TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ KANUNU LEX COMMİSSORİA ANLAŞMASI YASAĞINA İSTİSNA GETİRİP GETİRMEDİĞİ KONUSU ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

6750 Sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu ile birlikte Türk Medeni Kanunu’nun taşınır rehni hükümlerinden farklı düzenlemeler getirilmiştir. Bu Kanun ile birlikte kapsamı daha genişlemiş olan yepyeni bir tescilli taşınır rehni sistemi yürürlüğe girmiştir. Kanunun getirdiği tek değişiklik rehnin kuruluşuna ilişkin olmayıp, borçlunun borcunu ödememesi haline ilişkin de özellikli düzenlemeler getirilmiştir. Buna göre rehinli alacaklı borçlunun borcunu ödememesi halinde rehnin paraya çevrilmesi talebinden önce rehin konusunun mülkiyetini talep etme yetkisini kullanabilmektedir. Getirilen bu yeni düzenlemenin rehin sistemimizin temel prensibi olan lex commissoria yasağına aykırı olup olmadığının tespiti önem arz etmektedir. Çalışmamızda öncelikle lex commissoria yasağının kapsamına ilişkin farklı görüşler açıklanmış, daha sonra ise bu görüşler ışığında getirilen düzenlemenin yasağa aykırılık oluşturup oluşturmadığı konusu olduğu tartışılmıştır. Öncelikle bu husus incelendikten sonra yeni düzenlemenin söz konusu yasağa bir istisna olarak kabul edilip edilemeyeceği incelenmiştir. En son olarak ise, lex commissoria yasağı tanımı ve amacından hareketle, rehinli alacaklının malı satın alma hakkının bu yasak kapsamında yer alıp almadığı üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni, Taşınır Rehni, Tescilli Rehin, Lex Commissoria Yasağı

AN EVALUATION REGARDING WHETHER THE PLEDGE OF MOVABLES IN COMMERCIAL TRANSACTIONS CODE REGULATES AN EXCEPTION TO THE BAN OF LEX COMMISSORIA

With the Law No. 6750 on Movable Pledge in Commercial Transactions different regulations have been introduced from the provisions of the movable pledge of the Turkish Civil Code. By this Law, a new registered movable pledge system which has expanded in scope has come into force. The only amendment introduced by the Law is not related to the establishment of the pledge, but specific regulations have been introduced regarding the inability of the debtor for paying his debt. Accordingly, if the pledged debtor does not pay his debt, the pledged creditor can use his authority to request the transfer of ownership of the pledged object before the request of conversation of the pledge into the money. It is important to determine whether this new regulation is contrary to the prohibition of lex commissoria which is the basic principle of our pledge system. In our study firstly the different legal views about the scope of lex commissoria ban will be explained then in the light of these opinions it is discussed whether the regulation brought is against the ban. By analyzing different opinions, how these provisions should be evaluated against lex commissoria ban will be explained. Finally, based on the description and scope of lex commissoria ban, it will be eveluated whether the right of the pledged creditor to purchase the property is covered by this prohibition.

Keywords:

Movable Pledge in Commercial Transactions, Movable Pledge, Registered Pledge, Lex Commissoria Ban,

PDF

___

KAYNAKÇA
ANTALYA, Gökhan/ACAR, Faruk: Ticari İşlerde Taşınır Rehni, Aristo Yayınları, İstanbul 2017.
ARKAN, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, 23 Bası, Yetkin Yayınevi, Ankara 2017.
ATAKAN, Murat Can: “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehninin Sona Ermesi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(2), 2018, s.397-441.
AYANOĞLU MORALI, Ahu: “Mülkiyet Hakkının Teminat Amaçlı Devrine Yönelik İnançlı İşlemler”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, GSÜ, 2006.
BAYDAK, Ecrin: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018.
BİLGİN, Hikmet: “6750 Sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’na İcra-İflas Hukuku Açısından Genel Bir Bakış”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 31, 2017, s.619-657.
BUDAK, Ali Cem: İcra ve İflas Hukukunda Kiralayanın Hapis Hakkının Kullanılması, Yetkin Yayınları, Ankara 2003.
CANSEL, Erol: Türk Menkul Rehni Hukuku, C. I, Teslim Şartlı Menkul Rehni, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara 1967.
ÇAKIRCA, Seda Çiğdem: Adi Alacakların Rehni, İstanbul 2006.
DAVRAN, Bülent: Rehin Hukuku Dersleri, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1972.
DERELİ, Zeliha: Lex Commissoria Yasağı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk Anabilim Dalı, 2009, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
DESSAUGES, Edouard: De la réalisation privée du gage, Imprimerie A. bovard-giddey, Lausanne 1934.
DURAN, Arif, “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Sözleşmesi Taraflarının Hak ve Yükümlülükleri” Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(2), 2016, s.103-118.
ERDOĞMUŞ, Belgin: “Roma Hukukunda Borcun Ayni Teminatına Genel Bakış”, Ümit Doğanay’ın Anısına Armağan, İstanbul 1982.
FOËX, Bénédict: “Sûretés mobilière: un si long silence (Variations sur un air de cha-cah)”, Colloque en l’honneur du Professeur Gilles Petitpierre, Le legislateur et le droit privé, Schulthess, Genève 2006.
FOËX, Bénédict: Le contrat de gage mobilier, Helbing & Lichtenhahn, Bâle 1997, (Kısaltma: Le contrat).
GIHA, Negib: Le pacte commissoire, Kundig, Genève 1947.
GÖLE, Celal/AYDOĞAN, Gökhan: “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’nun Ticaret Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, BATİDER, 33(1), 2017, s.5-51.
GÜMÜŞ, M. Alper: “6750 Sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Bakımından Temerrüt Sonrası Haklar”, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Sempozyumu, Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 16 Şubat 2018, Ankara 2018, s.199-225.
GÜNEL, Onur Kerem: Lex Commissoria Yasağı, Karşı Yayınları, Ankara 1998.
GÜRPINAR, Damla: “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehninin Teslime Bağlı Taşınır Rehni Kurallarından Ayrılan Yönleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19(1), 2017, s.111-158.
GÜRSOY, Kemal T./EREN, Fikret/CANSEL, Erol: Türk Eşya Hukuku, 2. Bası, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1984.
HAMACIOĞLU, Esra/KARAMANLIOĞLU, Argun: “6750 Sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’na İlişkin Bazı Tespitler”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XIII(2), 2016, s.95-138.
HASIRCI, Hakan, “6750 Sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’nun İcra ve İflas Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi”, BATİDER, 33(2), Haziran 2017, s.207-269.
HELVACI, İlhan: Türk Medeni Kanununa Göre Lex Commissoria (Mürtehinin Merhunu Temellük) Yasağı (MK m. 788/c. 2 ve MK m. 863), Alfa Yayınları, İstanbul 1997.
HELVACI, İlhan: Türk Medeni Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan İpotek Hakkı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2008, (Kısaltma: İpotek Hakkı),
KARADENİZ ÇELEBİCAN, Özcan: Roma Eşya Hukuku, 3. Bası, Turhan Yayınevi, Ankara 2006.
KARAGÖZ ÇOKYAŞAR, Havva: “Roma Hukukunda Lex Commissoria Yasağının Kapsamı ve Bu Yasağın Uygulama Alanını Daraltan İşlemler”, Prof. Dr. Aydın Aybay’a Armağan, Vedat Yayınları, İstanbul 2004.
KARAMAN, Başak: Roma Hukukunda Rehin Akti, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.
KÖPRÜLÜ, Bülent/KANETİ, Selim: Sınırlı Ayni Haklar, 2. Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1982-1983.
KÖROĞLU ÖLMEZ, Beril: “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Uyarınca Ticari İşletme Rehni”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 29(129), Mart 2017, s.261-286.
KUNTALP, Erden: “Lex Commissoria Yasağı Kavramı, Koşulları ve Uygulama Alanı”, İnan Kıraç’a Armağan, GSÜ Yayınları: 1, s.151-162.
MAKARACI BAŞAK, Aslı: Taşınır Rehni Sözleşmesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2014.
OĞUZ, Sefer: Ticari İşlemlerde Teslimsiz Tescilli Taşınır Rehni, Türkiye Bankalar Birliği Dergisi, S.100, Mart 2017, s.3-31.
OĞUZMAN, Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe: Eşya Hukuku, 20. Bası, İstanbul 2017.
ÖĞÜTÇÜ, A. Tahir/DOĞRUSÖZ, M. Edip: Rehin Hukuku, Ulucan Matbaası, Ankara 1982.
ÖZ, Turgut: “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu” İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(2-3), 2017, s.151-186.
POROY, Reha/YASAMAN, Hamdi: Ticari İşletme Hukuku, 17. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2018.
ROSSEL, Virgile/MENTHA, F.H.: Manuel de droit suise, droit réel autres que la propriété,- possession- registre foncier, T. III, Payot, Lausanne 1930.
SAYMEN, Ferit Hakkı/ ELBİR, Halid Kemal: Türk Eşya Hukuku Dersleri, Filiz Kitabevi, İstanbul 1963.
SİRMEN, Eşya Hukuku, 2. Bası, Yetkin Yayınları Ankara 2014, (Kısaltma: Eşya Hukuku).
SİRMEN, Lale A.: Lale: Alacak Rehni, Türkiye İş Bankası Vakfı Yayınları, Ankara 1990, (Kısaltma: Alacak Rehni).
STEINAUER, Paul-Henri: Les droits réels, Tome III, 3. Ed., Stämpfli Verlag AG, Berne 2003, (Kısaltma: Tome IIII).
ŞENOCAK, Kemal/KAHRAMAN, Zafer/TUNCER KAZANCI, İdil/ÖCAL APAYDIN, Bahar: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
ŞİT İMAMOĞLU, Başak: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Üzerine Bir İnceleme, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017.
TEKİNAY, S. Sulhi: Menkul Mülkiyeti ve Sınırlı Ayni Haklar, Filiz Kitabevi, İstanbul 1994.
TUNÇ YÜCEL, Müjgan: Banka Alacaklarının İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takibi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2010.
UMUR, Ziya: Roma Hukuku: Eşya Hukuku (Ayni Haklar), Filiz Kitabevi, İstanbul 1983.
UTKU, Doruk: Sınai Hakların Rehni, Yetkin Yayınları, Ankara 2009.
VELİDEDEOĞLU, Hıfzı Veldet: Medeni Hukuk, Umumi Esaslar, Kişiler Hukuku, Aile Hukuku, Miras Hukuku, Eşya Hukuku, İstanbul 1969.
WIELAND, C.: Çev. İsmail Hakkı Karafakıh: Kanuni Medenide Ayni Haklar, 2. Cilt, 2. Bası, Ankara 1949.
YILMAZ, Ejder: “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’na Göre Rehinli Alacaklının Alacağını Tahsil Etme Yolları”, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Sempozyumu, Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 16 Şubat 2018, Ankara 2018, s.227-261.