Atatürk Döneminde Masonluk ve Masonlarla İlişkilere Dair Bazı Arşiv Belgeleri

Teşkilat üyeleri tarafından "evrensel bir kardeşlik birliği" olarak tanımlanan Masonluk, dünyanın en gizemli teşkilatlarından biri olarak görülmektedir. Türkiye’de de belli dönemlerde oldukça etkili olan ve bu teşkilatın, mensuplarınca "yüce bir davaya hizmet" adına yapılan faaliyetleri çoğu zaman tartışma konusu olmuştur. Osmanlı sultanı V. Murat’ın şehzadeliği döneminde localarına kayıtlı olduğu masonlar, Türkiye'de 1861'den itibaren Osmanlı Yüksek Şurası adı altında yapılanmaya başlamışlardır. Cumhuriyet döneminde, Türkiye Yüksek Şurası adı altında faaliyetlerine rahatça devam eden masonlar, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ü açıkça masonluğa davet etmişlerdir. Dahası, Konvan adı verilen Dünya Masonlarının Genel Kongresi Türkiye’de toplanmış, bununla birlikte Türkiye’de Masonluk karşıtı eylemler başlamıştır. Bu süreci, 1935'te Mason localarının ve derneklerinin ilgası izlemiştir. Bu çalışmada, Cumhurbaşkanlığı Arşivi’ndeki cumhuriyet tarihimizi aydınlatacak son derece önemli belgeler ışığında cumhuriyetin ilk yıllarından ilgasına kadar olan dönemde masonluğun Türkiye’deki seyri hakkında bazı bilgiler paylaşılmaya çalışılarak bir değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Mason Locası, Mustafa Kemal Atatürk, Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Türkiye Cumhuriyeti, Türkiye'de Masonluk

Masonry in Ataturk Era and Some Archive Documents Related to Masons

"Masonry" known as one of the mysterious guilds of the world. This guild became effective in some periods and their activities that made by them for "services for their own great mission" are always discussed by lots of people. In Republic of Turkey era, Masonry also invited Mustafa Kemal Ataturk with an open request to their guild and continued their activities under Turkey Supreme Council comfortably. Furthermore, "General Congress of Masonry Guilds of the World", organized in Turkey, after that, protests, which turned to Masonry, started. Formerly, Masonry guilds and societies repealed in 1935. In this paper, we will try to examine and share information about the Masonry between first years of the foundation of Turkey and cancelation of Masonry guilds, with very important documents, which are in the Archive of President of the Republic of Turkey, to enlighten the history of modern Turkey.

Keywords:

Lodge, Republic of Turkey, Mustafa Kemal Ataturk, Archive of Presidency, Masonry in Turkey,

PDF

___

Cumhurbaşkanlığı Arşivi, EBİS No: 01009868, Belge No: 1,2, Ek No: 1-14.
_____, EBİS No: 01011568, Belge No: 20, Ek No: 127, 128.
_____, EBİS No: 01013198, Belge No: 4, Ek No: 4.
_____, EBİS No: 01014681, Belge No: 1, 2, Ek No: 1, 3.
_____, EBİS No: 01016349, Belge No: 63, 64, Ek No: 117-119.
_____, EBİS No: 01016361, Belge No: 1.
_____, EBİS No: 01016908, Belge No: 277, Ek No: 302.
_____, EBİS No: 01016908, Belge No: 278, Ek No: 304.
Kaya, Y. (2012a). Bir Devlet ve Siyaset Adamı Şükrü Kaya, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi.
Kaya, Y. (2012b). “Erken Cumhuriyet Döneminde Kökten Modernleşmenin Bir Göstergesi Olarak Musiki İnkılabı”, History Studies, International Journal of History, Volume: 4/12, 2012, s. 279-298.
Habertürk, 2010. Erişim adresi: http://www.haberturk.com/yasam/haber/563008-herkes-kapimizi-calabilir, Erişim tarihi: 23.04.2016.
Mason, t.y., Türkiye'de Masonluk. Erişim adresi: http://www.mason.org.tr/web/03_turkiye.html, erişim tarihi: 20.04.2016.
Masonluk, t. y., Masonluğun Kapanışı. Erişim adresi: http://www.masonluk.8m.com/masonlugun_kapanisi.htm, erişim tarihi: 22.04.2016.
Mason Mahfili, t. y., Türkiye'de Masonluk Tarihi. Erişim adresi: http://www.mason-mahfili.org.tr/masonlugun-tarihcesi/turkiyede-masonluk-tarihi/, erişim tarihi: 20.04.2016.