PSİKOLOJİK TACİZİN İÇTİHATLAR IŞIĞINDA UYGULAMADAKİ YERİ

Borçlar Kanunu’nun 417. maddesi kapsamında mevzuata giren psikolojik taciz düzenlemesi çalışma mevzuatında var olan önemli bir eksikliği ortadan kaldırmıştır. İşyerinde psikolojik taciz, bir topluluk içinde iki insandan birinin diğerine uyguladığı psikolojik şiddet olarak tanımlanabilir. Psikolojik taciz eylemi, zaman içinde psikolojik terör, psikolojik şiddet, duygusal taciz, zorbalık, yıldırma ve bezdiri gibi kavramlarla da ifade edilmiştir. Çalışma ilişkilerinde sık sık gündeme gelen psikolojik taciz; ast, üst veya eşitleri tarafından bir kişiye yönelen saldırıdır. Kişilik haklarına yönelik birçok fiilin psikolojik saldırı olduğunun iddia edilmesi mümkündür. Ancak saldırının psikolojik taciz olarak değerlendirilebilmesi için, saldırganın fiilinin psikolojik tacizin ayırt edici özelliklerini taşıması gerekmektedir. Psikolojik taciz olarak kabul edilmeyen hallerde mağdur, saldırıyı gerçekleştirenin bu tutum ve davranışlarına karşı da yasal yollara başvurabilecektir. Psikolojik tacizin işverenin kendisi ya da çalışanları tarafından yapılması halinde, işveren açısından yükümlülükler doğmaktadır. Bu fiiller aynı zamanda haksız fiil olarak değerlendirilebilir. Her halükarda işçilerin veya işverenin işçiye yönelik tutum ve davranışları haksız fiil teşkil etsin veya etmesin, yükümlülüğünü yerine getirmeyen işveren sorumluluk taşımaktadır. Uygulamada, çalışma hayatında yaşanan olaylar karşısında psikolojik taciz sorunlarının çözümüne yönelik önemli içtihatlar oluşturulmuştur. Özellikle Yargıtay’ın son yıllardaki emsal kararları sorunun çözümüne önemli katkı sağlamaktadır. Çalışmamızda, bu içtihatlar doğrultusunda uygulamada psikolojik tacizin hukuki sonuçları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Psikolojik taciz, işçi, sistematik saldırı, bezdiri, mobbing

THE PLACE OF PSYCHOLOGICAL HARASSMENT IN PRACTICE IN CONSIDERATION OF CASE LAW

Psychological harassment regulation that entered into legislations within the scope of the 417. Article of Code of Obligations abolished a very important drawback existed in employment legislation. Psychological harassment in the workplace can be defined as psychological violence that a person commits to another person in a community. In time, psychological harassment act has been also described as psychological terror, psychological violence, emotional harassment, bullying, intimidation and mobbing. Psychological harassment, which is often at the top of the agenda, is a violence committed against a person by his/her superior, subordinate or equals. It is possible for a lot of acts against personal rights to be claimed as psychological assault. However, for an assault to be evaluated as psychological harassment, assailant’s act has to have the distinctive features of psychological harassment. In situations which are not accepted as psychological harassment, the injured party can take legal actions also against the assailant’s attitudes and behaviours. If psychological harassment is committed by the employer or his/her employees, there emerge obligations on the employer. These acts can also be considered as tortious acts. In any case, both the employer’s attitude and behaviours towards the employee constitute tortious act, the employer who does not fulfil the obligations bear responsibility. In practice, important case laws for the solution of psychological harassment have been formed against the incidents that take place in working life. Especially, the precedents of the Supreme Court in recent years have made significant contribution to the solution of the problem. In our study, legal consequences of psychological harassment in practice were analysed in accordance with these case laws.

Keywords:

Psychological harassment, employee, systematic assault, bullying, mobbing,

PDF

___

AKGEYİK Tekin/OMAY Umut/UŞEN Şelale/GÜNGÖR Meltem, İşyerinde Psikolojik Taciz Olgusu: Niteliği, Yaygınlığı Ve Mücadele Stratejisi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı: 56, İstanbul, 2009, s.91-150.
Ankara 8. İş Mah. T.20.12.2006. E.2006/19, K.2006/625.
ATABAY ASLAN, Hatice–HÜSEYİNLİ, Namık. “Mobbing”in Türk Hukukuna Girişi (Etki ve Sonuçları Bakımından Genel Değerlendirme), İzmir Barosu Bülteni, Mayıs Özel Sayı, İzmir, 2013, s.8-19.
BACAK, Bünyamin - YİĞİT, Yusuf; Türk İş Hukukunda Kadın İşçilerin Çalışma Koşullarına İlişkin Düzenlemelerin Değerlendirilmesi, Kamu–İş Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 2, 2007, s.1-31.
BAYRAM, Fuat. Türk İş Hukuku Açısından İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 2007, s.551-574.
BAZAROV T. Y./YEREMIN B.L., Heyetin İdare Edilmesi, (Eds. T.Y.Bazarov, B.L.Yeremin), Rusya Federasyonu Üniversite Dersliyi, Bakü, 2012.
ÇELİK, Nuri/CANİKLİOĞLU, Nurşen/CANBOLAT Talat; İş Hukuku Dersleri, İstanbul, 2014.
ÇELİK, Nuri, İş Hukuku Dersleri, İstanbul, 2013.
ÇELİK, Nuri, İşçilerin İşten Çıkarılmalarında İhbar ve Kıdem Tazminatları Dışında İsteyebilecekleri Tazminatlara İlişkin Sorunlar, Legal İHD, 2007, S.14, s.485-496.
ÇETİN HALMAN, Emine. İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), http://www.hukabdergi.com/p2108/, (06.04.2016).
ÇİL, Şahin. Yargıtay İlke Kararları, 4. Baskı Ankara, 2011.
ÇİL, Şahin. 6100 sayılı HMK’ya Göre İş Yargısında İspat Yükü ve Deliller, İÜHFM Cilt: LXXII, Sayı: 2, 2014, (ss.87-102).
ÇSGB, İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberi, Ankara, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repository/csgb/dosyalar/kitap/kitap07_mobbing, (29.03.2016), 2014.
Danıştay 1.Dairesi, T.09.02.2011, E.2011/99, K.2011/253, www.ishukuku.org, (06.03.2016).
Danıştay 8.Dairesi, T.16.04.2012, E.2008/10606, K.2012/1736, http://www.sinerjimevzuat.com.tr, (07.03.2016).
DEMİR, Fevzi, İş Hukuku ve Uygulaması, İzmir, 2016.
DEMİR, Şamil, Mobbing Olgusunun Hukuki Değerlendirmesi, Ankara Barosu Dergisi, Sayı. 2, Ankara, 2009, s.139-145.
DEMİRCİOĞLU, Huriye Reyhan. Kişilik Hakkı İhlâlinin Ve Borca Aykırılığın Bir Türü Olarak İşyerinde Psikolojik Taciz (MOBBİNG), Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: XI, Sayı:1-2, Ankara, 2007, s.113-145.
ERDEM, Mustafa Ruhan/PARLAK, Benay, Ceza Hukuku Boyutuyla Mobbing, TBB, YIL: 23, Sayı: 88, Mayıs - Haziran. Ankara, 2010, s.261-286.
GÖKÇE TOKER, Asiye, “Mobbing: İş Yerinde Yıldırma Özel ve Resmi İlköğretim Okulu Öğretmen ve Yöneticileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma”. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 2012, s.272-286.
GÜMÜŞ, Mustafa Alper, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 1. Cilt, İstanbul, 2013.
GÜZEL, Ali–ERTAN, Emre, İşyeri Sendika Temsilcisine Yönelik Psikolojik Taciz Ve Kötüniyet Tazminatı (Karar İncelemesi), Çalışma ve Toplum, Cilt:1, Sayı:16, İstanbul, 2008, s.149-170.
KANTARCI, Nihan Gizem, Türk İş Hukukunda Mobbing, Ankara, 2016.
KESER, Hakan, İş Sözleşmesinin Mobbing Sebebi İle Feshi Üzerine Bir Değerlendirme, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, Prof. Dr. Fevzi Demire Armağan, 2016. s.261-277.
KESER, Hakan, İş Sözleşmesinin Bildirimli Feshinde Geçerli Sebep, Ankara, 2016.
KÖKKILINÇ, Ayşe Gül, İş Hukukunun Uluslar arası Kaynakları Işığında Kadın İşçilerin Korunması, İstanbul, 2013.
KÖSE, Sevinç/UYSAL Şener, Kamu Personelinin Yıldırma (Mobbing) ve Boyutları Hakkındaki Düşünceleri Üzerine Bir Çalışma: Manisa Tarım İl Müdürlüğü Örneği, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt. 8 Sayı: 1, Manisa, 2010, s.261-276.
LİMONCUOĞLU, Alp, “İş Hukuku Kapsamında Psikolojik Tacizin Değerlendirilmesi ve Mağdurların Kullanabilecekleri Haklar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı:105, Mart- Nisan, Ankara, 2013, s.51-88.
LİMONCUOĞLU, S, Alp, İşçinin İş Sözleşmesini Psikolojik Tacize Dayalı Olarak Haklı Nedenle Feshinde Hak Düşürücü Sürenin Başlangıcı (Karar İncelemesi), Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 15, 2014, s.547-581.
ODYAKMAZ Zehra/GÜZEL, Oğuzhan. İdarenin Uygulamaları Bakımından İdare, Etik ve Ahlâk, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 3, Ankara, 2013, s.20-55.
OĞUZMAN, Kemal/SELÇİ, Özer/ÖZDEMİR OKTAY, Saibe, Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler), İstanbul, 2016.
ÖZDEMİR, Erdem, İş Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıklarda İspat Yükü ve Araçlar, İstanbul, 2006.
ÖZDEMİR, Erdem, Yeni Borçlar Kanunun Hizmet Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin Hükümlerinin 4857 Sayılı Kanun Kapsamındaki İş İlişkilerine Etkileri, İzmir Barosu Dergisi, Mayıs, S.2, İzmir, 2012, s.204-231.
ŞAHBAZ, Başak, İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbıng) Nedeniyle Manevi Tazminat, İstanbul Barosu Dergisi Cilt:91, Sayı:1, 2017, s.117-132.
ŞAKAR, Müjdat, İş Hukuku Uygulaması, İstanbul, 2016.
Sakarya 1. İdare Mahkemesi, T.17.01.2011, E.2010/474; K.2011/187 sayılı karar.
SAVAŞ, Fatma Burcu, İş Yerinde Manevi Taciz. İstanbul, Beta Yayınları, 2007.
SUR, Melda, İş İlişkisinde Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı:37 s.33-51.
SÜZEK, Sarper, İş Hukuku, İstanbul, 2015.
T.B.B. Hukuk Etkinlikleri-I, İş Hukuku Yargıtay İlke Kararları 3.Bölüm Yargıtay 9.Hukuk Dairesi Tetkik Hakimi Şahin Çil’in sunumu. www.barobirlik.org.tr, (20.03.2013).
TAŞKIN, Ahmet, Mobbingin Benzeri Kavramlardan Farkı, MESS, Aralık, Sayı: 28, 2012, s.57-72.
TBMM, Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu, İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Çözüm Önerileri Komisyon Raporu, No: 6, Nisan, Ankara, 2011.
TINAZ, Pınar/BAYRAM, Fuat/ERGİN, Hediye, Çalışma Psikolojisi ve Hukuki Boyutlarıyla İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Beta Yayınları, İstanbul, 2008.
TINAZ, Pınar/GÖK Sibel/KARATUNA Işıl, Sosyal Güvenlik Kurumu Çalışanlarının İşyerinde Psikolojik Taciz Algıları: Yaygınlık, Türleri, Nedenler ve Bireysel Mücadele Yöntemleri”, Çalışma İlişkileri Dergisi, Ocak 2013, C.4, S:1, 2013, s.39-53.
TINAZ, Pınar, İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Beta, İstanbul, 2006.
TURHAN, KASAPOĞLU Mine. Kamu Görevlileri Bakımından İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Hukuki Korunma Yolları, TBB Dergisi Sayı: 105, Ankara, 2013, s.89-128.
TUTUMLU, Mehmet Akif, İşçinin Psikolojik Taciz Sonucu İstifa Etmesi Olgusunun Emare ile İspatı, Terazi Hukuk Dergisi Sayı: 22, Ankara, 2008, s.129-131.
ÜNAL, Canan. “Karşılaştırmalı Hukuk Işığında İşyerinde Psikolojik Tacizin İşverenin İşçinin Kişiliğini Koruma ve Eşit Davranma Borcu Kapsamında Değerlendirilmesi”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 37, İstanbul, 2013, s.15-73.
ÜSTÜNDAĞ, Saim, Medeni Yargılama Hukuku B. 6, İstanbul, 1997.
YAVUZ, Nihat, Borçlar Kanunun Getirdiği Yenilikler ve Değişiklikler, Ankara, 2012.
ZEVKLİLER, Aydın, Medeni Hukuku, Kişiler Hukuku, Ankara, 1992.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, T.27.12.2013 ve E.2013/693, K.2013/30811, http://www.kazanci.com, (07.03.2016).
Yargıtay 22.Hukuk Dairesi, T.14.05.2012, E.2011/17183, K.2012/9801, http://www.kazanci.com, (11.02.2016).
Yargıtay 22.Hukuk Dairesi, T.21.02.2014, E.2014/2157, K.2014/3434, http://www.kazanci.com, (11.02.2016).
Yargıtay 7.Hukuk Dairesi, T.16.09.2014, E.2014/7903, K.2014/17277, http://www.kazanci.com, (10.02.2016).
Yargıtay 7.Hukuk Dairesi, T.20.01.2015, E.2014/14808, K.2015/131., www.sinerjias.com.tr, (05.08.2016).
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi, T.01.04.2011, E.2009/8046, K.2011/9711; www.sinerjias.com.tr, (22.03.2013).
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi, T.01.04.2011. E. 2009/8046, K.2011/9717. www.sinerjias.com.tr, (23.03.2016).
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi, T.04.02.2014, E.2012/2473, K.2014/2959; http://www.kazanci.com, (25.03.2016).
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi, T.04.11.2010, E.2008/37500, K.2010/31544; www.sinerjias.com.tr, (01.02.2016)
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi, T.08.05.2002, E.2002/219, K.2002/7309, TÜHİS, Mayıs - Ağustos 2003.
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi, T.12.02.2013, E.2010/38293 K.2013/5390; www.sinerjias.com.tr, (03.02.2016).
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi, T.12.10.2009, E. 2009/115, K.2009/24348; www.sinerjias.com.tr, (03.02.2016).
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi, T.14.03.2008, E.2008/3122, K.2008/4922, www.sinerjias.com.tr, (27.03.2016).
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi, T.14.10.2014, E.2012/25934, K.2014/29487., www.sinerjias.com.tr, (05.08.2016).
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi, T.24.11.2011, E.2009/19775, K.2011/45510; www.sinerjias.com.tr, (22.03.2016).
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi, T.28.01.2010, E.2008/14529, K.2010/1463, www.sinerjias.com.tr, 09.03.2016).
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi, T.30.05.2008, E.2007/9154, K.2008/13307, www.sinerjias.com.tr, (12.03.2016).
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, T.11.11.2015, E.2014/4-110, K.2015/2600, www.sinerjias.com.tr, (05.08.2016).
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, T.25.09.2013, E.2012/9-1925, K.2013/1407, www.sinerjias.com.tr, (09.03.2016).