17. Yüzyıla Âit Özgün Bir Mûsikî Risâlesinde Mûsikînin Te’sîrine Dâir Bilgiler

Mûsikî tarihine ilişkin çeşitli bilgileri elde ettiğimiz, aydınlatıcı ve özgün bilgiler sağlayan kaynakların başında mûsikî risâleleri gelmektedir. Risâlelerde mûsikî nazariyâtına, çalgılara, mûsikîşinaslara, mûsikînin te’sîri vb. gibi çeşitli konulara ilişkin bilgi elde etmek mümkündür. Mûsikî yazıcılığına tarihsel olarak bakıldığında; 9. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar birçok mûsikî bilgini mûsikînin te’sîri husûsu üzerinde durmuş ve bu maksatla makamları, usûlleri vb. gibi mûsikî unsurlarını sıhhî durumlarla veya insan ve doğaya özgü özelliklerle ilişkilendirmişlerdir. Elyazması mûsikî kaynakları evreninden çalışmamızın konusunu teşkil eden, “Risâle-i Mûsikî” adı verilen bu özgün kaynak; müzikoloji alanına kazandırılmak, mûsikî çalışmalarına katkı sağlamak ve risâlede bulunan mûsikînin te’sîriyle ilgili bilgileri incelemek amacıyla örneklem olarak seçilmiştir. Bu risâlenin incelenmesinde çeviri ve bilgiyi sınıflandırma (sistematik müzikoloji) yöntemleri kullanılmıştır. Makalenin esas amacını, risâlenin tanıtılması yanında mûsikî nazarîyâtıyla, mûsikînin te’sîriyle, ud ve çeng çalgılarıyla ilgili içerdiği birçok bilginin Türk müzikolojisine kazandırılması teşkil etmektedir. Bunun için yapılan çeviri- inceleme çalışmaları arasında dikkati çeken “mûsikinin te’sîri” konusuna öncelik verilmiştir. 

Some Information Regarding the Influence of Music in an Authentic Seventeenth-Century Music Treatise

Music treatises are at the forefront of the sources that provide elucidatory and original information about the history of music. In the treatises, one may find information regarding a variety of topics such as musical theories, instruments and the influence of music. Looking historically at musicography, it may be stated that many musicians from the ninth to the nineteenth centuries dwelt on the influence of music, and to that end they associated musical elements like modes and methods with medical situations, or features peculiar to human and nature. An authentic manuscript, 'Risala Musiqi' was chosen in our study as sample to contribute to the field of music studies and to examine the information about the influence of music found in it. In the examination of the work, translation and categorization  methods were used.The article aims to provide the Turkish musicology with great deal of information that it contains about musical theories, the influence of music and musical instruments, and to introduce the treatise.

___

  • Akdoğu, Onur (1989), Türk Müziği Bibliyografyası, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmirAnonim, Risâle-i Mûsikî, İsrâil Millî Kütüphânesi, JER NLI Yah Ar. 213 numaralı Risâle-i MûsikîDevellioğlu, Ferit (2011), Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, 28. Baskı, AnkaraKaratay, Fehmi Ethem (1961), TSMK Türkçe Yazmalar Kataloğu 1-2, MEB, İstanbulMehmed Salâhî (h. 1313), Kamûs-i Osmânî, Mahmud Bey Matbaası, İstanbulUslu, Recep (2009), Türkçe Müzik Teorisi Eserleri Nasıl Çalışılmalı, Folklor Edebiyat Dergisi, 15 (58), 45 - 62http://yazmalar.gov.tr/detay_goster.php?k=85420, Erişim Tarihi: 16.07.2016