ESRA KARARI IŞIĞINDA BİR HASSAS DENGE DEĞERLENDİRMESİ: KİŞİLİK HAKLARININ KORUNMASI vs. SANAT ÖZGÜRLÜĞÜ

Kişilik hakkı çeşitli unsurlardan oluşur. Çalışmamızda kişilik hakkını oluşturan unsurlardan özellikle özel hayatın gizliliği, şeref ve haysiyetin korunması ile bu unsurların Anayasamız tarafından güvence altına alınmış olan sanat özgürlüğü karşısındaki durumunu ele alıp değerlendireceğiz.Sanatçı yaratma gücünü, düşünce ve ifade özgürlüğünü kullanarak bir eser meydana getirir. Ancak sanat özgürlüğü sınırsız değildir; sanatçının bu özgürlüğünü kullanırken başkalarının da özgürlüklerini ve haklarını göz ardı etmemesi gerekir. Bununla birlikte, kişilik hakkına dahil değerlerin, basın özgürlüğü veya sanat özgürlüğünün ölçüsüz ve dolayısıyla hukuka aykırı bir şekilde kullanılması sonucunda ihlal edildiğine sıklıkla rastlanmaktadır. Kişinin özel hayatının gizliliğine, şeref ve haysiyetine bir gazete yazısı ile müdahale edilebileceği gibi bir romanla, bir fotoğrafla, sinema eseri veya bir tiyatro oyunuyla müdahale edilebilir. Eser sahibinin menfaati ile sanat eserine konu olan kişilerin menfaatlerinin karşılıklı değerlendirilmesinde somut olayın özellikleri dikkate alınmalıdır. Bir eserde kurgu ve gerçekliğin ne kadar iç içe geçtiğini, aradaki sınırın nasıl çizilebileceğini belirlemek kolay olmamakta, ancak karşılıklı menfaatlerin dengelenmesinde bu husus önemli rol oynamaktadır. Sunumumuzda bu konuda Almanya’da büyük yankı uyandıran Esra kararı ve diğer bazı karar örnekleri ışığında, kişilik haklarıyla çatıştığında sanat özgürlüğünün sınırının nasıl çizilebileceğini, somut olayda menfaatlerin değerlendirilmesinde dikkate alınacak ölçütlerin uygulamada nasıl şekillendiğini ele alarak değerlendireceğiz.

Anahtar Kelimeler:

Kişilik haklarının korunması, sanat özgürlüğü, Esra kararı, özel hayatın gizliliği, kişilik hakkı, özel hayata saygı hakkı, temel hakların çatışması.

A DELICATE BALANCE ANALYSIS IN THE LIGHT OF THE ESRA CASE: PROTECTION OF PERSONALITY RIGHTS etc. ARTISTIC FREEDOM

The personality right consists of various key elements. In this work, we will attempt to analyze these elements which form the personality rights, especially the right to respect for private life and the protection of honor and dignity, and the position of these elements in relation to artistic freedom, which is guaranteed by our Constitution. The artist creates a work of art using his power of creation and his freedom of thought and speech. The artistic freedom, however, is not boundless; the artist should not ignore the rights and freedoms of others while using the freedom of his own. However, it is frequently observed that the values involved in the personality rights are violated by the unrestricted and therefore illegitimate use of freedom of the press or artistic freedom. The right for respect for private life, dignity, and integrity of an individual can be intervened with either by an article written in a newspaper or by a literary novel work, photograph, film or theatrical performance. The characteristics of the concrete case must be taken into account in the evaluation of the mutual interests of the owner of the work of art and individuals who are the subject of the work of art. In a work, it is not easy to determine how much fiction and reality intersect and how the border between fiction and reality can be drawn, but this point is crucial for balancing mutual interests. In this study, in the light of the “Esra” case, which have caused great repercussions in Germany, and some other cases, we try to evaluate how the boundaries of artistic freedom can be drawn when it conflicts with the personality rights, and how the criteria for evaluation of benefits in the case are applied in practice.

Keywords:

artistic freedom, Protection of personality rights, personality right, The Esra case, right to privacy, right to respect for private life,

PDF

___

AEBI-MÜLLER, Regina: Personenbezogene Informationen im System des zivilrechtlichen Persönlichkeitsschutzes, unter besonderer Berücksichtigung der Rechtslage in der Schweiz und in Deutschland, Bern 2005.
ARPACI, Abdülkadir: Kişiler Hukuku (Gerçek Kişiler), İstanbul 2000.
ATALAY, Esra: ‘Sanat Özgürlüğü Temel Hakkının Kapsamı ve Diğer Temel Hak ve Özgürlüklerle İlişkisi’, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi’, C.6, S.2, 2004, s.1 vd.
BECKER, Bernhard von: Fiktion und Wirklichkeit im Roman- Der Schlüsselprozess um das Buch ‘Esra’- ein Essay, Würzburg 2006.
BECKER, Bernhard von: ‘Der geschlossene Vorhang- Der Beschluss des BVerfG zum ‘ESRA’ Fall, K&R 2007, s.620 vd (Esra).
BECKER, Bernhard von: Rechtsfragen der Satire, GRUR 11/2004, s.908 vd (Satire).
BELLİCAN, Cüneyt: ‘Şeref ve Haysiyetin Korunması, Özel Hayatın Gizliliği ve Sanat Özgürlüğü: Özel Hukuk Açısından Bir Değerlendirme’, Prof.Dr.Rona Serozan’a Armağan, C.I, İstanbul 2010, s.535 vd.
DAMM, Renate/REHBOCK, Klaus: Widerruf, Unterlassung, und Schadenersatz in den Medien, München 2008.
DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan: Türk Özel Hukuku, C.II, Kişiler Hukuku, İstanbul 2015.
ERLÜLE, Fulya: Türk Borçlar Kanunu’na Göre Bedensel Bütünlüğün İhlalinde Manevi Tazminat, Ankara 2015.
FREY, Anna-Mirjam: Die Romanfigur wider Willen, Frankfurt am Main 2008.
GRIMM, Dieter: ‘ ‘Keine Trumpfkarte im Fall Esra’, Kunstfreiheit und Persönlichkeitsrecht müssen gegeneinander abgewogen werden’, Zeitschrift für Rechtspolitik (Rechtsgespräch), 1/2008, s.29 vd.
HAHN, Richard: Persönlichkeitsrecht und Buch, ZUM 2008, s.97 vd.
HELVACI, Serap: Gerçek Kişiler, İstanbul 2016.
HEMPEL, Heinrich: Die Freiheit der Kunst, Zürich 1991.
HUBMANN, Heinrich: Das Persönlichkeitsrecht, Köln Graz 1967.
İMRE, Zahit: Şahsiyet Haklarından Şahsın Özel Hayatının ve Gizliliklerinin Korunmasına İlişkin Meseleler, İHFD, C.29, S.1-4, s.145 vd.
KILIÇOĞLU, Ahmet: Şeref, Haysiyet ve Özel Yaşama Basın Yoluyla Saldırılardan Hukuksal Sorumluluk, Ankara 2013.
LADEUR, Karl-Heinz/GOSTOMZYK, Tobias: ‘Mephisto Reloaded- Zu den Bücherverboten der Jahre 2003/2004 und der Notwendigkeit, die Kunstfreiheit auf eine Risikobetrachtung umzustellen’, NJW, 2005/9, s.566 vd.
LADEUR, Karl-Heinz/GOSTOMZYK, Tobias: ‘Ein Roman ist ein Roman ist ein Roman?’, Zu den gerichtlichen Auseinandersetzungen um die autobiografischen Werke von Maxim Biller, Alban Nikolai Herbst und Birgit Kempker und der Notwendigkeit einer Rekonstruktion der Kunstfreiheit, ZUM 2004, s.426 vd (Roman).
LARENZ, Karl/CANARİS, Claus, Wilhelm: Lehrbuch des Schuldrechts, München 1994.
MÄRTEN, Judith Janna: Die Vielfalt des Persönlichkeitsschutzes, Pressefreiheit und Privatsphärenschutz in der Rechtsprechung des Europäischen Gerichtshofs für Menschenrechte, in Deutschland und im Vereinigten Königreich, Baden-Baden 2015.
NEUMEYER, Jochen: Person-Fiktion-Recht, Verletzungen des Persönlichkeitsrechts durch Werke der fiktionalen Kunst, Baden-Baden 2010.
OBERGFELL, Eva Ines: BGH, 21.6.2005- VI ZR 122/04. Kunstfreiheit und allgemeines Persönlichkeitsrecht-‘Esra’ (Anmerkung), Juristen Zeitung, 61.Jahrg., 4/2006, s.193 vd.
OĞUZMAN, Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe: Kişiler Hukuku, Gerçek ve Tüzel Kişiler, İstanbul 2015.
OHLY, Ansgar/LUCAS-SCHLOETTER, Agnes/BEVERLEY-SMITH, Huw: ‘Artistic Freedom Versus Privacy- A Delicate Balance. The Esra Case Analysed from a Comparative Law Perspective’, International Review of Industrial Property and Copyright Law, V.39, 5/2008, s.526 vd.
OLLIER, Pierre-Dominique/GALL, Jean-Pierre: International Encyclopedia of Comparative Law, Volume XI- Torts, Chapter 10 Various Damages, Tübingen 1981.
PASCHKE, Marian: Medienrecht, Heidelberg 2009.
PETEK, Hasan: Kişilik Değerlerinin Ölümden Sonra Korunması, Ankara 2015.
RICKER, Reinhart: Rechte und Pflichten der Medien unter Berücksichtigung des Rechtsschutzes des einzelnen, NJW 1990, s. 2097 vd.
SCHÖNBERGER, Simone: Postmortaler Persönlichkeitsschutz, Bielefeld 2011.
SIEGLE, Miriam: Das Spannungsverhältnis von Kunstfreiheit und Persönlichkeitsrecht, zur Problematik der Darstellung realer Personen in Kunstwerken, Baden-Baden 2012.
TEKİNAY, Selahattin Sulhi: Medeni Hukukun Genel Esasları ve Gerçek Kişiler Hukuku, İstanbul 1992.
TREBES, Anja: Zivilrechtlicher Schutz der Persönlichkeit vor Presseveröffentlichungen in Deutschland, Frankreich und Spanien (eine rechtsvergleichende Untersuchung unter besonderer Berücksichtigung des einstweiligen Rechtsschutzes), Dresden 2002.
WANCKEL, Endress: ‘Der Schutz der Persönlichkeit bei künstlerischen Werken’, NJW, 9/2006, s.578 vd.