BOŞANMA DURUMUNDA BİRLİKTE (ORTAK) VELÂYET

TMK. m. 336 f. 3’e göre, evlilik birliğinin boşanma ile sona ermesi halinde velâyet “çocuk kendisine bırakılan tarafa aittir.” Bu düzenleme uzun süre boyunca Türk hukukunda boşanma durumunda velâyetin ana veya babadan ancak birine verilebileceği, boşanmadan sonra ana babanın velâyeti birlikte kullanmalarının mümkün olmadığı biçiminde yorumlanmıştır. Bununla birlikte, zamanla pek çok ülkede boşanmadan sonra birlikte velâyete imkân tanıyan yasal değişiklikler yapılması, çeşitli uluslararası hukuk metinlerinde ana babanın boşanmadan sonra da çocuk üzerinde eşit hak ve yükümlülüklere sahip olması esasının benimsenmesi, Türk hukukunda da boşanmadan sonra birlikte velâyetin mümkün olup olamayacağı tartışmasını beraberinde getirmiştir. Boşanmanın ardından velâyetin tek başına ana veya babadan birine verilmesinin dayanağı olarak görülen TMK. m. 336 f. 3 hükmünün lâfzının açık olup olmadığı, bu hükmün emredici olup olmadığı, emredici ise isabetli bir düzenleme olup olmadığı, hükümde kanun boşluğu bulunup bulunmadığı meseleleri tartışmalıdır. Yargıtay son içtihatlarında boşanmadan sonra ana babanın çocuk üzerinde birlikte velâyet hakkına sahip olabileceğine ilişkin yabancı mahkeme kararlarının tanınması yönünde kararlar vermeye başlamıştır. Kanun koyucunun boşanmadan sonra velâyet meselesini düzenleyen TMK. m. 336 f. 3 hükmünde tarafı olduğumuz uluslararası andlaşmaları ve çocuğun üstün yararı ilkesini göz önünde tutarak değişiklik yapması ve çocuğun üstün yararının gerektirdiği durumlarda birlikte velâyete imkân tanıması en isabetli çözüm olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

birlikte velâyet, boşanma, Velâyet hakkı, çocuğun üstün yararı.

JOINT CUSTODY IN THE CASE OF DIVORCE

According to the Article 336/III of Turkish Civil Code, in the case of divorce, the custody belongs “to the party who is given the custody”. This provision is interpreted for a longtime as a proof for the impossibility of joint custody in the case of divorce in Turkish law. However, after a while, in many countries legal revisions that allow for the joint custody have been done and in many international treaties the principle that the parents should have equal rights and obligations towards their child even after the divorce has been adopted. These developments caused the discussion about the possibility of the joint custody in the case of divorce in Turkish law. It is controversial whether the wording of the Article 336/III of Turkish Civil Code is clear, whether this provision is mandatory and appropriate, whether there is a lacuna in this provision. The Court of Appeals has begun to recognize the foreign judgements that award joint custody after the divorce in its latest jurisprudence. The legislator should revise the Article 336/III of Turkish Civil Code which regulates the problem of custody after divorce by taking the international treaties signed by Turkey and the principle of the best interests of the child into consideration. The legislator should allow for the joint custody after divorce in cases where the interest of the child requires this solution.

Keywords:

The right of custody, joint custody, divorce, the best interests of the child.,

PDF

___

AFFOLTER-FRINGELI, Kurt/VOGEL, Urs: “Die elterliche Sorge/der Kindesschutz, Art. 296-317 ZGB”, in: Hausheer, Heinz/Walter, Hans Peter (Hrsg.), BK-Berner Kommentar, Stämpfli Verlag, Bern 2016.
APAYDIN, Eylem: “Ortak Hayata Son Verilmesi Sonrası Ortak Velâyet Hususunda Yasal Düzenleme Gereği”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9 (1), 2018, s. 445-475.
AYBAY, Erdem/ŞEN, Bülent: “Medeni Hukuk ve Sosyal Hizmet Bakış Açısıyla Birlikte Velâyet Sorunu”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı:1-2, Ocak-Şubat 2016, s. 589-615.
BİRİNCİ-UZUN, Tuba: “Türk Medenî Kanunu’na Göre Velâyetin Kullanılması ve Çocuğun Yüksek (Üstün) Yararı İlkesi Doğrultusunda Boşanmada ve Evlilik Dışı İlişkide Birlikte Velâyet Modeli”, Hacettepe HFD, 6 (1) 2016, s. 135-166.
BÜCHLER, Andrea/CLAUSEN, Sandro: “Vierter Titel: Die Ehescheidung und die Ehetrennung/Dritter Abschnitt: Die Scheidungsfolgen Art. 298”, in: Schwenzer, Ingeborg/Fankhauser, Roland (Hrsg.), CommFam, Scheidung Band I: ZGB/Band II, 3. Aufl., Bern 2017, s. 403-444.
DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan/GÜMÜŞ, M. Alper: Türk Özel Hukuku Cilt III, Aile Hukuku, 11. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 2016.
FELDER, Wilhelm/HAUSHEER, Heinz/AEBI-MÜLLER, Regina/DESCH, Erica: “Gemeinsame elterliche orge und Kindewohl”, ZBJV 150/2014, s. 892-916.
GENÇCAN, Ömer Uğur: “Ortak Velâyet”, İzmir Barosu Bülten 8 Mart 2017 Özel Sayısı, Yıl: 27, Mart 2017, s. 24-30.
GÜLGÖSTEREN, Zeynep Ayza: “Boşanma Sonucunda Ortak (Birlikte) Velâyet”, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, Ekim 2017, s. 157-180.
HATEMİ, Hüseyin/KALKAN-OĞUZTÜRK, Burcu: Aile Hukuku, 6. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018.
İNCE, Nurten: “Karşılaştırmalı Hukukta ve Türk Hukukunda Evlilik Birliğinin Boşanma İle Sona Ermesi Durumunda Birlikte Velâyet”, TAAD, 9 (4), Nisan 2018, s. 189-229.
KİREMİTÇİ, Müge: Boşanma Sürecinde Müşterek (Ortak) Velâyet ve Toplumsal Bakış Açısı, Legal Yayıncılık, İstanbul 2015.
KOÇHİSARLIOĞLU, Cengiz: Boşanmada Birlikte Velâyet ve Yasanın Aşılması, Turhan Kitabevi, Ankara 2004.
KOTSKA, Kerima: “Elterliche Sorge und Umgang bei Trennung und Scheidung - unter besonderer Berücksichtigung der Perspektive des Kindes”, FPR 2005, s. 89-95.
KÖSEOĞLU, Bilâl/KOCAAĞA, Köksal: Aile Hukuku ve Uygulaması, 2. Bası, Ekin Yayınevi, Bursa 2011.
OĞUZMAN, M. Kemal/BARLAS, Nami: Medenî Hukuk, Giriş-Kaynaklar-Temel Kavramlar, 21. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2015.
ÖCAL-APAYDIN, Bahar: “İsviçre Medeni Kanununun Velâyete İlişkin Hükümlerinde Değişiklik Yapılması ve Ortak Velâyetin Kural Olarak Benimsenmesi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 145-146, Eylül-Ekim 2016, s. 631-658.
ÖZTAN, Bilge: Aile Hukuku, 6. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2015.
ÖZTAN, Bilge: “Türk Hukukunda Boşanmada Birlikte Velâyet Sorunu” (Birlikte Velâyet), in: Arkan, Sabih/Yongalık, Aynur/Şit, Başak (ed.), Prof. Dr. Tuğrul Ansay’a Armağan, Turhan Kitabevi, Ankara 2006, s. 251-260.
ÖZTAN, Bilge/ÖZTAN, Fırat: “Boşanmada Velâyetin Tevdii”, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1 (2), Ekim 2016, s. 473-495.
PICHONNAZ, Pascal: “Le droit du divorce en question: problèmes choisis / III. L'autorité parentale conjointe "automatique"”, in: Pichonnaz, Pascal/Rumo-Jungo, Alexandra (éd.s), Le droit du divorce: Questions actuelles et besoin de réforme, Symposium en droit de la famille 2007, Genève/Zurich/Bâle 2008, s. 14-26.
PICHONNAZ, Pascal/FOUNTOULAKIS, Christiana: “Droit de la famille, procédure et exécution: un panorama des nouveautés/II. L’autorité parentale conjointe”, in: Fountoulakis, Christiana/Pichonnaz, Pascal/Rumo-Jungo, Alexandra (éd.s), Droit de la famille et nouvelle procédure 6e Symposium en droit de la famille, Genève/Zurich/Bâle 2012, s. 13-36.
SCHILLING, Roger: “Rechtliche Probleme bei der gemeinsamen Sorge nach Trennung bzw. Scheidung”, NJW 2007, Heft 45, s. 3233-3240.
SCHWENZER, Ingeborg: “Gemeinsame elterliche Gewalt nach Scheidung”, recht 1998, s. 212-218.
SERDAR, İlknur: “Birlikte Velâyet”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.10, S.1, 2008, s. 155-197.
SEROZAN, Rona: Medenî Hukuk, Genel Bölüm/Kişiler Hukuku (Medenî Hukuk), 7. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2017.
SEROZAN, Rona: “Soybağı Hukuku Üzerine Çeşitlemeler” (Soybağı Hukuku), Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan, Turhan Kitabevi, Ankara 2008, s. 759-777.
STAUB, Liselotte/HAUSHEER, Heinz/FELDER, Wilhelm: “Gemeinsame elterliche Sorge-eine psychologische Betrachtungsweise”, ZBJV 142/2006, s. 537-552.