TÜRK HUKUKUNDA TAHKİME ELVERİŞLİLİK KAVRAMI VE TAŞINMAZ AYNINA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARIN TAHKİMDE GÖRÜLMESİ

İnsanlık tarihinin bilinen en eski yargılama yollarından birisi tahkimdir. Eskiden beri olan bu yargılama sistemi modern hukukta da önemini korumaktadır. Tahkim taraflar arasında doğmuş veya doğabilecek uyuşmazlıkların devlet yargısı dışında hakem kurulu adında taraflarca seçilen özel kişi veya kişilerce çözülmesidir. Tahkim sonucunda alınan karar kesin hükümdür. Bu sebeple tahkime gidilebilmesi için geçerli bir tahkim sözleşmesi gereklidir. Geçerli bir tahkim sözleşmesi olabilmesi için belli başlı unsurların sözleşmede bulunması gerekmektedir. Tahkim sözleşmesinin geçerliliği için gerekli unsurlardan birisi de tahkime elverişli bir konunun bulunmasıdır. Her hukuk sistemi tahkime elverişlilik kavramını farklı değerlendirmiştir. Türk hukuku ise taraf iradesine dayanmayan ve taşınmaz aynına ilişkin uyuşmazlıkların tahkime elverişli olmadığını kabul etmiştir. Bu çalışmamızda öncelikle tahkimin ne anlama geldiği ve tahkim sözleşmesinin unsurları ele alınmaktadır. Ardından Türk Hukukundaki tahkime elverişlilik kavramı açıklanmaktadır. Bu açıklamalardan sonra gelişmiş ülkelerdeki tahkime elverişlilik kavramı incelenmektedir. Son olarak, taşınmaz aynına ilişkin uyuşmazlıkların tahkimde görülmesinin Türk Hukuku açısından sonuçları ve taşınmaz aynına ilişkin uyuşmazlıkların tahkimde görülebilmesi gerektiğinin nedenleri üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Tahkim, Tahkime Elverişlilik, Taşınmaz eşya

THE CONCEPT OF ARBITRABILITY IN TURKISH LAW AND ARBITRATION FOR THE DISPUTES ARISING OUT OF IMMOVABLE PROPERTIES

Arbitration is one of the oldest known ways of trial in human history. This judicial system, which has been in existence for a long time, is still important in modern law. Arbitration is the resolution of disputes that may arise between the parties or may arise by a special person or persons selected by the parties in the name of arbitration board, except for the state judiciary. The decision taken as a result of the arbitration is final. A valid arbitration agreement is required for arbitration. In order to be a valid arbitration agreement, certain elements must be included in the agreement. One of the necessary elements for the validity of the arbitration agreement is the existence of an arbitrable matter. Each legal system has evaluated the concept of arbitrability appropriately. Turkish law, on the other hand, accepted that the disputes related to the same immovable property which are not based on the will of the parties are not suitable for arbitration. In this study, first of all, the meaning of arbitration and the elements of the arbitration agreement are discussed. Then, the concept of arbitrability in Turkish Law is explained. After these explanations, the concept of arbitrability in developed countries is examined. Finally, the results of the Turkish Law in terms of the arbitration of disputes regarding the same immovable property and the reasons why disputes related to the same immovable property should be seen in the arbitration are emphasized.

Keywords:

Arbitration, Arbitrability, Immovable Property,

PDF

___

AKINCI, Ziya : Milletlerarası Tahkim, 4.B., Vedat Kitapçılık, İstanbul 2016.
AKINCI, Ziya : Milletlerarası Ticari Uyuşmazlıkların Alternatif Çözüm Yolları, BATİDER 1996, C. XVIII, Sa. 4, 1.
ALANGOYA, Yavuz : Medeni Usul Hukukumuzda Tahkimin Niteliği ve Denetlenmesi, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1973.
ALANGOYA, YAVUZ/ YILDIRIM, M. KAMİL/ DEREN-YILDIRIM, NEVHİS : Medeni Usul Hukuku Esasları, 7.B., Beta Yayınları, İstanbul 2009.
ARSLAN, Ramazan /YILMAZ, Ejder /TAŞPINAR-AYVAZ, Sema : Medeni Usul Hukuku, B.3., Yekin Yayıncılık, Ankara 2017.
ARROYO, MANUEL : Arbitration in Switzerland: The Practitioner's Guide, 2.B., Kluwer Law International, Zurich 2018.
AYAN, Mehmet : Eşya Hukuku – I: (Zilyetlik ve Tapu Sicili), 13.B., Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016.
AYDEMİR, Fatih : Tahkim Sözleşmesinin Kaynakları, Tanımı, Hukuki Niteliği ve Yapılış Türleri,1.B, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
BAŞARAN, Halil Rahman : Uluslararası Tahkim, 1.B.On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2014.
BAŞPINAR, Veysel : Mülkiyet Hakkını İhlal Eden Müdahaleler, 1.B., Yetkin Yayınları, Ankara 2009.
BERGER, Klaus Peter : Private Dispute Resolution in International Business, 2.B., Netherland 2009.
BİRSEL, Mahmut T. : Milletler Arası Ticari Tahkim ve Türkiye, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, 1980, s.97-128.
BORN, Gary B. : International Arbitration: Law andPractice, 2.B., London 2015.
BÖCKSTIEGEL, Karl-Heinz/ KRÖLL, Stefan Mıchael/ NACIMIENTO, Patrıcıa : Arbitraiton In Germany, 2.B., Netherland 2015.
BUZ, Vedat : Milletlerarası Özel Hukuka Dair Federal Kanun (IPRG) (Tahkime İlişkin Hükümler), Batider, C. XVII, Sa.2, 1993.
CEBE, Mehmet Sinan : Mal Satım Sözleşmesi ve Tahkim, 1.B., Ankara 2018.
CRAIG, W. Laurence/ PARK, William W./ PAULSSON, Jan :International Chamber of Commerce Arbitration, 2.B., ICC Press, Paris 1990.
DOĞAN, Vahit : Milletlerarası Özel Hukuk, 4.B., Savaş Yayınevi, Ankara 2017.
DRAGUIEV, Deyan : Unilateral Juristiction Clauses: The Case for Invalidity, Severabilityor Enforceability, Journal of International Arbitration, C. 31, 2014.
EKŞİ, Nuray : Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Tahkim, 1.B., Beta Yayıncılık, İstanbul 2013.
ESEN, Emre : Uluslararası Ticari Tahkimde Tahkim Anlaşmalarının Şekli, MHB, Sa. 1-2, 2008.
ESEN, Emre : Tarafların Sadece Birine Müracaat Hakkı Tanıyan Tahkim Anlaşmalarının ve Özellikle Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’nün Kurtarma Yardım Sözleşmesi’nde Yer Alan Tahkim Şartının Geçerliliği, İKÜHFD, C. IX., sa. 2., 2010.
ESEN, Emre : Türk Hukukunda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Münhasır Yetki Kavramı, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Sa. 2, 2002, Prof. Dr. Engin Nomer’e Armağan.
EREN, Fikret : Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 16.B., Yetkin Yayınevi, Ankara 2013.
EREN, Fikret : Mülkiyet Hukuku, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2011.
ERDEM, Ercüment : Milletlerarası Ticaret Hukuku, 1.B., On iki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
ERTABAK, Ünal : Tahkim Sözleşmesi ile İlgili İhtilaflar, 2.B., İstanbul 2009.
GAILLARD, Emmanuel / SAVAGE, John :Fouchard Gaillard Goldman on International Commercial Arbitration, Kluwer Law International 1999.
GÖKYAYLA, Cemile : Milletlerarası Tahkimde Ad Hoc Tahkim ve Kurumsal Tahkim, Uğur Alacakaptan’a Armağan, 2008.
HAMIDA, Walid Ben/ CLAY, Thomas : L’argent dans l’arbitrage, 2013.
HOBBES, Thomas : Leviathan, Penguin Books, 1981.
HUYSAL, Burak : Milletlerarası Ticari Tahkimde Tahkime Elverişlilik,1.B., Vedat Kitapçılık, İstanbul 2010.
İLHAN, Hüseyin Afşin : Tahkim Sözleşmesinin Geçerliliği, 1. B., Adalet Ankara 2016.
KARADAŞ, İzzet : Ulusal (İç) Tahkim, 1. B., Adalet Kitapevi, Ankara 2013.
KILIÇOĞLU, M. Ahmet : Borçlar Hukuku, 21.B., Turhan Kitapevi, Ankara 2017.
KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip : Borçlar Hukuku, 7.B., Filiz Kitapevi, İstanbul 2017, s.130.
KOTELNİKOV, Andrey/ KUROCHKİN, Sergey/ SKVORTSOV, Oleg : Arbitration in Russia, Kluwer Law International; Kluwer Law International 2019.
KARAKAŞ, Fatma Tülay : Avrupa İnsan Hakları Sözlesmesi'nde Mülkiyet Hakkı ve Kira Sözleşmesi, BATİDER, 2007, C. XXIV Sa. 2.
LEW, Julian David Mathew / BOR, Harris / FULLELOVE, Gregory Roy / GREENAWAY, Joanne : Arbitration in England, withchapters on Scotlandand Ireland, Londra 2013.
LOCKE, John : Second Treatise Of Government, Haccett Publising Company, Indiana 2015.
MERKIN, Robert/ FLANNERY, Louis : Arbitration Act 1996, 5.B., Londra 2014.
MISTELIS, Loukas A./ BREKOULAKIS, Stavros : Arbitrability International and Comparative Perspectives, Netherland 2009.
MOSES, Margaret L. : The Principles and Practice of International Commercial Arbitration, 2.B., Newyork 2012.
NOMER, Ergin/ EKŞİ, Nuray/ ÖZTEKİN-GELGEL, Günseli : Milletlerarası tahkim Hukuku cilt 1, 5.B. Beta Yayınları, İstanbul 2016.
OĞUZMAN, M. Kemal/ SELİÇİ, Özer/ OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe : Eşya Hukuku, 19.B.,Filiz Kitapevi, İstanbul 2016.
ÖMEROĞLU, Ekin : İrade Serbestisi Prensibi, 1.B., Adalet Yayınevi, Ankara 2017.
PAULSSON, Marike : The 1958 Newyork Convention, Kluwer Law International; Kluwer Law International 2016.
PEKCANITEZ, Hakan/ATALAY, Oğuz/ÖZEKES, Muhammet : Medeni Usul Hukuku, 6.B., İstanbul 2018.
REDFERN/HUNTER :Redfern and Hunter on International Arbitration, B.6, Kluwer Law International, 2015.
ROUCHE, Jean /POİNTON, Gerald H. / DELVOLVÉ, Jean-Louis : French Arbitration Law and Practice: A Dynamic Civil Law Approach to International Arbitration, 2.B., Kluwer Law International 2009.
ŞANLI, Cemal : Hukuki Mütalaalarım,1.B., Vedat Kitapçılık, Ankara 2016.
ŞANLI, Cemal /ESEN, Emre/ATAMAN- FİGANMEŞE, İnci : Milletlerarası Özel Hukuk, 6.B., Vedat Kitapçılık, İstanbul 2018.
ŞİT, Banu : Kurumsal Tahkim ve Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizi, On İki Levha yayıncılık, Ankara 2005.
SİRMEN, Lale : Eşya Hukuku, 4.B., Yetkin Yayıncılık, Ankara 2016.
SAMUEL, Adam : Jurisdictional Problems In International Commercial Arbitration: A Study Of Belgian, Dutch, English, French, Swedish, Swiss, U.S., And West German Law, Schulthess, Zurich 1989.
PAKSOY, Serdar/ SARIALIOGLU, Simel : The Guide to Construction Arbitration, Turkey, 2.B., London 2018.
YENER-KESKIN, Cansu : Milletlerarası Tahkim Anlaşmasının Kurulması ve Etkisi,1.B., İstanbul 2017.
YEŞİLIRMAK, Ali/ESİN, İsmail : Arbitration in Turkey, Kluwer Law International BV, Netherlands 2015.
YEŞİLIRMAK, Ali : Türkiye’de Ticari Hayatın ve Yatırım Ortamının İyileştirilmesi İçin Uyuşmazlıkların Etkin Çözümünde Doğrudan Görüşme, Arabuluculuk, Hakem-Bilirkişilik ve Tahkim: Sorunlar ve Çözüm Önerileri, B.1, İstanbul 2011.
ZUBERBÜHLER, Tobias/MULLER, Klaus/HABEGGER, Philipp : Swiss Rules of International Arbitration: Commentary, Zurich/Berne 2005.
WEBTER, Thomas H./ BÜHLER, Michael W. :Handbook of ICC Arbitration, 3.B.,London 2014.