslâm’ın gelişinden sonra ilk ganimete konu olan askeri eylem, Abdullah b. Cahş Seriyyesidir. İstenmedik bir biçimde ölümlü bir eyleme dönüşen bu seriyye ganimetin meşruiyetinin Müslümanlarca sorgulanmasına neden olmuştur. Ganimet konusunda henüz bir âyetin gelmediği bu günlerde Hz. Peygamber’in izni dışındaki bu eylemi hoş karşılamamış ve müfrezenin getirdiği ganimetleri kimseye paylaştırmamıştır. Ertesi yıl cereyan eden Bedir gazvesinin ardından nâzil olan âyetler ganimetin meşruiyetini de beyan etmiş ve Hz. Peygamber hem Abdullah b. Cahş Seriyyesi’nin hem de Bedir ganimetlerini taksim ettiler. Hz. Peygamber’in savaşlarında savaşmak zorunda kaldığında savaştığı için ganimet amaç olmayıp, araç olarak değerlendirilmiştir. Böylece Müslümanlar yeni gazveler için imkan bulmuşlardır.  

A Transformation from Jahiliyyah looting to the Military Campaign fo Badr

This study addressed the legitimacy, form, and consequences of looting during transition from Jahiliyyah to Islam. Bedouin Arabs seized property and women and children through looting, which was a source of income and security before Islam.After the advent of Islam, Abdullah b. Cahş, which turned into a bloody carnage, was the first military action that made Muslims question the legitimacy of looting. On the days when a verse had not yet come, Muhammad the prophet reacted to that campaign, which took place without his permission, and therefore, did not share the spoils.The verses descended after the war of Badr, which took place the following year, declared the legitimacy of spoils of war, and therefore, Muhammad shared the spoils of the campaigns of Abdullah b. Cahş and Badr.For Muhammad, the spoils of war were not ends, but means, which gave Muslims opportunities for new campaigns.

___

  • Kaynakça Acar, C. (2007). Cahiliyede ve Risalet Döneminde Savaş Olgusu (Basılmamış Dr. Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Algül, H. (1966). “Gazve”, DİA, cilt. 13, sayfa, sayfa 488, İstanbul: TDV Yayınları. Ali Cündi (1966). Şi’ru’l Harb fi’l Asri’l-Cahili, Kahire. Apaydın, H. Y. (1998). “Humus”, DİA, cilt 18, sayfa 365, İstanbul: TDV Yayınları. Arslan, İ. (2014). Beşeri ve Siyasi Yönleriyle Hz. Peygamber’in Hoşgörüsü, Ankara: STS Yayınları. Azimli, M. (2013). Siyeri Farklı Okumak, Ankara: Ankara Okulu Yayınları. Beyhakî, Ebȗ Bekir Ahmed b. Hüseyin (1985). Delailü’n-nübüvve ve ma’rifetü ahvali sahibi’ş-şerîa, thk. Abdülmu’tî Kal’acî, III, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye. Bilmen, Ö. N. (1998). Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılahat-ı Fıkhıyye Kamusu, cilt 3, sayfa 394, İstanbul: Bilmen Yayınevi. Brockelmann, C. (1992). İslâm Ulusları ve Devletleri Tarihi, çev. Neş’et Çağatay, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları. Buharî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail. (1410/1990). Sahihu’l Buhârî, şrh. Mustafa Deyb el-Buğa, cilt 4, sayfa, 1455, Beyrut. Câbirî, M. A. (1997). İslam’da Siyasal Akıl, çev. Vecdi Akyüz, İstanbul: Kitabevi Yayınları. Cevad Ali (1413/1993). el-Mufassal fi Tarihi’l Arabi Kable’l- İslâm, byy., cilt 4, sayfa 570, t.y. Davutoğlu, A. (1983). “ Kitabu’l Cihad ve’s Siyer”, Sahih-i Müslim Tercüme ve Şerhi, İstanbul, Bab: 18, Hadis: 58, cilt 8, sayfa 518-521, İstanbul: Sönmez Neşriyat. Derveze, İ. (1995). Kur’an’a göre Hz. Muhammed’in Hayatı, çev. Mehmet Yolcu, İstanbul, cilt 3, sayfa 287-288, İstanbul: Yöneliş Yayınları. Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi (1988). cilt 1, sayfa 141-142, Ankara: Akçağ Yayınları. Dozy, R. P. A. (2006). İslâm Tarihi, Osm. Çev. Abdullah Cevdet, Osm. Türkçeye çev. Vedat Atila, cilt 1, sayfa 59-60, İstanbul: Gri Yayınevi. Ebu Davud, Süleyman b. Eş’as es-Sicistanî (1409/1988). Sünen-i Ebu Davud, Müt. Fih. Kemal Yusuf el-Hut, cilt 2, sayfa 68, Beyrut: Daru’l-Cinân Ebu Ubeyd, Kasım b. Sellam, Kitabu’l-Emval(t.y.). thk. Muhammed Halil Hiras, Beyrut, ty. Ebu Yusuf, Yakub b. İbrahim el-Ensârî, Kitabu’l-Harac,(t.y.). thk. Muhammed el-Menasir, tak. Abdülaziz ed-Dûrî, Amman: Erkal, M. (1996). “Ganimet”, DİA, cilt 13, sayfa 394, İstanbul: TDV Yayınları. Esed, M. (1423/2002). Kur’an Mesajı Meal-Tefsir, çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İstanbul: İşaret Yayınları. Fayda, M. ( 1992). “Batn-ı Nahle Seriyyesi”, DİA, cilt 5, sayfa 202-203, İstanbul: TDV Yayınları. Günaltay, Ş. (1997). İslâm Öncesi Araplar ve Dinleri, Ankara: Ankara Okulu Yayınları. Hamidullah, M. (2002). Hz. Peygamber’in Savaşları, çev. Nazire Erinç Yurter, İstanbul: Beyan Yayınları. Hamidullah, M. (1412/1991). İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, cilt 1, sayfa 401, İstanbul: İrfan Yayımcılık. Hamidullah, M. (2007). İslâm’da Devlet İdaresi, çev. Hamdi Aktaş, İstanbul: Beyan Yayınları. Heykel, M. H. (2000). Hz. Muhammed’in Hayatı, çev. Vahdettin İnce, cilt 2, sayfa 49-50, İstanbul: Yöneliş Yayınları. Hitti, P. K. (1980). Siyasi ve Kültürel İslâm Tarihi, çev. Salih Tuğ, cilt 1, sayfa 176, İstanbul: Boğaziçi Yayınları. Isfahânî, Râgıb, Hüseyin b. Muhammed b. El-Mufaddal (2007). Müfredat Kur’an Kavramları Sözlüğü, çev. ve not. Yusuf Türker, İstanbul: Pınar Yayınları. İbn Habib, Ebu Cafer Muhammed (t.y.) el-Muhabber, Beyrut. İbn Hişâm, Ebu Muhammed Abdülmelik (t.y.). es-Siretü’n-nebeviyye, thk. Mustafa eş-Şekâ, İbrahim el-Eybârî, Abdülhafîz Şelebî, cilt 1, sayfa 601-602, b.y.y. İbn Kesir, Hafız İmadüddin Ebu’l Fida İsmail b. Ömer b. Kesir (t.y.) el-Bidaye ve’n Nihaye, thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, cilt 5, sayfa, 162, b.y.y. İbn Kuteybe, Ebi Muhammed Abdullah b. Muslim (1960). el-Mearif, thk. Servet Ukkaşe, b.y.y. İbn Mâce, Hafız Ebi Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvini,(1414/1994). Sünen thk. Muhammed Fuad Abdülbaki, cilt 2, sayfa 939, Kahire. İbn Manzur, Ebu’l Fadl Cemalüddin Muhammed (t.y.). Lisanu’l-Arab, cilt 12, sayfa 445, b.y.y. İbn Sa’d, Muhammed el-Basri, et-Tabakatü’l-kübra, thk. Muhammed Abdülkadir Ata, cilt 2, sayfa 7, Beyrut/Lübnan: Daru’l-kütübü’l-ilmiyye. İbnü’l Esir, Ebu’l Hasen Ali b. Ebi’l Kerem Muhammed b. Muhammed b. Abdülkerim (1407/1987), el-Kamil fi’t Tarih, thk. Ebi’l Fida Abdullah el-Kadi, Beyrut, cilt 2, sayfa 14, b,y.y. İbrahim Mustafa (1961). Mu’cemu’l-vasit, Mısır, cilt 2, sayfa 670, b.y.y. İmadüddin Halil (2003). Muhammed Aleyhisselam, Ar. çev. İsmail Hakkı Sezer, Konya: Yediveren Yayınları. Kapar, M. A. ( 1990). “Hz. Peygamber’in Savaşlarına Genel Bir Bakış”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fak. Der., Konya, Sayı: 3, 405, Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları. Karaman, H. (2007). “Asr-ı Saadet’te İslâm Hukukunun Oluşumu”, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslâm, ed. Vecdi Akyüz, cilt 2, sayfa 267, İstanbul, 2007: Ensar Neşriyat Kastallânî, Ebu’l Abbas Ahmed b. Muhammed b. Ebi Bekir (1972). el-Mevahibu’l Ledünniyye, şrh. Muhmud Abdulbaki, çev. İhsan Uzungüngör, İstanbul: Semerkand Yayınları. Mahmudov, E. (2010). Sebepleri ve Sonuçları Açısından Hz. Peygamber’in Savaşları, İstanbul: İSAM Yayınları. Makrizî, Takıyyuddin Ahmed b. Ali Abdülkadir b. Muhammed (t. y.). İmtaü’l Esma bima li’n-Nebiyyi mine’l- Ahvali ve’l Emvali ve’l Hafedeti ve’l-Meta, thk. ve tlk. Muhammed Abdülhamid en-Numeysi, cilt 1, sayfa 115, b.y.y. Mâverdî, Ebu’l Hasan Habib (1994). Ahkâmu’s-Sultaniyye, çev. Ali Şafak, İstanbul: Bedir Yayınları. Mubarek el-Furi (t.y.). er-Rahiku’l-Mahtum, b.y.y. Önkal, A. (2019). Muhtasar Siyer-i Nebi aleyhisselam, İstanbul: Hikmetevi Yayınları. Özdemir S. (2009). “Seriyye”, DİA, cilt 36, sayfa 565, İstanbul: TDV Yayınları. Özdemir, S. (1996). Hz. Peygamber’in Seriyyeleri (Basılmamış YL Tezi), Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Özel, A. (1995). “Esir”, DİA, cilt 11, sayfa 382, İstanbul: TDV Yayınları. Rodinson, M. (2013). Muhammed Yeni Bir Dünyanın ve Peygamberin Doğuşu, çev. Atilla Tokatlı, 196-197, İstanbul: Doruk Yayınları. Sarıçam, İ. (2007). Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. Sell, E. (1911). “Ghazwas and Sariyas”, The Chritian Literature Society For India, London, Madras And Colombo, S. P.C.K., 108-109, Madras. Semhûdî, Nureddin Ali b. Ahmed (t.y.) Vefau’l Vefa bi Ahbari Dari’l Mustafa, thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, cilt 1, sayfa 275, byy. Sinanoğlu, Mustafa (2000). “Kelamcıların İsmet Anlayışının Kur’an Açısından Değerlendirilmesi”, Dini Araştırmalar, Sayı: 8, cilt 3, sayfa 184, Ankara: Motif Yayıncılık. Şehzade Korkut (2013). Hallu İşkâli’l-Efkâr fi Hılli Emvâli’l-Küffâr, İslâm’da Ganimet ve Cariyelik Osmanlı Sistemine İçeriden Bir Eleştiri, çev. Osman Güman, Yay. Haz. Asım Cüneyd Köksal, İstanbul: İSAR Yayınları. Şibli, Mevlana (1977). Asr-ı Saadet, çev. Ömer Rıza Doğrul, cilt 1, sayfa 388-389, İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım Şulul, Kasım (2014). Ana Hatlarıyla Siyer-i Nebi, İstanbul: Ensar Neşriyat. Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir (t.y.). Tarihu’l-Ümem ve’l Müluk, thk. Muhammed Ebu’l Fadl İbrahim, cilt 2, sayfa 412-413, Beyrut/Lübnan. Urve b. Zubeyr (1401)b Megazi Rasulillah, thk. Muhammed Mustafa el-A’zami, Suudi Arabistan. Vâkıdî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ömer b. Vakıd (1404/1984). Kitabu’l-meğâzî, thk. Serkis Corcis, cilt 1, sayfa 14, Beyrut. Watt, Montgomery (1993). İslâm Nedir, çev. Elif Rıza, İstanbul: Birleşik Yayıncılık. Yaman, A. (2009). “Seleb”, DİA, cilt 36, sayfa 398, İstanbul: TDV Yayınları. Yazır, M. H. (1979). Hak Dini Kur’an Dili, Cilt 4, sayfa 2365, İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım. Yeniçeri, C. (2007). “Asr-ı Saadette Devlet Bütçesi”, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslâm, Ed. Vecdi Akyüz, İstanbul, cilt 2, sayfa 396, İstanbul: Ensar Neşriyat Zalat, Abdurrahim Mahmud (1989). Uddetu’n-Nefsiyye ve’l Maddiye fi Şi’ri’l Hurubi’l Cahili, İskenderiyye. Zührî, İbn Şihab, Muhammed b. Müslim b. Ubeydullah (2016). , el-Meğazi İlk Dönem İslâm Tarihinde Savaşlar, çev. Muhammed Nur Akdoğan, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.